Παρέμβαση του παραρτήματος Αν. Μακεδονίας του ΓΕΩΤΕΕ στους δήμους των Π.Ε. Δράμας, Καβάλας, Σερρών και Θάσου σχετικά με τις αποκλαδώσεις δέντρων εντός του αστικού ιστού.
Θέμα: «Αποκλαδώσεις δέντρων εντός του αστικού ιστού»
Το Παράρτημα Ανατολικής Μακεδονίας του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας ως ο θεσμοθετημένος σύμβουλος της πολιτείας σε θέματα πρωτογενούς παραγωγής και προστασίας Περιβάλλοντος θέλει να σας θέσει ένα θέμα που αφορά την διαχείριση του πρασίνου εντός των αστικών περιοχών της Ανατολικής Μακεδονίας.
Συγκεκριμένα και με αφορμή δημοσιεύματα στο Τύπο αλλά και παρατηρήσεις μελών μας σχετικά με το κλάδεμα και την αποκλάδωση δέντρων που έλαβε χώρα σε κοινόχρηστους χώρους πρασίνου, πάρκα, άλση και δενδροστοιχίες Δήμων των Περιφερειακών Ενοτήτων Δράμας, Καβάλας και Σερρών, η Δ.Ε. του Γ.Ε.Ω.Τ.Ε.Ε. -Παράρτημα Ανατολικής Μακεδονίας, προκειμένου να διευκολύνει το έργο σας, παραθέτει απόψεις ειδικών επιστημόνων επί του θέματος.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Δασοκομίας του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Α.Π.Θ. και πρόεδρο της Ελληνικής Δασολογικής Εταιρείας Θεοχάρη Ζάγκα, «η κλάδευση των δέντρων, των πάρκων και των δενδροστοιχιών δεν αποτελεί τον κανόνα αλλά την εξαίρεση στο πλαίσιο της ορθολογικής και επιστημονικά βασισμένης διαχείρισης του αστικού πρασίνου. Διαφορετικά, αυτή αποτελεί εγκληματική πράξη επί «πληρωμή» κατά των δέντρων και ως εκ τούτου κατασπατάληση πόρων, οι οποίοι είναι απαραίτητοι για άλλες προτεραιότητες. Η κλάδευση θα πρέπει να διενεργείται μόνον όταν αυτή είναι απαραίτητη. Η απομάκρυνση ζωντανών κλαδιών από ένα δέντρο οδηγεί στην καταπόνησή του, αφού με τον τρόπο αυτό απομακρύνεται μεγάλη ποσότητα συσσωρευμένης ενέργειας».
Επίσης ο αείμνηστος καθηγητής της Σχολής Δασολογίας του ΑΠΘ κ. Σπύρος Ντάφης, τονίζει μέσα από το βιβλίο του «Δασοκομία Πόλεων» .εκδ. Art of Text. (2001) …«Όσο υγιέστερο είναι ένα δένδρο τόσο πληρέστερη είναι η κόμη του και αντιστρόφως. Η κόμη με το φύλλωμά της είναι το «εργοστάσιο» του δένδρου και πηγή όλων των ευεργετικών επιδράσεων στον άνθρωπο. Συνεπώς οποιαδήποτε κλάδευση της κόμης είναι σφάλμα. Μειώνει τη ζωτικότητα του δένδρου ως συνόλου διότι απομακρύνεται ένα σημαντικό μέρος των αφομοιωτικών οργάνων. Όσο πιο συχνές είναι οι κλαδεύσεις και όσο πιο έντονες γίνονται τόσο περισσότερες πληγές δημιουργούνται με αποτέλεσμα να δίνεται ευκαιρία σε χιλιάδες μύκητες και βακτήρια να προσβάλλουν τα δέντρα. Όσο κατά το δυνατόν υπόκεινται σε λιγότερο κλάδεμα τόσο περισσότερο και για μακρύτερο χρόνο διατηρούνται τα δένδρα υγιή. Δεν πρέπει εδώ να εφαρμόζονται οι ίδιες μέθοδοι που εφαρμόζονται στα βραχύβια οπωροφόρα δένδρα. Εκεί ισχύουν άλλοι κανόνες και άλλοι σκοποί. Εδώ πρέπει να τονισθεί με έμφαση η κακοποίηση που υφίστανται τα δένδρα στις πόλεις και ιδιαίτερα τα δέντρα των πεζοδρομίων από τις βάρβαρες όσο και αλόγιστες πολλές φορές κλαδεύσεις. Υπάρχουν βέβαια περιπτώσεις στις οποίες επιβάλλεται η κλάδευση των δένδρων αν και με μια περισσότερο προσεκτική εκλογή των ειδών θα αποφεύγονταν πολλές κλαδεύσεις και συνεπώς άσκοπες δαπάνες πέρα από την κακοποίηση των δένδρων».
Η μαζική αποκλάδωση μεγάλων δένδρων μέσα σε πάρκα, άλση και χώρους πρασίνου μας βρίσκει αντίθετους διότι:
1. Οδηγεί στην υποβάθμιση του κλίματος, την αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και την χειροτέρευση της ποιότητας του αέρα.
2. Η έλλειψη σκίασης οδηγεί στην ραγδαία αύξηση της θερμοκρασίας. Ο ομότιμος καθηγητής του Ε.Μ.Π. Κ. Κασσιός, στο «Σχεδιασμός και διαχείριση του αστικού και περιαστικού πρασίνου της Αθήνας», αναφέρει ότι «ένα δένδρο μεσαίου μεγέθους μπορεί να προκαλέσει εξάτμιση περίπου 1460 κιλών νερού, διεργασία με επίδραση δροσισμού αντίστοιχη της λειτουργίας 5 κλιματιστικών συσκευών».
3. Σταματά η απορρόφηση και το φιλτράρισμα της ηλιακής ακτινοβολίας.
4. Υφίσταται οπτική και αισθητική υποβάθμιση του χώρου. Οι εναπομείναντες κορμοί δεν συμβάλουν στον εξωραϊσμό της πόλης και δεν δίνουν στους κατοίκους την αίσθηση της επαφής με την φύση.
5. Αναστέλλεται η κοινωνική τους λειτουργία ως τόπων αναψυχής, χαλάρωσης ή άθλησης, κοινωνικής συναναστροφής, περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για τον κάτοικο της πόλης.
6. Υποβαθμίζεται η έννοια της γειτονιάς και οι κοινωνικές σχέσεις στις πόλεις.
7. Αναιρείται η λειτουργία τους ως καταφυγίων βιοποικιλότητας, ιδιαίτερα των πτηνών.
8. Προκύπτουν όμως και οικονομικές επιπτώσεις από την μείωση του πρασίνου, που οφείλονται στην αύξηση της λειτουργίας των κλιματιστικών, και στην μείωση της ελκυστικότητας και της επισκεψιμότητας μίας περιοχής, όπως και της τουριστικής κίνησης, λόγω της υπαβάθμισης του αστικού περιβάλλοντος που συνεπάγεται η αποκλάδωση των δένδρων.
Σύμφωνα με τις ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ (ΕΤΕΠ) ΕΛΟΤ ΤΠ 1501-1006-04-01 για το κλάδεμα των δέντρων, ο ορισμός του κλαδέματος αναφέρει «Ως κλάδεμα δέντρων ορίζεται η επιλεκτική απομάκρυνση τμήματος της βλάστησης αυτών με σκοπό τη βελτίωση της υγείας και σφριγηλότητας, τον έλεγχο της ανάπτυξης, την αύξηση της άνθησης και της καρποφορίας και τη βελτίωση της εμφάνισης».
Το άρθρο 5.5. αναφέρει : «Οι τομές κλαδέματος με διάμετρο πάνω από 10cm θα καλύπτονται με προστατευτικά υλικά (πάστες επούλωσης πληγών, ώστε να αποτρέπεται η εισαγωγή μικροοργανισμών στα φυτά και να επιταχύνεται η επούλωση της πληγής».
Ενώ σύμφωνα με το άρθρο 3.21 «οι επιζήμιες πρακτικές κλαδέματος (topping και lopping) των κυρίων ή δευτερευόντων κλάδων, είτε για αισθητικούς (μείωση της θέας, της ηλιοφάνειας κ.λ.π.) είτε για λόγους ασφάλειας (ανάπτυξη δένδρων κοντά σε καλώδια), προκαλούν τα αντίθετα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα» όπως φαίνεται και παρακάτω, αφού η βλάστηση έτσι μετατοπίζεται στην περιφέρεια των δέντρων με τις επακόλουθες δυσμενείς συνέπειες όπως φαίνεται και στο παρακάτω σχήμα και περιγράφονται αναλυτικά στην σελίδα 35276-35277 των προδιαγραφών του ΕΛΟΤ.
Στις παρακάτω φωτογραφίες μπορείτε να δείτε ορισμένα ενδεικτικά παραδείγματα λανθασμένων πρακτικών αποκλάδωσης δέντρων.
Το πάρκο ΙΚΑ στις Σέρρες μετά τις αποκλαδώσεις.
Το πάρκο ΙΚΑ στις Σέρρες πριν τις αποκλαδώσεις.
Χώρος πρασίνου στην Δράμα μετά τις αποκλαδώσεις
Χώρος πρασίνου στην Δράμα πριν τις αποκλαδώσεις
Αποκλαδώσεις δέντρων στην παραλία της Καβάλας
Αντιλαμβανόμαστε ότι τα οικονομικά των Δήμων στην περίοδο της οικονομικής κρίσης που όλοι βιώνουμε δεν βρίσκονται στην καλύτερη κατάσταση. Όμως η εξοικονόμηση πόρων από τα κλαδέματα στις αστικές περιοχές των Δήμων δεν μπορεί να επιτευχθεί με την αποκλάδωση των δέντρων, έτσι ώστε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα αυτά να μην χρειάζονται κλάδεμα. Τα προβλήματα που θα προκύψουν στο μέλλον από αυτή την πρακτική που βλέπουμε να επεκτείνεται σε πολλούς Δήμους θα είναι πολύ περισσότερα από τα πρόσκαιρα οικονομικά οφέλη.
Ο Πρόεδρος της Δ.Ε. του ΓΕΩΤΕ.Ε. Ανατολικής Μακεδονίας
Ζαφείρης Μυστακίδης
