Ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ προειδοποιεί τον πρόεδρο Τραμπ να μην παροτρύνει και άλλες χώρες πέραν της Βρετανίας για έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, γιατί αυτό πολύ πιθανά θα οδηγήσει σε πολεμική σύρραξη στα Βαλκάνια. «Αν αφήσουμε χώρες όπως η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η ΠΓΔΜ, η Αλβανία και άλλες να είναι ανεξέλεγκτες, θα έχουμε ξανά πόλεμο. Το είπα στον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Μάικ Πενσς, όταν επισκέφθηκε τις Βρυξέλλες. Εάν καταρρεύσει η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έχουμε ένα νέο πόλεμο στα Δυτικά Βαλκάνια». Κατά πόσο, όμως, οι δηλώσεις αυτές απηχούν την πραγματικότητα ή περιέχουν υπερβολή;
Ας εξετάσουμε την κεντρική χώρα αποσταθεροποίησης στα Βαλκάνια, που είναι η ΠΓΔΜ. Από την Κυριακή 11η Δεκεμβρίου 2016, που διεξήχθησαν εκλογές στη γειτονική χώρα, όπου το VMRO του Νίκολα Γκρουέφσκι κέρδισε 51 από τις 120 έδρες και το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα του Ζόραν Ζάγεφ 49, δεν έχει σχηματιστεί κυβέρνηση. Οι οπαδοί του VMRO έχουν γίνει επιθετικοί απέναντι στους οπαδούς της αντιπολίτευσης και ο διχασμός μέσα στο πληθυσμό εντείνεται καθημερινά. Στο παραδοσιακό ρήγμα μεταξύ Σλαβομακεδόνων και Αλβανών, που το 2001 είχε οδηγήσει σε ένοπλη σύρραξη, έχει προστεθεί και ο διχασμός μεταξύ των Σλαβομακεδόνων σε προδότες και πατριώτες. Η εμφύλια σύγκρουση τότε είχε λήξει με την συνθήκη της Οχρίδας
Αδιέξοδο στην ΠΓΔΜ
Ο επικεφαλής της, ως τις εκλογές, αντιπολίτευσης Ζάγεφ σχημάτισε εκλογική συμμαχία με το Αλβανικό Κόμμα του Αχμέτι, προκειμένου να συγκροτήσει κυβέρνηση. Ο Ζάγεφ, παρόλο που το επιθυμεί, δεν έχει λάβει από τον πρόεδρο Γκεόργκε Ιβάνοφ εντολή για σχηματισμό κυβέρνησης, με το επιχείρημα ότι είναι έτοιμος να παραδώσει τη χώρα στους Αλβανούς. Η κατηγορία, όμως, αυτή βασίζεται στην τήρηση και όχι στην παραβίαση της συνθήκης της Οχρίδας, η οποία περιλαμβάνει τον όρο όποια γλώσσα ομιλείται από πλέον του 20% του πληθυσμού να θεωρείται επίσημη γλώσσα του κράτους. Το εδάφιο αυτό αποτέλεσε και τον κορμό της εκκολαπτόμενης κυβερνητικής συμμαχίας μεταξύ των σοσιαλδημοκρατών του Ζάγιεφ και των Αλβανών του Αχμέτι. Ωστόσο, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας που ήταν επιλογή του Γκρουέφσκι, στην πραγματικότητα απαγορεύει αυτή την πολιτική συμμαχία, οδηγώντας τη χώρα σε επικίνδυνο αδιέξοδο. Πρέπει, επίσης, να επισημανθεί ότι η προηγούμενη κυβέρνηση ήταν συμμαχική μεταξύ των εθνικιστών του Γκρουέφσκι και του Αχμέτι. Δηλαδή, οι Αλβανοί, σύμφωνα πάντα με τον πρόεδρο, δικαιούνται να συμμαχούν μόνο με το VMRO και όχι με τους Σοσιαλδημοκράτες.
Ως αυτή τη στιγμή η κατάσταση έχει επιδεινωθεί με την άρση λειτουργίας του πολιτεύματος, διότι η παρούσα Βουλή παραβίασε τη χρονική προθεσμία για διεξαγωγή δημοτικών και περιφερειακών εκλογών, και με το αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει όλη η πολιτική σκηνή με την αδυναμία του Ζάγεφ να κάνει χρήση του Συντάγματος και να σχηματίσει κυβέρνηση παρά την άρνηση εντολής του προέδρου, καθώς ο Αχμέτι προτάσσει σαν όρο συμμετοχής του στη κυβέρνηση την παραπάνω εντολή που δεν δίνεται.
Το αδιέξοδο αυτό εντείνεται και από τη στάση των Τιράνων, που επιθυμούν να φέρουν κοντά τους Αλβανούς της ΠΓΔΜ με τους Αλβανούς του Κοσόβου. Ο αλβανικός αλυτρωτισμός, που ήταν στη σκιά των αντίστοιχων μειονοτήτων του Πρέζεβο της Σερβίας και της μειονότητας του Μαυροβουνίου, αρχίζει τώρα να προβάλει. Δεν είναι τυχαία η αδυναμία της Φεντερίκα Μονγκερίνι, εκπροσώπου της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας, για παρέμβαση στην παραπάνω κρίση, καθώς και η στάση της Ρωσίας για ενίσχυση του προέδρου και του πρώην πρωθυπουργού της ΠΓΔΜ στην παραβίαση της συνταγματικής νομιμότητας. Η Ρωσία ισχυρίζεται ότι με τη στάση της παρεμβαίνει στη διείσδυση των Τιράνων στο κράτος μέσω της ελεγχόμενης μειονότητας, που γίνεται προς εξυπηρέτηση των σχεδίων των Ηνωμένων Πολιτειών, των οποίων τα Τίρανα αποτελούν υποχείριο.
Το Μαυροβούνιο στο ΝΑΤΟ
Την ίδια στιγμή που τα Σκόπια βρίσκονται σε αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης και αποσταθεροποίηση, η αμερικάνικη Γερουσία, με συντριπτική πλειοψηφία 97 υπέρ και 2 κατά, εγκρίνει την είσοδο του Μαυροβουνίου – Μοντενέγκρο στο ΝΑΤΟ. Οι μόνοι δύο Ρεπουμπλικάνοι γερουσιαστές που καταψήφισαν, ήταν σύμφωνοι στο σκεπτικό, δηλαδή ότι η Ποντγκόριτσα θα αποτελέσει ανάχωμα στα επεκτατικά σχέδια της Ρωσίας στα Βαλκάνια, αλλά διατήρησαν τις αμφιβολίες τους για το αν η στρατιωτική δύναμη των 2.000 ανδρών που διαθέτει είναι δραστική και αξιόμαχη στην υπεράσπιση της χώρας, οπότε «με τη συμμετοχή της στο διεθνή στρατιωτικό οργανισμό θα προσθέσει άλλη μια χώρα στην άμαξα περίθαλψης του ΝΑΤΟ».
Σε αυτό που συμφώνησαν όλοι οι γερουσιαστές είναι πως πρέπει να υποστηρίζονται οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης εναντίον της ρωσικής επεκτατικότητας και να ενισχύονται οι δεσμοί τους με τη Δύση. Αναγνώρισαν δε ότι το Μαυροβούνιο προσπαθεί να κάνει οτιδήποτε μισεί ο Πούτιν. Πρέπει, επίσης, να τονιστεί ότι οι γερουσιαστές ψήφισαν σε συντριπτικό ποσοστό υπέρ, ύστερα από την επιστολή του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Ρεξ Τίλερσον, στους ηγέτες της γερουσίας για να τους εστιάσει την προσοχή στη σημασία της συμμετοχής του Μαυροβουνίου στο ΝΑΤΟ, διότι είναι σθεναρά υπέρ των συμφερόντων των Ηνωμένων Πολιτειών.
Παράδοξη «συγκατοίκηση» στη Βουλγαρία
Στοιχεία πολιτικού αδιεξόδου παρουσιάζουν και τα αποτελέσματα των εκλογών της 26ης Μαρτίου στη Βουλγαρία. Στις εκλογές αυτές η προσπάθεια των Σοσιαλιστών να επαναλάβουν την πρωτιά που είχαν στις προεδρικές εκλογές της 13ης Νοεμβρίου 2016 απέτυχε. Οι σοσιαλιστές είχαν επικρατήσει με τη νίκη του υποψηφίου τους, Ρούμεν Ράντεφ, με 59,4% έναντι 36,2% της Τσάτσεβα, υποψήφιας του GERB. Ο συντηρητικός πρωθυπουργός Μπόικο Μπορίσοφ και επικεφαλής του GERB με την παραίτησή του τότε οδήγησε τη χώρα στις εκλογές της 26ης Μαρτίου, στις οποίες και τελικά επικράτησε.
Σε αυτή τη γειτονική χώρα, δηλαδή, θα συγκατοικήσουν στην προεδρία ένας φιλορώσος σοσιαλιστής πρόεδρος, με έναν δεξιό φιλοδυτικό πρωθυπουργό, ο οποίος θα φροντίζει βεβαίως να κρατάει τις ισορροπίες και με τη Ρωσία. Ο Μπορίσοφ εξασφάλισε 95 από τις 240 έδρες του κοινοβουλίου της Σόφιας, γεγονός που τον υποχρεώνει να αναζητήσει κι άλλους εταίρους στην κυβέρνηση. Υποψήφιο σε αυτό το ρόλο βρέθηκε το κόμμα «Εθνικιστική Συμμαχία Ενωμένοι Πατριώτες» (Ατάκα – VMRO) που κατέλαβε την τρίτη θέση και 27 έδρες. Δεν αποκλείεται να αναζητηθεί και συμμαχία GERB – Σοσιαλιστών, οι οποίοι έλαβαν 80 έδρες, χωρίς όμως η συμμαχία αυτή να έχει αυξημένες πιθανότητες, όπως δηλώνει η επικεφαλής των Σοσιαλιστών Κορνέλια Νίνοβα.
Τα δύο, όμως, πολιτικά γεγονότα που πρέπει να επισημάνουμε σε αυτές τις εκλογές είναι πρώτον ότι ο Μπορίσοφ πήρε το μάθημα από τις προεδρικές εκλογές και δεν αντιτάχθηκε στο φιλορωσικό πνεύμα των βουλγάρων ψηφοφόρων.
Αντίθετα, με εμφανή λαϊκισμό, εκδήλωσε τη φιλία του και προς τον Πούτιν, βάζοντας νερό στο κρασί του φυλοδυτικού του προσανατολισμού. Στα αποτελέσματα των εκλογών τα συντηρητικά κόμματα κυριάρχησαν στη Βουλγαρία, καθότι στη χώρα αυτή ,όπως και στις περισσότερες χώρες της ανατολικής Ευρώπης, τα όρια της Δεξιάς και της Αριστεράς είναι δυσδιάκριτα (με εξαίρεση την Σλοβενία, την Κροατία κλπ ).
Ωμές παρεμβάσεις
Δεύτερο πολιτικό γεγονός των εκλογών ήταν μία ενδομουσουλμανική αναμέτρηση, η οποία διεξήχθη ανάμεσα στο παραδοσιακό Κίνημα Δικαιωμάτων και Ελευθεριών, που βρέθηκε από την 3η στην 4η θέση, και στο DOST (Συμμαχία της Ένωσης), σχίσμα του παραπάνω σχηματισμού. Η απροκάλυπτη στήριξη του Ερντογάν προς το δεύτερο εναντίον του πρώτου δεν είχε για τον τούρκο πρόεδρο τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Με 2,95% το DOST απέτυχε να συγκεντρώσει το όριο εισόδου του στη Βουλή της Σόφιας, που είναι 4%. Το φιλοτουρκικό αυτό κόμμα, που ειδοποιός του διαφορά με το παραδοσιακό είναι ότι εκφράζει πολιτική τουρκικού αλυτρωτισμού για μεγάλες εδαφικές ζώνες της νότιας Βουλγαρίας, κατηγόρησε την κεντρική εκλογική επιτροπή για παρατυπίες, πχ για την απόφαση να ανοίξουν μόνο 30 κάλπες στο σύνολο της Τουρκίας, ενώ στο παρελθόν είχαν ανοίξει 120. Ο ισχυρισμός τους εντείνεται λέγοντας ότι έτσι από τους 20.000 βουλγαρικής καταγωγής ψηφοφόρους που ζουν στην Κωνσταντινούπολη στη μία και μοναδική κάλπη ψήφισαν μόνο 1.800. Η πολιτική αυτή αναμέτρηση με την απροκάλυπτη παρέμβαση της Τουρκίας του Ερντογάν υπέρ του DOST από τη μια, και τους ισχυρισμούς για εκλογικά τεχνάσματα από την άλλη, δημιουργεί νέα ένταση στην περιοχή των Βαλκανίων.
Τέλος, αυτό που πρέπει να επισημανθεί είναι ότι η συνεχής αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για συνεχή παρέμβαση μέσω δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων και ενταξιακής πορείας των χωρών της Βαλκανικής στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση ανοίγει το δρόμο στις ωμές παρεμβάσεις, τόσο στην πλευρά της διπλωματίας των ΗΠΑ, όσο και της ρωσικής διπλωματίας από την άλλη. Η πρόσφατη ομιλία του ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ στους ανώτατους αξιωματικούς των ενόπλων δυνάμεων της Ρωσίας επικεντρώθηκε στην αναδιανομή της παγκόσμιας ισχύος, στην ανάδυση νέων κέντρων οικονομικής και πολιτικής επιρροής και στη διαμόρφωση μιας πολυκεντρικής διεθνούς τάξης, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η νέα αμερικανική κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ δεν έχει αποσαφηνίσει την εξωτερική της πολιτική, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει φυγόκεντρες τάσεις και υπαρξιακά διλήμματα.
Το ζήτημα της ηγεμονίας στα Βαλκάνια και οι επικίνδυνοι εθνικισμοί αποτελούν ένα εύφλεκτο υλικό, που μάλλον δικαιώνει τις ανησυχίες του προέδρου της ΕΕ, Γιούνκερ.
Γ. Βερβέρης
