Ο υδάτινος όγκος των Πρεσπών ενώνει τρεις χώρες, την Ελλάδα, την Αλβανία και τη Δημοκρατία των Σκοπίων. Μέσα του κλείνει τον φυσικό πλούτο και την απόλυτη γαλήνη που κυριαρχούν σε τούτη την ξεχωριστή γωνιά της Μακεδονίας. Στο βορειοδυτικό άκρο της Ελλάδας, μέσα σε μια πελώρια βουνίσια αγκαλιά φυλάσσεται η ομορφιά της Μικρής και Μεγάλης Πρέσπας. Μια τεράστια υψίπεδη λιμνολεκάνη 300 τετραγωνικών χιλιομέτρων περικλείεται ανατολικά από τον ορεινό όγκο του Βαρνούντα, δυτικά από το όρος Βροντερό, νότια από τις κατάφυτες πλαγιές του Τρικλάριου και στον μακρινό βόρειο ορίζοντα από τα συνήθως χιονισμένα βουνά της Αλβανίας και της Δημοκρατίας των Σκοπίων. Η Μεγάλη Πρέσπα, η μεγαλύτερη λίμνη των Βαλκανίων, βρίσκεται σε υψόμετρο 853μ. και έχει μέγιστο βάθος 50μ. Καλύπτει έκταση 288 τ. χλμ., από τα οποία τα 37 ανήκουν στη χώρα μας.
Ένας στενός λαιμός ξηράς, με μήκος 5χλμ και φάρδος που κυμαίνεται από 8 έως 1.000μ., χωρίζει την Μεγάλη Πρέσπα από την αδελφή λίμνη, την Μικρή Πρέσπα, η Βρυγηίδα σύμφωνα με την αρχαία ονομασία.
Η Μικρή Πρέσπα έχει έκταση 44 τ. χλμ. και ένα μικρό μόνο τμήμα της ανήκει στην Αλβανία. Οι Πρέσπες, μαζί με τις λίμνες Μαλίκη και Οχρίδα αποτελούν ενότητα και ονομάζονται λίμνες της Δασσαρητικής λεκάνης. Oδικώς από την Αθήνα η απόσταση μέχρι την Φλώρινα είναι 540 χλμ. ενώ από την Θεσσαλονίκη μόνον 165.
Από την Φλώρινα θα διανύσετε 45 ακόμα χιλιόμετρα έως τις Πρέσπες και καλό είναι να προσέξετε στην ορεινή διάβαση του Πισοδερίου, όπου και θα συναντήσετε αρκετές στροφές.
Το τοπίο όμως θα σας ανταμείψει.
Η διαδρομή από την Φλώρινα έως τις Πρέσπες είναι μια από τις ομορφότερες της βόρειας Ελλάδας, κάθε εποχή του χρόνου.
Το δάσος της περιοχής είναι από τα πιο πλούσια της χώρας μας και καλύπτεται από βελανιδιές, πανύψηλες οξιές, σημύδες αλλά και από δέντρα μοναδικά στον ελληνικό χώρο, όπως η κενταύρια Πρέσπα και το δάσος αρκεύθου.
Στα νερά των δύο λιμνών καθρεφτίζεται το φυσικό κάλος της ευρύτερης περιοχής των Πρεσπών, μιας περιοχής στην οποία έχουν βρει πολύτιμο καταφύγιο μερικά από τα πιο σπάνια είδη ζώων και πουλιών. Η πλούσια χλωρίδα και πανίδα του τόπου αυτού, η εντυπωσιακή βιοποικιλότητά του είχαν ως αποτέλεσμα να ανακηρυχθεί η περιοχή ως Εθνικός Δρυμός από το 1974.
Μάλιστα, τα παραλίμνια χωριά Ψαράδες και Άγιος Γερμανός αποτελούν προστατευόμενους παραδοσιακούς οικισμούς του Δρυμού. Η Μικρή Πρέσπα και το νησάκι που υπάρχει στο κέντρο της, ο Άγιος Αχίλλειος, καθώς και συγκεκριμένες παραλίμνιες εκτάσεις, δίνουν στον Δρυμό την ταυτότητα ενός μοναδικού υγρότοπου, ο οποίος προστατεύεται από την Συνθήκη Ramsar.
Ο υγρότοπος της Πρέσπας αποτελεί έναν από τους 11 ελληνικούς υγρότοπους διεθνούς σημασίας. Στις δασωμένες πλαγιές των γύρω βουνών και στους καλαμώνες των νερών του Δρυμού υπολογίζεται ότι υπάρχουν πάνω από 1300 είδη φυτών, 15 είδη ψαριών, 11 είδη αμφιβίων, 40 θηλαστικών και 260 είδη πτηνών. Σε αυτόν τον μοναδικό «επίγειο παράδεισο» φωλιάζουν και αναπαράγονται μερικά από τα σπανιότερα είδη του ζωικού
βασιλείου.
Στις Πρέσπες θα συναντήσετε δαλματικούς πελεκάνους που βρίσκονται υπό εξαφάνιση. 1000 ζευγάρια έχουν απομείνει σε όλο τον κόσμο και 150 από αυτά διαβιούν στην συγκεκριμένη περιοχή. Ακόμα μπορεί κανείς να δει ερωδιούς, κορμοράνους, χήνες, αρπακτικά όπως σταυραετούς, χρυσαετούς, φιδαετούς, πετρίτες, αρκετά είδη βατράχων και φρύνων καθώς επίσης και 20 είδη ερπετών! Γι’ αυτό προσέξτε τα βήματά σας.
Κατά τη δεκαετία του 1970 δεν επιτρεπόταν σε κανέναν επισκέπτη να πλησιάσει και να περιηγηθεί στην περιοχή, χωρίς ειδική άδεια και χωρίς τη συνοδεία στρατιώτη, καθώς τα ελληνοαλβανικά σύνορα ήταν μια πολύ ευαίσθητη πολιτικά περιοχή. Από τότε βέβαια τα πράγματα άλλαξαν κατά πολύ.
Πριν ξεκινήσετε την περιπλάνησή σας σε αυτόν τον τόσο ιδιαίτερο τόπο, είναι χρήσιμο να επισκεφθείτε το Κέντρο Πληροφόρησης του μικρού χωριού Άγιος Γερμανός. Από εκεί μπορείτε να προμηθευτείτε χάρτες πεζοπορίας για την περιοχή, ενημερωτικά φυλλάδια για την ιδιαίτερη ιστορία των Πρεσπών και την αξιόλογη χλωρίδα και πανίδα. Μην παραλείψετε να έχετε μαζί σας κάμερα ή φωτογραφική μηχανή και βεβαίως κιάλια. Το Κέντρο μπορεί επίσης να σας ξεναγήσει στην περιοχή με εκπαιδευμένους οδηγούς-ξεναγούς.
Εφοδιασμένοι με τον απαραίτητο εξοπλισμό σας είστε έτοιμοι να εξερευνήσετε και να απολαύσετε το φυσικό τοπίο, να γνωρίσετε την πλούσια θρησκευτική παράδοση της περιοχής με τις βυζαντινές εκκλησίες εκατοντάδων ετών, να κάνετε περιήγηση στις λίμνες αλλά και στα μικρά χωριουδάκια που βρίσκονται κρυμμένα στην πυκνή βλάστηση.
Οι Ψαράδες είναι ένα μικρό χωριό «ξαπλωμένο» στις όχθες της Μεγάλης Πρέσπας. Ανηφορίζοντας τις απόκρημνες πλαγιές του όρους Βροντερό με κατεύθυνση προς το απομονωμένο χωριό των Ψαράδων,η θέα προς τη λίμνη και τα απέναντι βουνά θα σας καθηλώσει. Ο παραδοσιακός αυτός οικισμός είναι ιδανικό μέρος για να διανυκτερεύσετε στους μικρούς ξενώνες και γευματίσετε στις ταβερνούλες του.
Οι Ψαράδες όμως θα γίνει το ορμητήριό σας για τις πρώτες περιπλανήσεις σας στις Πρέσπες. Από τους Ψαράδες μπορείτε να επιβιβαστείτε σε πλάβες, χαρακτηριστικές ξύλινες βάρκες που χρησιμοποιούν οι ντόπιοι, και να κάνετε μια αξέχαστη βόλτα στα νερά της Μεγάλης Πρέσπας. Στα νότια της λίμνης θα συναντήσετε την εκκλησίας της Μεταμόρφωσης που χρονολογείται από τον 12ο αιώνα.
Αυτό που θα σας εντυπωσιάσει περισσότερο είναι το εκκλησάκι της Παναγίας της Ελεούσας του 1410, χτισμένο μέσα σε βράχο, στην όχθη της λίμνης. Αξίζει να σημειώσουμε πως η περιοχή αποτελούσε τόπο ασκητισμού από τον 14ο έως και τον 18ο αιώνα. Για το λόγο αυτό, σε όλα σχεδόν τα βράχια και τις σπηλιές της νότιας όχθης της Μεγάλης Πρέσπας βρίσκονται ζωγραφισμένες βυζαντινές εικόνες και επιγραφές βυζαντινού και μεταβυζαντινού ασκητισμού.
Εγκαταλείποντας τη μικρή χερσόνησο στην άκρη της οποίας βρίσκεται
το χωριουδάκι των Ψαράδων, συναντάμε ένα ποιμενικό χωριό, το Βροντερό που είναι το μόνο από τα χωριά της Πρέσπας που δεν «βλέπει» στη λίμνη.
Ο οικισμός αυτός έχει όμως άλλες ομορφιές. Είναι χτισμένος σε ύψος 1100 μ. στην καρδιά μιας ορεινής περιοχής, και περιτριγυρίζεται από μικρές καταπράσινες κοιλάδες και δάση βελανιδιάς. Αφήνοντας πίσω το χωριουδάκι Βροντερό, κατευθυνόμαστε προς την παραλίμνια περιοχή της Μικρής Πρέσπας.
Εκεί συναντάμε το Αγκαθωτό, μια υπέροχη τοποθεσία με υγρά λιβάδια και καλαμιές, η οποία απέχει μόλις 1 χιλιόμετρο από τα ελληνοαλβανικά σύνορα. Στην αντίπερα όχθη της Μικρής Πρέσπας στέκει το όρος Βαρνούντας, με υψόμετρο 2334 μ. Στις πλαγιές του Βαρνούντα βρίσκεται ο παραδοσιακός οικισμός του Αγίου Γερμανού, που είναι και το κέντρο της ευρύτερης περιοχής. Εκεί μπορείτε να θαυμάσετε την ομώνυμη εκκλησία του αγίου, η οποία είναι σταυροειδής εγγεγραμμένη με τρούλο, του 11ου αιώνα.
Ο ναός είναι περιποιημένος και καλοσυντηρημένος και μπορείτε να δείτε κάποιες αυθεντικές τοιχογραφίες που περιέχει από την εποχή της κατασκευής του. Το πιο εντυπωσιακό όλων είναι οι χρωματισμοί σε φούξια και γαλάζιο του εσωτερικού του ναού. Στο ίδιο χωριό βρίσκεται και η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, του 1816. Στον Άγιο Γερμανό θα δείτε πανέμορφα πέτρινα σπίτια που ανήκουν σε ντόπιους, αρκετές πανσιόν στο ίδιο ύφος, μικρά καταστήματα με χειροτεχνήματα και τοπικά προϊόντα και ταβερνούλες που σερβίρουν μυρωδάτες νοστιμιές.
Ο Άγιος Γερμανός είναι ένα πανέμορφο μέρος για να ξεκουραστείτε, να περάσετε το βράδυ σας αλλά και να περπατήσετε στις υπέροχες γωνιές του που προσφέρουν θαυμάσια θέα στο βουνό και τις λίμνες.
Στον Άγιο Γερμανό υπάρχει επίσης και ένα παραδοσιακό αποστακτήριο τσίπουρου, όπου μπορείτε να παρακολουθήσετε την διαδικασία παρασκευής του ποτού, αν είστε τυχεροί και βρεθείτε εκεί την κατάλληλη εποχή. Το ντόπιο τσίπουρο αλλά και το κρασί από το γειτονικό Αμύνταιο είναι η καλύτερη συνοδεία για τους θαυμάσιους μεζέδες που θα βρείτε σε κάθε χωριουδάκι γύρω από τις λίμνες.
Πέρα από τα νοστιμότατα ψάρια της μεγάλης λίμνης (τσιρόνι, μπράνες, γριβάδι) και τις ξακουστές πιπεριές Φλωρίνης, αξίζει να δοκιμάσετε τα περίφημα φασόλια της περιοχής, που θεωρούνται τα καλύτερα της Ελλάδας. Μπορείτε να τα δοκιμάσετε μαγειρεμένα στις ταβερνούλες αλλά και να αγοράσετε από τα καταστήματα με τοπικά προϊόντα. Θα βρείτε φασόλια γίγαντες, φασόλια ελέφαντες, κόκκινα, φασόλια για σούπα αλλά και φασόλια γλυκό κομπόστα.
Τον Αύγουστο στις Πρέσπες διοργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις, με τη συμμετοχή καλλιτεχνών από όλη την Ελλάδα. Θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, εκθέσεις, ημερίδες συντροφεύουν τις ημέρες αλλά και τις δροσερές βραδιές όσων τυχερών βρεθούν εκεί.
