Ο σύλλογος “Φίλων Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα” ιδρύθηκε πριν είκοσι περίπου χρόνια. Ο τότε Δήμαρχος Ανδρέας Οικονομίδης κάλεσε τον εκ Μαυροχωρίου ορμώμενο δάσκαλο με όλην την σημασίαν της λέξεως Χρυσόστομο Παπασταύρο να αναλάβει το βαρύ φορτίο που θα επωμίζονταν ο σύλλογος αυτός, που δεν ήταν άλλο, από το να αναλάβει να δημιουργήσει το Μ.Μ.Α. Καστοριάς, στο παραχωρηθέν στον Δήμο Καστοριάς αρχοντικό Παπάζογλου – Πηχεών από τον εγγονό του Αναστάσιο.
Μετά από επίμονους αγώνες του Δ.Σ. του συλλόγου με επικεφαλής τον άοκνο επίμονο και Μακεδονολάτρη πρόεδρο του, αλλά και άλλα μέλη του Δ.Σ., όπως τον νυν αντιπρόεδρο Γιάννη Αποστολίδη, Βασίλη Νεστραμιώτη, Σόνια Παπασταύρου, Κώστα Μπάκαρη, Σωτήρη Τόσκο, Χρήστο Τσακλίδη, Τζοέν Αλβανού και πολλά άλλα αξιόλογα μέλη των Δ.Σ., ο σύλλογος έφερε σε πέρας ένα δύσκολο έργο, το οποίο ξεκίνησε με τις τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου (και την υποστήριξη των τ. Δημάρχων Δ. Παπουλίδη, Ι. Τσαμίση, του νυν Α. Αγγελή, ο οποίος μάλιστα βράβευσε τον Πρόεδρο του Μουσείου και άλλων παραγόντων), αλλά ολοκληρώθηκε κυρίως με την οικονομική ενίσχυση του ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και την επίβλεψη του Δ.Σ. του συλλόγου υπό την προεδρία του κ. Παπασταύρου.
Μετά από αυτόν τον ΄΄ Νεομακεδονικό ΄΄ Αγώνα για την ίδρυσή του Μουσείου άρχισε ένας άλλος ΄΄ Νεομακεδονικός ΄΄ Αγώνας για την λειτουργία και συντήρησή του. Ενώ τα πράγματα φαινόταν ευοίωνα ξέσπασε η οικονομική κρίση και η κατάσταση δυσκόλευε. Οι προσπάθειες ήταν συνεχείς με ενεργοποίηση όλων των μελών του Δ.Σ., φίλων υποστηρικτών, πολιτικών παραγόντων, ομογενών του Καναδά, της Αμερικής, κλπ, μπόρεσε το Μ.Μ.Α. να κρατηθεί ανοιχτό φιλοξενώντας μάλιστα σχεδόν κάθε μήνα και έναν ομιλητή με πολλές και διάφορες θεματικές ενότητες. Λειτούργησε και λειτουργεί σαν μια δεξαμενή σκέψης, πατριωτικής και εθνικής αφύπνισης ή σαν ένα ΄΄ κρυφό σχολειό ΄΄ στην εποχή μιας πνευματικής, πολιτισμικής και ιστοριομαθησιακής χαλαρότητας έως αδιαφορίας που διέπει την κοινωνία μας.
Ο Χρυσόστομος Παπασταύρος εμπνευσμένος από την μαχητικότητα του πρωτεργάτη Μακεδονομάχου Δασκάλου Αναστάσιου Πηχιών, την θυσία του φλογερού πατριώτη Παύλου Μελά, την ιδεολογία του οραματιστή διπλωμάτη Ίωνα Δραγούμη, την Πίστη του Μητροπολίτη Γερμανού Καραβαγγέλη, την ακαδημαϊκή έρευνα και κατάρτιση του καθηγητή Κ. Βακαλόπουλου και πολλών άλλων πατριωτών, μετέτρεψε τα Μ.Μ.Α. Καστοριάς όχι μόνο σε ένα χώρο έκθεσης κειμηλίων, εικόνων και βιβλίων, αλλά σε ένα εργαστήρι δεξαμενής σκέψης. Καθιέρωσε τον χώρο αυτόν ως ένα σπουδαστήριο ιστορικής, πολιτισμικής, εθνικής και πατριωτικής αφύπνισης, αυτούς τους χαλεπούς καιρούς που από την καταναλωτική ευμάρεια οδηγηθήκαμε στην εθνική κατάθλιψη.
Ο λόγος που εκφώνησε η τ. Γεν. Γραμματέας του Μ.Μ.Α. Κ. Σόνια Παπασταύρου ήταν συγκινητικότατος, όχι μόνο για την ίδια, ως στενή συνεργάτης το Προέδρου, αλλά και για όλους τους παρευρισκόμενους και κυρίως για τους εκπροσώπους της Ακαδημίας Κοινωνικών Εθνικών και Πολιτιστικών Σχεδιασμών, από την οποία και βραβεύθηκε μέσω του Προέδρου, όλο το ΔΣ, τα μέλη και κατ’ επέκταση όλη η κοινωνία του Ν. Καστοριάς που στηρίζει αυτή την προσπάθεια.
Εμείς από την πλευρά μας θεωρούμε ότι το Μουσείο αυτό πρέπει να στηριχθεί τοπικά, πανελλαδικά και κυρίως από τους εξωμερίτες ομογενείς μας, διότι παράγει ιστορία, γνώση, πολιτισμό που προάγει τον ιστορικό, πνευματικό, θρησκευτικό και γενικότερα τον πολιτισμικό τουρισμό της περιοχής μας.
Επειδή δε οι επόμενες απειλές για το ελληνικό έθνος δεν θα είναι κατακτητικές αλλά πληθυσμιακής και πολιτισμικής αλλοίωσης, θα πρέπει σε τέτοιου είδους δράσεις ή εγχειρήματα να εμπλακεί κυρίως η νέα γενιά. Δικό μας χρέος λοιπόν είναι να υποκινήσουμε και να παρακινήσουμε την νέα γενιά να συνεχίσει το έργο των παλαιότερων. Καθότι ικανός ή ιδανικός ηγέτης δεν είναι εκείνος που μόνο δημιουργεί αλλά και αφήνει ικανούς αντικαταστάτες να συνεχίσουν το έργο του.
Σίγουρα στο Μ.Μ.Α. Καστοριάς είναι πολλά ακόμη να γίνουν, όπως μια καλά οργανωμένη ιστοσελίδα, ψηφιοποίηση του αρχείου και κυρίως ο χώρος για το Κέντρο Μακεδονικών Σπουδών, που ήταν και καημός του προέδρου, αλλά λόγο της κρίσης δεν υπήρξε η αναμενόμενη υποστήριξη από μεγάλους χορηγούς και έτσι δεν υλοποιήθηκε. Εμείς πιστεύουμε ότι το έργο αυτό που δημιουργήθηκε τόσα χρόνια από όλες τις Διοικήσεις, μπορεί με την κατάλληλη προβολή και αξιοποίηση να εμπνεύσει την νέα γενιά και να βρει άξιους συνεχιστές αυτού του ιστορικού κεφαλαίου. Κλείνουμε αυτό το μικρό αφιέρωμα στον Νεομακεδονομάχο Δάσκαλο της Τοπικής Ιστορίας Χρυσό Παπασταύρο με την ρήση που συνεχώς επαναλάμβανε :
<<Ο Μακεδονικός Αγώνας συνεχίζεται Όχι με τα όπλα αλλά με την γραφίδα>>.
