Ενώ Ευρωζώνη και ΔΝΤ ζητούν περισσότερη λιτότητα και εστιάζουν στη «συνέχιση των μεταρρυθμίσεων», μία εμπιστευτική επιστολή του πρώην επικεφαλής ανάλυσης του Ταμείου, Ολιβιέ Μπλανσάρντ, στον Πολ Τόμσεν το 2010, ρίχνει περισσότερο φως στην αποτυχία του πρώτου μνημονίου και στις ευθύνες των δανειστών. Τέτοιο επίπεδο λιτότητας δεν έχει εφαρμοστεί πουθενά στον κόσμο, παραδέχεται, μεταξύ άλλων, ο ΜπλανσάρντΕπτά χρόνια μετά το ξεκίνημα της ελληνικής κρίσης και με την κυβέρνηση να αντιμετωπίζει νέα, σκληρά μέτρα που δεν περιλαμβάνονται στο τρίτο μνημόνιο, μερικά από τα πιο συνηθισμένα επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται για να δικαιολογήσουν τις μνημονιακές αποτυχίες προσπαθούν να ρίξουν το φταίξιμο στην Ελλάδα. «Οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν προχωρούν γρήγορα στις μεταρρυθμίσεις», λένε συχνά πολιτικοί και ευρωπαίοι αξιωματούχοι. «Οι υπόλοιπες χώρες έχουν βγει από τα μνημόνια, μόνο η Ελλάδα απέτυχε» είναι μία άλλη, δημοφιλής στο εσωτερικό και εξωτερικό, άποψη.
Η Ελλάδα ως οικονομικό πειραματόζωο
Αυτό που αποκρύπτεται πολύ συχνά όμως είναι ότι στην Ελλάδα εφαρμόστηκε ένα πρωτοφανές στα χρονικά πρόγραμμα λιτότητας, το οποίο ήταν καταδικασμένο εξαρχής να αποτύχει. Τα υψηλόβαθμα στελέχη τους Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου μάλιστα, γνώριζαν πριν εγκρίνουν το πρώτο «πακέτο διάσωσης» αυτούς τους κινδύνους. Στις 4 Μαϊου του 2010, μία μέρα πριν το ΔΝΤ συνεδριάσει και εγκρίνει τελικά το πρώτο μνημόνιο, ο τότε επικεφαλής ανάλυσης του Ταμείου, Ολιβιέ Μπλανσάρντ έστειλε εμπιστευτική επιστολή στον τότε επικεφαλής του ελληνικού προγράμματος, Πολ Τόμσεν, στην οποία αναφερόταν στο σοβαρό ενδεχόμενο αποτυχίας του προγράμματος «ακόμα κι αν εφαρμοστούν πλήρως οι μεταρρυθμίσεις»
Το εμπιστευτικό έγγραφο διέρρευσε χθες, μετά από μία παρουσίαση κατά τη διάρκεια διεθνούς οικονομικής ημερίδας του καναδικού think tank Centre for International Governance Innovation στα τέλη Ιανουαρίου.Το ThePressProject εξασφάλισε τα σημαντικά αποσπάσματα της επιστολής Μπλανσάρντ, που αναφέρουν τα εξής:
Η έκθεση θα πρέπει να αναγνωρίζει εξαρχής ότι το επίπεδο της προσαρμογής είναι ασυνήθιστο και περιέχει σημαντικά ρίσκα. Η διεθνής εμπειρία αποδεικνύει ότι πως μια αθροιστική δημοσιονομική προσαρμογή 16% σε μια τέτοια μικρή περίοδο και με τόσο εμπροσθοβαρή προσαρμογή δεν έχει ποτέ επιτευχτεί. H απουσία άλλων πολιτικών μοχλών (επιτόκια, ισοτιμία συναλλάγματος) και οι καθόλου ευνοϊκές εξωτερικές περιστάσεις (εξωτερική ζήτηση) περιπλέκουν περισσότερο την εικόνα.
Το πρόγραμμα θα μπορούσε να βγει γρήγορα εκτός τροχιάς (ακόμα και με πλήρη συμμόρφωση με τις μεταρρυθμίσεις). Λόγω της απουσίας δυνατής ανάκαμψης των εξαγωγών, δεν υπάρχει τίποτα που θα μπορούσε να υποστηρίξει την ανάκαμψη ενάντια στην αρνητική συνεισφορά του δημοσίου τομέα (περίπου 8% και 4% το 2010 και το 2011 αντίστοιχα). Τότε, η ανάκαμψη θα είναι αρνητική, με βαθύτερη και μακροβιότερη ύφεση απ ό,τι προβλέπεται, ακολουθούμενη από μία περίοδο αναιμικής ανάπτυξης. Αυτό θα σήμαινε δημοσιονομικές αποτυχίες και περισσότερο σημαντικό βάρος στον οικονομικό τομέα (νέες δημοσιονομικές αποτυχίες)
Είμαστε ανήσυχοι για πιθανές διολισθήσεις και εσωτερικές ασυνέπειες του προγράμματος που μπορούν να το θέσουν εκτός τροχιάς ακόμα και με τέλεια εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων. Έχουμε πολύ καλή γνώση των περιορισμών που υπήρχαν στον σχεδιασμό του προγράμματος. Γι αυτόν τον λόγο πιστεύουμε ότι είναι βασικό να φτάσουμε σε ξεκάθαρη και εμπιστευτική συμφωνία με τις αρχές και την Ε.Ε για το πώς θα προχωρήσουμε σε περίπτωση που αυτά τα ενδεχόμενα γίνουν πραγματικότητα (αυτό μπορεί πιθανώς να συνεπάγεται μία συνοδευτική επιστολή).
Είναι λίγο – πολύ γνωστό πλέον ότι το ΔΝΤ έχει πέσει έξω σχεδόν σε όλες τις προβλέψεις του σχετικά με την Ελλάδα. Ωστόσο φαίνεται ότι στο εσωτερικό του Ταμείου οι αντιρρήσεις για το πρώτο μνημόνιο ήταν πολύ έντονες, μολονότι κάτι τέτοιο δεν φαινόταν στα επίσημα έγγραφα. Ο Μπλανσάρντ εδώ, κατεξοχήν αρμόδιος λόγω της θέσης του, είναι ξεκάθαρος. Επισημαίνει τη σοβαρή πιθανότητα να «εκτροχιαστεί το πρόγραμμα, ακόμα και με πλήρη εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων». Τονίζει ότι τέτοια δημοσιονομική προσαρμογή (τέτοια επίπεδα λιτότητας) «δεν έχουν εφαρμοστεί πουθενά στον κόσμο», παραδεχόμενος δηλαδή ότι με την είσοδο της στα μνημόνια, η Ελλάδα έγινε οικονομικό «πειραματόζωο».
Προβλέπει τη βαθιά και παρατεταμένη ύφεση που ακολούθησε, ακόμα και την αναιμική ανάπτυξη που ήρθε μετά (το «success story» των Σαμαρά – Βενιζέλου). Αναφέρεται επίσης στους «περιορισμούς» που υπήρχαν στην εκπόνηση του πρώτου προγράμματος για την Ελλάδα (περισσότερα γι αυτό παρακάτω). Όλους αυτούς τους κινδύνους τους γνώριζε ο επικεφαλής του ελληνικού προγράμματος (νυν επικεφαλής του ευρωπαϊκού τμήματος) του ΔΝΤ, Πολ Τόμσεν. Αλλά ο Τόμσεν προτίμησε ουσιαστικά να πετάξει την επιστολή Μπλανσάρντ «στον κάλαθο των αχρήστων»…
Μετά τη διαρροή της επιστολής μάλιστα, ο Μπλανσάρντ έγραψε στο twitter ότι «δεν το διέρρευσα εγώ, αλλά δεν είναι λυπημένος με τη διαρροή. Επτά χρόνια έχουν ήδη περάσει και ακόμα δεν υπάρχει ξεκάθαρο/ρεαλιστικό σχέδιο»
