Κατάργηση των παρελάσεων των μαθητών, του υποχρεωτικού εκκλησιασμού και της υποχρεωτικής προσευχής, είναι μεταξύ των προτάσεων για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση που περιλαμβάνονται στην εισήγηση της Επιτροπής Εθνικού Διαλόγου, την οποία το esos δημοσιεύει κατ αποκλειστικότητα, και θα παρουσιαστεί στην τελική συνάντηση των Επιτροπών του Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου, που θα πραγματοποιηθεί αύριο Παρασκευή, στο υπουργείο Παιδείας, παρουσία της πολιτικής ηγεσίας.
Ειδικότερα η εισήγηση περιλαμβάνει τα εξής σημεία:
Ζητήματα Λειτουργικής Φύσης
1.Εξασφάλιση των συνεδριάσεων του Συλλόγου των διδασκόντων για την ενίσχυση των δημοκρατικών διαδικασιών του σχολείου.
2.Εξασφάλιση εντός του ωραρίου εργασίας των εκπαιδευτικών των ωρών για διοικητικό έργο, συνεδρίαση του Συλλόγου, συνάντηση με Συμβούλους και εξασφάλιση της συναίνεσης ως προς αυτό
3.Συγκεκριμενοποίηση των καθηκόντων των εκπαιδευτικών και του τρόπου άσκησης και ελέγχου τους.
4.Μείωση των γραφειοκρατικών διαδικασιών σε σχέση με τις δράσεις του σχολείου.
5.Ενίσχυση των διοικητικών-γραμματειακών υποδομών των σχολείων.
6.Αποσαφήνιση του ρόλου των συμβούλων.
7.Ενίσχυση του εκπαιδευτικού ως προς την συμπερίληψη μαθητών με αναπηρίαΒκαι ειδικές παιδαγωγικές ανάγκες.
8. Εξίσωση των ευθυνών και υποχρεώσεων των διευθυντών α και β βαθμίδας.
9.Αποσαφήνιση και οροθέτηση των αρμοδιοτήτων των μονομελών και πολυμελών οργάνων.
10. Υποστήριξη των πρωτοβουλιών ανάληψης προγραμμάτων και αντίστοιχη αναγνώριση της προσφοράς εργασίας των εκπαιδευτικών, καθώς και αναγνώριση της διοικητικής εργασίας των εκπαιδευτικών.
11. Κατάργηση των παρελάσεων των μαθητών, του υποχρεωτικού εκκλησιασμού και της υποχρεωτικής προσευχής.
12. Κατοχύρωση της περιγραφικής αξιολόγησης των μαθητών σε όλη την υποχρεωτική εκπαίδευση, σε σύνδεση με τους μαθησιακούς στόχους των Αναλυτικών Προγραμμάτων.
Ζητήματα Σχολικής Μονάδας
13. Καθιέρωση ενιαίου τύπου Ολοήμερου Δημοτικού με παράλληλη προσαρμογή στις τοπικές συνθήκες (ευελιξία).
14. Δικτύωση του σχολείου με άλλα σχολεία και την τοπική κοινότητα και σε επίπεδο προγράμματος (προγράμματα με κοινωνικό ή τοπικό ενδιαφέρον).
15. Ενίσχυση του θεσμού και των διαδικασιών της μαθητικής εκπροσώπησης.
16. Θεσμοθέτηση εφημερίδας του σχολείου ή του δικτύου των σχολείων και αντίστοιχα ηλεκτρονικής σελίδας.
17. Καθιέρωση της ετήσιας θεατρικής παράστασης (άνοιγμα του σχολείου στην τοπική κοινότητα).
18. Διερεύνηση των δυνατοτήτων χρήσης της δομής και των χώρων του σχολείου σε συνεργασία με την τοπική κοινότητα κατά τις απογευματινές ώρες.
19. Ευρωπαϊκή δικτύωση της σχολικής μονάδας (αδελφοποίηση με σχολεία στο εξωτερικό, ανταλλαγές επισκέψεων).
20. «Βάπτιση» του σχολείου για λόγους συμβολικούς και για την εξασφάλιση ταυτότητας.
21. Ενοποίηση της οργανωτικής δομής της (τώρα δεκάχρονης) υποχρεωτικής εκπαίδευσης (σε ολοήμερη βάση).
22.Ενίσχυση της αυτονομίας και των πρωτοβουλιών του εκπαιδευτικού.
23.Άμεση συνεργασία φορέων (σχολείο-σύμβουλοι-κοινότητα-δήμοι).
Ζητήματα Γνωστικής Φύσης
24. Άμεσος περιορισμός της ύλης κατά τουλάχιστον 20%-30% (μείωση της έκτασης, αύξηση του βάθους).
25. Αντικατάσταση ωρών μαθήματος με ώρες για προγράμματα και σχολικές δραστηριότητες.
26.Ανανέωση προγράμματος και κυρίως βιβλίων με προτεραιότητα σε όσα έχουν ήδη κριθεί ως απαράδεκτα.
27. Μεταβολή δια των υλικών και προγραμμάτων της μαθητικής στάσης απέναντι στη γνώση.
28.Κατάργηση των επαναληπτικών εξετάσεων (και του μήνα εξετάσεων) στο Γυμνάσιο – αντικατάστασή τους με εργασίες (και εξετάσεις κατά τη διάρκεια του έτους).
29.Θεσμοθέτηση των ομαδικών εργασιών ως τρόπου εξέτασης.
30.Ενοποίηση των κατευθύνσεων των μαθημάτων (ενδεικτικά: σε 3 ή 4, όπως [α] Γλώσσες και Πολιτισμός, [β] Μαθηματικά, [γ] Τέχνες, [δ] Εισαγωγή στην
κουλτούρα των Φυσικών και [ε] των Κοινωνικών Επιστημών).
31.Αντίστοιχη ενοποίηση των ειδικοτήτων που διδάσκουν τα μαθήματα.
32.Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών ως προς τη χρήση ψηφιακού υλικού, την
παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού και εκπαιδευτικών προγραμμάτων, την αξιοποίηση της εικόνας και του ήχου στα μαθήματα, τη συμμετοχή μαθητών με αναπηρία στην τάξη, τη συμμετοχή παιδιών διαφορετικής εθνοτικής προέλευσης και διαφορετικού πολιτισμού.
33.Εξασφάλιση της ενισχυτικής διδασκαλίας.
34.Καθιέρωση ολοκληρωμένου προγράμματος Ευέλικτης Εβδομάδας.
35.Θεσμοθέτηση και αξιοποίηση εναλλακτικών τρόπων συνεργασίας των
μαθητών (αμοιβαία διόρθωση, συνεργασία διαφορετικών τάξεων από
διαφορετικά σχολεία, ανάληψη ευθυνών και πρωτοβουλιών από τους μαθητές).
36.Διεύρυνση του ποσοστού της ύλης που διαμορφώνεται από τους
εκπαιδευτικούς τόσο στο Δημοτικό όσο και στο Γυμνάσιο.
37.Άρση της λογικής της επανάληψης σε κύκλους των σχολικών αντικειμένων
(π.χ. στο μάθημα της Ιστορίας) με έμφαση στο χρονικό και τοπικό παρόν.
38.Εξασφάλιση της εσωτερικής συνοχής της ύλης που διδάσκεται σε διαφορετικά
αντικείμενα (π.χ. Λογοτεχνία-Ιστορία-Γεωγραφία).
39.Δημιουργία ωρολόγιων ενοτήτων σε βάρος της πολυδιάσπασης των ωρών.
Θεσπίζεται ως “προαιρετικά υποχρεωτικό” (όπως η ψήφος στις εκλογές…) ακόλουθο Συμβόλαιο Τιμής
-Θεσπίζεται ως “προαιρετικά υποχρεωτικό” (όπως η ψήφος στις εκλογές…) το ακόλουθο Συμβόλαιο Τιμής: Κατά την έναρξη του σχολικού έτους, οι γονείς ή κηδεμόνες για παιδιά Α’ έως Γ’ Δημοτικού και, στη συνέχεια, τα ίδια τα παιδιά (“Τώρα που μεγάλωσες…”) καλούνται να υπογράψουν ένα συμβόλαιο σαν το ακόλουθο:
“Δίνω τον λόγο της τιμής μου και υπόσχομαι ότι θα σέβομαι το σχολείο, τους δασκάλους και τους συμμαθητές μου, θα φέρομαι ιπποτικά σε όλους και ιδιαίτερα στους πιο αδύναμους, και δεν θα επιτεθώ ποτέ σε
αδύναμο, αλλά θα τον υπερασπίσω από επιθέσεις. Θα θεωρώ σωστή μόνο την άμιλλα για τη διάκριση στη μάθηση, στον αθλητισμό, την καλή συμπεριφορά και τα καλά έργα. Δεν θα κάνω ποτέ στον άλλον ό,τι δεν θέλω να κάνουν σε μένα. Και θα θεωρώ ντροπή κάθε παράβαση αυτής της υπόσχεσης που ελεύθερα δίνω σήμερα.”
Οι προτάσεις
Ειδικότερα οι προτάσεις, έχουν ως εξής:
Α. Ευαισθητοποίηση, ενημέρωση και ενδυνάμωση γονέων Ξεκινώντας με όσο το δυνατόν πιο πρώιμες παρεμβάσεις, οι υποψήφιοι και οι νέοι γονείς ενημερώνονται και καθοδηγούνται από ειδικούς, οι οποίοι de facto έρχονται σε επαφή μαζί τους (π.χ. μαιευτήρες, μαίες, παιδίατροι, διαμορφωτές γνώμης…), ατομικά ή σε ομάδες (“σχολή γονέων” κλπ.), προκειμένου να εμπεδώσουν ορισμένες απλές αλλά καθοριστικές αρχές, τις οποίες θα διδάξουν στα παιδιά. Τις ίδιες αρχές καλλιεργούν στους γονείς, σε όλη τη σχολική διαδρομή, με πρόσφορους τρόπους, οι εκπαιδευτικοί, οι ειδικοί ψυχικής υγείας κλπ. Οι αρχές αυτές συνιστούν έναν κώδικα δημοκρατικού ανθρωπισμού και προετοιμάζουν τα παιδιά όχι μόνο για τη σχολική τους ζωή, αλλά και για την ευρύτερη κοινωνική τους λειτουργία ως δημοκρατικοί πολίτες. Είναι οι εξής:
1. Το παιδί καθενός είναι μοναδικό και ξεχωριστό για τον ίδιο. Ωστόσο, είναι ένα παιδί ανθρώπων όπως κάθε παιδί ανθρώπων: Διαφορετικό αλλά ίσο με τα άλλα, και όχι πριγκίπισσα ή βασιλόπουλο.
2. Στο σχολείο (ο όρος περιλαμβάνει και την προσχολική αγωγή) πηγαίνουμε επειδή το σχολείο είναι σαν δεύτερο σπίτι μας. Εκεί συναντάμε πολλά άλλα παιδιά και μαθαίνουμε να ζούμε μαζί και να κάνουμε πράγματα μαζί που είναι ευχάριστα και χρήσιμα για όλους και δεν ενοχλούν κανέναν.
3. Στο σχολείο δεν πάμε για επίδειξη, αλλά για γνώση και χαρακτήρα. Για να μάθουμε πράγματα και τρόπους και να γίνουμε άνθρωποι καλοί κι αγαπητοί. Για να γίνει κάθε παιδί ένας ξεχωριστός άνθρωπος για τους άλλους.
4. “Είναι ντροπή και γελοίο να κάνεις επίδειξη ότι έχεις χρήματα και πράγματα, όταν άλλα παιδάκια στερούνται και υποφέρουν. Και είναι τιμή και ωραίο να νοιάζεσαι για τον άλλον και να τον βοηθάς όπως μπορείς.”
5. Θεσπίζεται ως “προαιρετικά υποχρεωτικό” (όπως η ψήφος στις εκλογές…) το ακόλουθο Συμβόλαιο Τιμής: Κατά την έναρξη του σχολικού έτους, οι γονείς ή κηδεμόνες για παιδιά Α’ έως Γ’ Δημοτικού και, στη συνέχεια, τα ίδια τα παιδιά (“Τώρα που μεγάλωσες…”) καλούνται να υπογράψουν ένα συμβόλαιο σαν το ακόλουθο:
“Δίνω τον λόγο της τιμής μου και υπόσχομαι ότι θα σέβομαι το σχολείο, τους δασκάλους και τους συμμαθητές μου, θα φέρομαι ιπποτικά σε όλους και ιδιαίτερα στους πιο αδύναμους, και δεν θα επιτεθώ ποτέ σε
αδύναμο, αλλά θα τον υπερασπίσω από επιθέσεις. Θα θεωρώ σωστή μόνο την άμιλλα για τη διάκριση στη μάθηση, στον αθλητισμό, την καλή συμπεριφορά και τα καλά έργα. Δεν θα κάνω ποτέ στον άλλον ό,τι δεν θέλω να κάνουν σε μένα. Και θα θεωρώ ντροπή κάθε παράβαση αυτής της υπόσχεσης που ελεύθερα δίνω σήμερα.”
Β. Αντίστοιχη εκπαίδευση των εκπαιδευτικών
Στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών (αρχική και συνεχιζόμενη) οι εκπαιδευτικοί μαθαίνουν τη σπουδαιότητα των ως άνω αρχών, καθώς και πώς να συνεργάζονται με το σχολείο, την οικογένεια, τα παιδιά και την τοπική κοινωνία για να καλλιεργήσουν αυτές τις αρχές και τις αντίστοιχες νοοτροπίες στο περιβάλλον της σχολικής κοινότητας.
Γ. Ηθική υποστήριξη στις καλές πρακτικές
Θεσπίζονται, σύμφωνα με τις ιδιαιτερότητες κάθε σχολικού χώρου, ηθικές ανταμοιβές για στάσεις και πράξεις (παιδιών και παιδαγωγών) που εικονογραφούν παραδειγματικά την τήρηση αυτών των αρχών: Λεκτικός έπαινος στην τάξη ή στο σχολείο, αναγνώριση από και προβολή στην τοπική κοινωνία, ευρύτερη προβολή, ετήσια εθνικά βραβεία (όπως της Ακαδημίας…).
Στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών (αρχική και συνεχιζόμενη) οι εκπαιδευτικοί μαθαίνουν τη σπουδαιότητα αυτών των ηθικών ανταμοιβών, να εκτιμούν τη λειτουργία τους (ατομική και συλλογική) και να επιζητούν και οι ίδιοι τέτοιες ανταμοιβές. Αναστοχασμός, αυτογνωσία και ευσυνειδησία, πέραν της βιοποριστικής σκοπιμότητας και μόνο, είναι αρετές απόλυτα αναγκαίες για κάθε παιδαγωγό.
Δ. Αντιμετώπιση παραβάσεων
Η επιβράβευση, πλαισίωση και υποστήριξη των καλών πρακτικών συνοδεύονται από άμεση και σε βάθος αντιμετώπιση των παραβάσεων αυτού του κώδικα συμπεριφοράς με πράξεις που ενοχλούν, βλάπτουν ή πληγώνουν τους άλλους ή τη λειτουργία της σχολικής κοινότητας, τόσο ως προς την εκπαιδευτική διαδικασία όσο και ως προς την ανθρώπινη σχέση στον σχολικό χώρο.
Βασικό πλαίσιο για την εμπέδωση και εποπτεία της τήρησης αυτού του κώδικα δημοκρατικού ανθρωπισμού στον σχολικό χώρο αποτελεί η Συνάντηση Σύνθεσης (βλ. παρακάτω, άξονας 5).
Ε. Παρέμβαση στις κοινωνικές στάσεις
Πέρα από προσωπικές ή συλλογικές πρωτοβουλίες από την ίδια την κοινωνία, η Πολιτεία μπορεί να επέμβει στη διαμόρφωση του παιδικού και σχολικού Φαντασιακού με πολλούς τρόπους: Ενημερώνοντας και ευαισθητοποιώντας την κοινωνία. Ενεργοποιώντας και υποστηρίζοντας σχετικές πρωτοβουλίες των τοπικών κοινωνιών. Ζητώντας από τα ΜΜΕ και τους διαμορφωτές γνώμης αντίστοιχη συμπεριφορά. Επιβάλλοντας εύλογους περιορισμούς στις διαφημίσεις και γενικά στα μηνύματα των ΜΜΕ που απευθύνονται στα παιδιά ή στους γονείς.
