Ο εμβληματικός frontman των Rotting Christ, Σάκης Τόλης, μιλά αποκλειστικά στο newsbeast.gr για όλους και όλα
Για πολλούς η εικόνα ενός τύπου με μακριά μαλλιά, μούσια, τατουάζ, μαύρα ρούχα, που ακούει σκληρή μουσική παραπέμπει σε κάτι άγριο, απρόσιτο που έχει στόχο να σου κάνει κακό. Η αλήθεια όμως απέχει από κάτι τέτοιο… Το ντύσιμο και η συμπεριφορά είναι κάτι σαν σήμα κατατεθέν. Είναι για να κρατάει μακριά τους ανεπιθύμητους και να φέρνει κοντά τους «δικούς σου».
Συνέντευξη στον Νίκο Δεμισιώτη
Φωτογραφίες-βίντεο: Γιάννης Κέμμος
Φωτογραφίες από τη συναυλία: Βίκυ Αθανασοπούλου
Πριν μερικές ημέρες χτύπησε το τηλέφωνο μου και ήταν ο Σάκης Τόλης. Ο εμβληματικός frontman των σπουδαίων Rotting Christ. Απόλυτα προσγειωμένος και χωρίς την παραμικρή έπαρση ή το σχετικό… υφάκι απάντησε θετικά στο αίτημά μου να συναντηθούμε και να μιλήσουμε, ζητώντας μου, μόνο, μια… μικρή χάρη: «Να την κάνουμε τη συνέντευξη, αλλά μπορούμε να μην τραβήξει πολύ γιατί έχω να κάνω μετά babysitting; Πρέπει να κρατήσω την κόρη μου».
Ναι, ο Σάκης (ο Necromayhem των Rotting Christ) είναι ένα τεράστιο μουσικό κεφάλαιο για την black metal σκηνή αλλά είναι και πατέρας. Είναι ένας απόλυτα φυσιολογικός άνθρωπος που έκανε το όνειρο του πραγματικότητα. Όσο σκληρός είναι στην όψη τόσο ήρεμος και κατασταλαγμένος είναι στις απόψεις του…
Τα δύσκολα πρώτα χρόνια του συγκροτήματος
– Σάκη, μίλησε μας λίγο για τις δυσκολίες που αντιμετωπίσατε τα πρώτα χρόνια του συγκροτήματος, πίσω στο μακρινό 1988
Ήταν δύσκολα. Είναι η εποχή που μόλις που είχε γεννηθεί κάτι εναλλακτικό στην Ελλάδα. Είναι έντονο αλλά και δύσκολο να επικρατήσει γιατί ως γνωστόν ζούμε σε μια άκρως συντηρητική κοινωνία, φονταμενταλιστική θα την έλεγα εγώ. Η τρέλα όμως κάποιων ανθρώπων είναι αυτή που οδηγεί στο να γίνουν κάποιες αλλαγές. Εμείς ήμασταν μια παρέα ανθρώπων που ζούσε στη γέννηση του black metal κινήματος. Φτιάξαμε, λοιπόν, μια underground σκηνή, που διαφοροποιούταν από οτιδήποτε άλλο. Είχαμε την τρέλα μας, τον εαυτό μας και την ελευθερία μας. Χωρίς κινητά, χωρίς μεγάλους αδερφούς, χωρίς κάμερες πάνω από τα κεφάλια μας.
– Και φτάνουμε στο σημείο που επιλέγεις το όνομα του group. Και επιλέγεις το Rotting Christ. Ήθελες να προκαλέσεις από την αρχή;
Ναι. Με σκοπό να κάνουμε φασαρία. Έναν εφηβικό σαματά. Χωρίς τότε να φαντάζομαι πόσο θα μας δυσκολέψει αργότερα. Βγήκαμε από τη… στάνη και θέλαμε να ενοχλήσουμε. Αυτό ήταν το black metal. Θέλαμε να δείξουμε πως εμείς δεν ήμασταν για να μπούμε σε καλούπια.
– Πόσο σας δυσκόλεψε αυτή η επιλογή στο όνομα;
Στην αρχή καθόλου. Μας δυσκολεύει τώρα πλέον. Αν και την τελευταία δεκαετία το μυαλό του κόσμου ανοίγει και αρχίζει και ψάχνεται. Μερικές φορές ήρθαμε αντιμέτωποι με έντονες αντιδράσεις αλλά το περιμέναμε. Αυτό είναι το metal. Είμαστε άνθρωποι ανήσυχοι. Δεν είμαστε, βέβαια, επαναστάτες χωρίς αιτία. Είμαστε… αλλά με αιτία.
– Αντιδράσεις όμως δεν είχε μόνο ο κόσμος έξω από τη metal σκηνή αλλά και μέσα σε αυτή. Όπως του τραγουδιστή των Megadeth που αρνήθηκε εξαιτίας του ονόματος να παίξει μαζί σας.
Ασφαλώς. Υπάρχουν και εκείνοι που προσβάλλονται με το όνομα. Το οποίο το καταλαβαίνω. Το κατανοώ αλλά ζούμε σε ελεύθερες κοινωνίες και μπορούμε να πιστεύουμε πως κάθε οργανωμένη θρησκεία είναι μια σάπια υπόθεση. Δεν έχουμε πρόβλημα με το τι πιστεύει ο καθένας. Έχουμε πρόβλημα με όλο αυτό που υπάρχει πίσω από κάθε οργανωμένη θρησκεία που επί της ουσίας είναι συμφέροντα. Ακόμα και γεωπολιτικά συμφέροντα. Εμείς είμαστε έξω από αυτό.
– Φαντάζομαι πως η μουσική άργησε να σου αποφέρει χρήματα. Πως ήταν τα πρώτα χρόνια;
Δύσκολα. Εξαιρετικά δύσκολα. Στην αρχή αναγκάστηκα να δουλεύω παράλληλα. Δούλεψα στην οικοδομή, δούλεψα σαν υπάλληλος σε ένα δισκάδικο. Ότι μπορούσα για να βγάλω ένα χαρτζιλίκι.
– Θυμάσαι πως πήρες την πρώτη σου κιθάρα;
Είχα «φάει» κάτι λεφτά! Από την μάνα μου. Έπεσε ξύλο στο σπίτι. Της έλεγα πως δεν τα πήρα εγώ αλλά ο πατέρας μου (γέλια).
Η αναγνώριση και η πολύμορφη δισκογραφία
– Μετά από σχεδόν τρεις δεκαετίες στη μουσική είσαστε πλέον ένα μέγεθος αναγνωρίσιμο στη metal σκηνή. Όταν ξεκινούσες περίμενες κάτι τέτοιο;
Όχι. Σε καμία περίπτωση. Όποιος ξεκινάει με μοναδικό στόχο να γίνει μέγεθος καλύτερα να μην ξεκινήσει καθόλου. Ο αυθορμητισμός και η ειλικρίνεια είναι αυτά που βάζουν γερές βάσεις.
– Από το 1988 μέχρι και σήμερα ποια ήταν η καλύτερη και ποια η χειρότερη στιγμή;
Άσχημες στιγμές ήταν όταν σε μακρινές χώρες κάποιοι διοργανωτές μας εγκατέλειπαν. Ένα τέτοιο περιστατικό ας πούμε ήταν στη Βραζιλία όπου μέσα σε όλα αρρώστησα από αυτές τις ιώσεις, τις τροπικές. Κατέληξα στο νοσοκομείο και κόντεψα να πεθάνω μόνος μου εκεί. Πηγαίναμε σε μέρη που ξέραμε ότι δεν πρόκειται να βγάλουμε λεφτά. Δεν είναι το παν τα λεφτά. Οι άσχημες στιγμές σε κάνουν δυνατότερο. Οι όμορφες στιγμές είναι περισσότερες και πιο δυνατές. Όταν για παράδειγμα σε διαγωνισμό στην Αγγλία είσαι ανάμεσα στις σπουδαιότερες underground μπάντες της ιστορίας, είναι κάτι εξαιρετικά όμορφο. Η επαφή με τον κόσμο, επίσης. Η επαφή μας με τόσες διαφορετικές κουλτούρες. Και βασικά η καλύτερη στιγμή είναι η πρώτη ώρα μετά από κάθε συναυλία. Εκεί που η ανδρεναλίνη χτυπάει ακόμα κόκκινο.
– Θεωρείς πως μετά από τόσα χρόνια διαδρομή έχετε φτάσει στο απόγειό σας;
Έχουμε να δώσουμε ακόμα πολλά. Γι’ αυτό δεν αναλωνόμαστε στο να παίζουμε όπως παίζαμε στην αρχή. Θα υπάρχουν ακούσματα από τα παλιά αλλά όχι μόνο αυτό. Η μπάντα είναι ακόμα ενεργή. Όταν σβήσει αυτό θα το καταλάβει ο κόσμος.
– Από το «Theogonia» και πριν παίζατε old school black metal από εκεί και μετά υπάρχει μια προσπάθεια να προσεγγίσεις διάφορους πολιτισμούς και κουλτούρες με σαφώς αλλαγμένο ήχο. Αυτό θα συνεχιστεί ή είναι ένας κύκλος που έκλεισε;
Από εκείνον τον δίσκο και μετά υπάρχει μια εξέλιξη στον ήχο του συγκροτήματος. Το πως παίζαμε πριν είχε φτάσει σε τέλμα. Με έκανε και άλλαξα η γέννηση του πρώτου μου παιδιού. Είδα τον κόσμο λίγο διαφορετικά τότε και είπα πως πρέπει να εξελιχθούμε. Ότι δεν εξελίσσεται πεθαίνει. Δουλέψαμε πιο σοβαρά. Με πλάνο. Και γι αυτό υπάρχει και μεγαλύτερη ανταπόκριση από τον κόσμο τα τελευταία 10 χρόνια. Το αν θα συνεχιστεί αυτός ο κύκλος ή έκλεισε είναι κάτι που με βασανίζει. Σήμερα ήρθα εδώ άυπνος. Σκέφτομαι και φιλοσοφώ συνέχεια. Για να βρω τον εαυτό μου, κυρίως. Είναι μια ενδοσκόπηση. Είμαι τυχερός που εξωτερικεύομαι με τη μουσική. Θέλω, πλέον, οι δίσκοι που βγάζουμε να έχουν μια ουσία και όχι απλά να κάνω ένα δίσκο για να βγω περιοδεία. Δεν ξέχασα να γράφω riffs. Αυτό είναι εύκολο. Προτιμώ την ουσία από τον εντυπωσιασμό.
– Πώς κατάφερες και συνέδεσες δυο φαινομενικά ασύνδετα πράγματα; Το black metal με τον Νίκο Ξυλούρη
Η ελληνική μουσική έχει και αρκετό σκοτάδι μέσα της. Έχει μελαγχολία. Αυτά είναι κοινά στοιχεία με το black metal. Μουσικά δεν έχουν σχέση. Έχουν φιλοσοφικά, όμως. Όταν μιλάει για το θάνατο είναι κάτι που με αγγίζει, άρα μπορεί να είναι και κάτι που θα θεωρηθεί ως επιρροή.
– Αν μπορούσες να γυρίσεις το χρόνο πίσω τι θα έκανες διαφορετικά;
Τα συμβόλαια με τις δισκογραφικές που κάναμε τα πρώτα χρόνια. Πονάει αυτή η ιστορία. Εκμεταλλεύτηκαν το πάθος μας και την αγάπη μας. Υπογράφαμε συμβόλαια χωρίς καν να τα διαβάζουμε και μέναμε σε μια εταιρεία για δέκα χρόνια χωρίς να κερδίζουμε χρήματα.
Πάνω από 1.400 συναυλίες και ο ρόλος του πατέρα
– Έχεις επιχειρήσει να μετρήσεις ποτέ πόσες συναυλίες έχετε κάνει;
Ναι, έκανα μια προσπάθεια. Είναι περίπου 1.400. Από αυτές το 95% περίπου είναι στο εξωτερικό. Σε όλες τις ηπείρους. Μόνο στην ανταρκτική δεν έχουμε παίξει. Όπου υπάρχει ενεργή σκηνή metal έχουμε κάνει συναυλία. Έχουμε παίξει Σιβηρία, Σρι Λάνκα, Ταϊλάνδη, Νότια Αφρική. Έχουμε παίξει στην Ουκρανία σε καιρό πολέμου και στο Εκουαδόρ όταν έγινε το πραξικόπημα.
– Δε φοβάσαι όταν πας να παίξεις σε ένα τέτοιο μέρος;
Και βέβαια φοβάμαι. Πάω κόντρα στους φόβους μου. Έχω πάρει τις αποφάσεις μου. Ξέρω ότι μπορεί να με φάνε που λέει ο λόγος αλλά το metal πρέπει να παίζεται παντού. Όπου υπάρχει κάποιος που ακούει αυτή τη μουσική εμείς θα πάμε για να τον κάνουμε χαρούμενο για δυο ώρες. Δεν με ενδιαφέρει αν πάμε εκεί και δεν βγάλουμε λεφτά. Έχω γίνει λιγότερο υλιστής και περισσότερο ματαιόδοξος. Κάθε καλλιτέχνης είναι ματαιόδοξος.
– Η πιο ιδιαίτερη συναυλία σου;
Κάθε φορά που παίζουμε στην Αθήνα για μένα είναι ιδιαίτερη. Όταν ξέρω τον μισό κόσμο από κάτω και έχουμε πιεί καφέ μαζί είναι διαφορετικά. Είναι το σπίτι.
– Το πιο ακραίο που έχεις αντιμετωπίσει κατά τη διάρκεια κάποια συναυλίας;
Στην Κολομβία, ένας από τις πρώτες σειρές έκανε firebreathing (αυτό που κάνουν και οι ζογκλέρ «φτύνωντας» φωτιά) και σχεδόν με έφτασε! Τρόμαξα. Νόμιζα ότι ήταν βόμβα και σταμάτησα. Εντάξει! Συμβαίνουν αυτά…
– Πώς καταφέρνεις να συνδυάσεις τις τόσες πολλές περιοδείες στο εξωτερικό με την οικογενειακή ζωή; Τον ρόλο του πατέρα;
Είναι δύσκολο. Δεν είναι κάτι εύκολο. Ειδικά με το αντίθετο φύλο όταν λείπεις συνέχεια. Όταν όμως έχει παιδιά, υπάρχουν κάποιες υποχρεώσεις τις οποίες πρέπει να τις αναλάβεις. Λείπεις συχνά αλλά οι επαφές σου είναι έντονες και ουσιαστικές. Η τεχνολογία βοηθάει στο να υπάρχει καθημερινή επικοινωνία.
– Έχεις την αίσθηση ποτέ ότι χάνεις κομμάτια από το μεγάλωμα των παιδιών σου;
Ναι. Υπάρχει αυτή η αίσθηση. Όταν γυρνάς όμως πέφτεις με τα μούτρα και αναπληρώνεις ότι μπορείς στο βαθμό που μπορείς. Θεωρώ πως το metal είναι μια αποστολή την οποία πρέπει να φέρω σε πέρας. Αυτό απαιτεί και θυσίες.
– Αν δεν ήσουν αυτό που είσαι, τι θα ήθελες να είσαι;
Αστροναύτης! Και δεν κάνω πλάκα. Αλήθεια. Από μικρός το ήθελα. Να γνωρίσω και κάτι έξω από τη γη. Εξερευνητής εκτός γης θα ήθελα να ήμουν. Αυτό. Δυστυχώς γεννηθήκαμε σε λάθος εποχή. Ελπίζω οι επόμενες γενιές να μπορέσουν να το ζήσουν.
Δείτε τι λέει ο Σάκης Τόλης στο newsbeast.gr για τα δισκογραφικά σχέδια του συγκροτήματος αλλά και τη μεγάλη συναυλία του ερχόμενου Μάρτη στην Αθήνα:
Πολιτική, οικονομική κρίση και μουσική
– Η τελευταία σας συναυλία στην Αθήνα ήταν την παραμονή του δημοψηφίσματος. Σάββατο παίζατε και Κυριακή στήνονταν κάλπες. Επέλεξες να μην κάνεις την παραμικρή αναφορά. Γιατί;
Ήταν το χειρότερο πράγμα που συνέβη στη ζωή μου. Κάποιοι αποφάσισαν να κάνουν ένα δημοψήφισμα για να μην κάνουν τίποτα τελικά. Δεν θα το παίξω έξυπνος πως το προέβλεψα ότι δεν θα αλλάξει κάτι. Θεωρώ καραγκιοζιλίκι ένα τέτοιο δημοψήφισμα. Ήταν ένα αστείο πράγμα και δεν ήθελα να φανατίσω τον κόσμο. Δεν θέλω να μπλέκω την πολιτική με την μουσική. Θεωρώ ότι η μουσική μας αποδρά από όλο αυτό. Όταν βέβαια λέμε Non Serviam ο καθένας καταλαβαίνει τι θέλουμε να πούμε αλλά το να έλεγα ένα λαϊκίστικο «παιδιά πάμε όλοι: Όχι», θα με άφηνε αυτή τη στιγμή εκτεθειμένο.
-Υπάρχουν πολλοί που λένε πως όλες αυτές οι αναζητήσεις του Σάκη για την αρχαία Ελλάδα κρύβουν μια εθνικιστική τάση
Καμία σχέση. Όποιος γνωρίζει το παρελθόν μας και που μεγαλώσαμε ξέρει τι είμαστε. Έχουμε παίξει σε καταλήψεις, όπως η Villa Amalias στα πρώτα μας χρόνια. Όπως γράφω για τους Μάγιας και τους Ίνκας, γράφω και για τους αρχαίους Έλληνες. Κάνω ένα ψάξιμο κουλτούρας και αρχαίων πολιτισμών, αν αυτό παρεξηγηθεί, ε, δεν δίνεις και σημασία. Αποκτάς γερό στομάχι από ένα σημείο και μετά. Γενικά στη ζωή μου, πλέον, προσπαθώ να μην είμαι ακραίος. Κατάλαβα πως δεν αλλάζει κάτι στον κόσμο με μια μολότοφ. Αλλάζει με πολύ πιο έξυπνο και μεθοδικό τρόπο. Στην Ελλάδα υπάρχει έλλειψη ελευθερίας. Το διαφορετικό κατακρίνεται εύκολα. Όποιος διαφοροποιείται τρώγεται. Κάποιοι θεωρούν πως Ελλάδα σημαίνει Πατρις- θρησκεία- οικογένεια. Δεν είναι έτσι. Αυτό δεν είναι ελευθερία. Ούτε Ελλάδα είναι. Δεν γράφουμε για την Ελλάδα λέγοντας «α, η Ελλάδα είναι η καλύτερη». Όχι βέβαια. Έχουμε ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο και πίστεψε με όλοι οι άνθρωποι το ίδιο είναι. Όλοι τις ίδιες σφαλιάρες τρώνε. Ειδικά όσοι ανήκουν στις μη προνομιούχες τάξεις. Να σέβεσαι το διαφορετικό και αυτό θα σε κάνει καλύτερο.
– Σε τι βαθμό έχει επηρεάσει η κρίση τη μουσική, γενικότερα, και τη μουσική σου, ειδικότερα;
Πριν δυο χρόνια που έγραφα το «Rituals» και η κρίση βρισκόταν στο πικ της , πέρασα άσχημα. Δεν ξέραμε τι μας ξημέρωνε. Μόλις είχε γεννηθεί το δεύτερο παιδί μου. Ήταν έξι δύσκολοι μήνες. Σε επηρεάζει όλο αυτό. Η μουσική είναι απόδραση και εγώ δεν μπορούσα να αποδράσω. Ζούμε πλέον σε μια καταθλιπτική και νευρωτική κοινωνία. Σε τέτοιες συνθήκες ο κόσμος αφήνει σε δεύτερη και τρίτη μοίρα την τέχνη. Ψάχνει να βρει πως θα επιβιώσει. Στο τέλος, όμως, θα τα καταφέρουμε. Η νέα γενιά που έρχεται θα μας βοηθήσει. Αρκεί να μην φύγουν όλοι στο εξωτερικό και μείνουμε μόνο εμείς οι γέροι πίσω.
