Σε μια πρωτοφανή δήλωσή του με την οποία στρεφόταν εναντίον των «ξένων» που… υποκίνησαν το πραξικόπημα, ο Ταγίπ Ερντογάν ουσιαστικά στράφηκε προς την Ελλάδα, καθώς χαρακτήρισε ως λάθος τη Συνθήκη της Λωζάννης, που άφησε τα νησιά του Αιγαίου στην Ελλάδα.
Ο Ερντογάν υιοθετώντας το κοινό στοιχείο τόσο του αναθεωρητισμού του τουρκικού στρατιωτικού κατεστημένου κυρίως μετά το 1974 αλλά και τα οράματα του νεοθωμανισμού όπως τα έχει διατυπώσει στα βιβλία του ο Αχμέτ Νταβούτογλου, αμφισβητεί με έμμεσο τρόπο το εδαφικό στάτους κβο ολόκληρης της περιοχής, καθώς η Συνθήκη της Λωζάνης είναι αυτή που καθόρισε τα σύνορα του σύγχρονου τουρκικού κράτους.
Και φυσικά κρίσιμο στοιχείο της Συνθήκης της Λωζάνης είναι η οριοθέτηση των συνόρων στο Αιγαίο, με την απόδοση στην Ελλάδα και στην Ιταλία όλων των νησιών εκτός εκείνων που κείνται έως 3 ν.μ. από την ακτή (εάν δεν υπάρχει άλλη πρόβλεψη) και της Ιμβρου και της Τενέδου, με υποχρέωση όμως σεβασμού των δικαιωμάτων της ελληνικής μειονότητας, τα οποία ποτέ δεν σεβάστηκε η Τουρκία.
«Απώλεια εδαφών»
Μιλώντας στην 27η συνάντησή του με μουφτήδες από διαφορές περιοχές της Τουρκίας, ο Ερντογάν υποστήριξε ότι η 15η Ιουλίου είναι αντίστοιχη με τον «Απελευθερωτικό Αγώνα» (εναντίον των Ελλήνων) καθώς, όπως και τότε, επιχειρήθηκε από τους ξένους να περιορισθεί γεωγραφικά με τη Συνθήκη των Σεβρών και μετά με τη Συνθήκη της Λωζάνης, έτσι και τώρα η επιτυχία του πραξικοπήματος θα οδηγούσε σε απώλεια εδαφών.
«…Μας απείλησαν με τη Συνθήκη των Σεβρών το 1920 και μας έπεισαν να δεχθούμε τη Λωζάνη το 1923. Κάποιοι προσπάθησαν να μας εξαπατήσουν παρουσιάζοντας τη Λωζάνη ως νίκη. Παραδώσαμε τα νησιά, που ήταν τόσο κοντά που φώναζες και σε άκουγαν εκεί. Αφήσαμε πίσω τα μνημεία μας και τα τζαμιά μας. Και τώρα ακόμη αγωνιζόμαστε για την υφαλοκρηπίδα, για το ποιος θα είναι ο αέρας και η θάλασσα (ο εναέριος χώρος και τα θαλάσσια σύνορα).
Η αιτία είναι εκείνοι που κάθισαν στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης, που δεν εκμεταλλεύθηκαν τη Συνθήκη και έτσι τώρα δυσκολευόμαστε εμείς που γι’ αυτόν τον λόγο αντιμετωπίζουμε αυτά τα προβλήματα».
«Η Συνθήκη της Λωζάνης και όλο το διεθνές δίκαιο είναι όντως μία πραγματικότητα στον πολιτισμένο κόσμο την οποία κανείς, ούτε η Αγκυρα, μπορεί να αγνοήσει και όλοι οφείλουν να σέβονται. Οσο οδυνηρό και αν τους φαίνεται αυτό…» ήταν το προσεκτικό, στα όρια της αμηχανίας σχόλιο διπλωματικών κύκλων στην Ελλάδα, καθώς το μόνο που δεν θα ήθελε τώρα η Αθήνα με ανοικτό το Προσφυγικό και τη χώρα σε βαθύτατη οικονομική και κοινωνική κρίση, να ανοίξει και μέτωπο Αιγαίου με τον Ερντογάν.
Ανησυχία
Οι αναφορές αυτές του Ερντογάν, αν και αποτυπώνουν μια πάγια θέση της Αγκυρας που ισχυροποιήθηκε τα τελευταία χρόνια λόγω της νεοθωμανικής αντίληψης που θέλει η τουρκική επιρροή να διευρυνθεί και να ταυτισθεί με εκείνη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, προκαλεί ανησυχία στην Αθήνα, καθώς ο Τούρκος ηγέτης γίνεται όλο και περισσότερο απρόβλεπτος και περισσότερο ανεξέλεγκτος, κυρίως μετά την απόπειρα του πραξικοπήματος εις βάρος του.
Η αναφορά του Τούρκου προέδρου στα «νησιά που ακούγεται η φωνή από τα τουρκικά παράλια» αλλά παραδόθηκαν στην Ελλάδα και η εξ αυτού δημιουργία των προβλημάτων που τώρα απασχολούν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ουσιαστικά αποκαλύπτει την απόλυτη αδυναμία συνεννόησης για σημαντικά θέματα όπως η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, καθώς ο Τούρκος ηγέτης θεωρεί ότι εάν δεν συνέβαινε το «ιστορικό λάθος» (με ευθύνη και των… ξένων), το πρόβλημα και της υφαλοκρηπίδας και του εναέριου χώρου στο Αιγαίο και των θαλασσίων ζωνών θα είχε λυθεί, καθώς τα νησιά θα είχαν περάσει στην τουρκική κυριαρχία.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΣΤΡΙΩΤΗΣ
