Ο Νίκος Δραγούμης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1874. Ήταν ένα από τα έντεκα παιδιά του Στέφανου Δραγούμη, ο οποίος το 1910 διετέλεσε για ένα σύντομο διάστημα πρωθυπουργός ενώ ήταν ένας από τους οργανωτές του Μακεδονικού Αγώνα. Αδελφός του Νίκου Δραγούμη ήταν ο πολιτικός και συγγραφέας Ίων Δραγούμης, ενώ η κατά δύο χρόνια μεγαλύτερη αδελφή του ήταν παντρεμένη με τον Παύλο Μελά.- Το όνειρο του ήταν να γίνει ναυτικός. Παρ’ όλ’ αυτά, απέτυχε στις εξετάσεις της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων και ο πατέρας του τον έγραψε στη Νομική Σχολή της Σορβόννης, μιας που ο Νίκος Δραγούμης ήταν ο πρωτότοκος και προοριζόταν από την οικογένεια του να ασχοληθεί με τα κοινά. Μαζί με την αποφοίτησή του από τη Νομική το 1897, ήρθε και η ρήξη με τον πατέρα του, η οποία είχε ως αποτέλεσμα να απαλλαχτεί ο Δραγούμης από το ρόλο του πρωτότοκου και να περάσει η πρωτοκαθεδρία στον αμέσως μικρότερο αδελφό του, Ίων.
- Ζώντας πλέον από ένα μικρό κληροδότημα της γιαγιάς του, το 1899 ξεκίνησε να παρακολουθεί μαθήματα τέχνης στην Academie Julian, μία σχολή από την οποία είχαν περάσει μεγάλες προσωπικότητες του χώρου, όπως ο Ανρί Ματίς, και είχαν δημιουργήσει την καλλιτεχνική ομάδα ‘Les Nabis’, ή αλλιώς ‘Οι προφήτες’. Η αισθητική τους, ένα κράμα μετα-ιμπρεσιονισμού και αβανγκάρντ, ήταν επηρεασμένη από την ζωγραφική του Πωλ Γκωγκέν και επηρέασε με τη σειρά της καθοριστικά την τεχνοτροπία του Νίκου Δραγούμη.
- Αγαπούσε πολύ τη φύση, τον ήλιο, την ελευθερία από τις συμβάσεις, την πεζοπορία και τον γυμνισμό. Έτσι, μετά την αποφοίτησή του, πήγε να ζήσει στην Προβηγκία όπου μπορούσε να εφαρμόσει όλα αυτά που αγαπούσε στην πράξη – χωρίς να λείπουν τα κακοήθη σχόλια των κατοίκων του χωριού όπου διέμενε, τα οποία όμως τον άφηναν αδιάφορο. Η διαμονή του στην Προβηγκία ήταν η πιο δημιουργική περίοδος του. Ήταν μέλος μίας καλλιτεχνικής παρέας μαζί με τους ζωγράφους Ογκίστ Σαμπό και Ζαν Μπαλτίς, ενώ συμβίωνε με την Ρωσίδα ζωγράφο αγαπημένη του, Λίντια Μπορζέκ, με την οποία σχεδίαζαν να παντρευτούν. Πράγματι, ο Νίκος Δραγούμης ζήτησε την άδεια από τους γονείς του να παντρευτεί την Μπορζέκ, την έλαβε, αλλά δεν πρόλαβε.
- Ο λόγος που δεν πρόλαβε να παντρευτεί την Μπορζέκ ήταν ένα περιστατικό που άλλαξε όλη την υπόλοιπη ζωή του. Ο Νίκος Δραγούμης αγαπούσε πολύ το περπάτημα, και αυτός ήταν ο συνήθης τρόπος μεταφοράς του, ακόμη και όταν ήθελε να ταξιδέψει από το Γκραβεζόν (το χωριό της Προβηγκίας όπου διέμενε) στο Παρίσι (μία απόσταση που είναι αντίστοιχη με αυτήν μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης, επί δύο). Κάποια στιγμή το 1911, εκτελούσε για ακόμη μία φορά αυτήν την διαδρομή, χωρίς να φοράει όμως καπέλο, όταν έπαθε ηλίαση και έμεινε αναίσθητος. Συνήλθε μόνος του, έφτασε στην Προβηγκία όπου όμως εκδήλωσε τα πρώτα συμπτώματα ψυχοπάθειας. Με την πρωτοβουλία της οικογένειας του, ο Ν. Δραγούμης μπήκε σε ένα ψυχιατρικό ίδρυμα στη Νάπολη, ενώ το διάστημα μεταξύ του 1912 και 1914 παρουσίασε μία μικρή ύφεση και το πέρασε δημιουργώντας τα τελευταία καλλιτεχνικά έργα του στην Αττική και στην Άνδρο. Τα επόμενα 18 χρόνια τα πέρασε σε ένα ίδρυμα στη Γενεύη, αλλά με την πτώχευση της Ελλάδας βρέθηκε νοσηλευόμενος στο Δρομοκαΐτειο Ίδρυμα, όπου και απεβίωσε το 1933 σε ηλικία 59 ετών.
- Έτσι, ο λόγος που ο αρχιτέκτων και ακαδημαϊκός Δημήτρης Πικιώνης έχει χαρακτηρίσει τον Νίκο Δραγούμη ‘Βαν Γκογκ της Ελλάδας’ δεν είναι μόνο επειδή υπήρξε ένας εξαιρετικός μετα-ιμπρεσιονιστής και ένας από τους προδρόμους του μετα-ιμπρεσιονισμού στην Ελλάδα, αλλά και επειδή μεγάλο μέρος της ζωής του το πέρασε σε ψυχιατρικά ιδρύματα.
- Εκτός από πρόδρομος του μετα-ιμπρεσιονισμού, θεωρείται και προπομπός του χιπισμού. Όπως λέει ο ανιψιός του, “διέθετε στοιχεία χιπισμού, αν και ως κίνημα εκείνο είχε πολιτικό υπόβαθρο συγκεκριμένο, ήταν μία αντίσταση στην πολιτική κατάσταση της Αμερικής. Στον Νίκο, η ελληνικότητα ήταν αυτό που τον οδηγούσε στη λιτότητα ζωής και ζωγραφικής. Ήταν γλυκός άνθρωπος, αλλά ακραίος στις αντιλήψεις του όσον αφορούσε την ελευθερία του. Δεν ήταν σοσιαλιστής, αλλά ένας φιλελεύθερος, με την παλιά έννοια του όρου. Είχε μεγάλη αντιπάθεια στο μηχανικό πολιτισμό. Πίστευε ότι ο άνθρωπος πρέπει να έχει σχέση μόνο με τη γη. Μια ξαδέρφη μου που τον πρόλαβε θυμόταν ότι μια φορά ξερίζωσε ένα τηλέφωνο από τα νεύρα του”.
- Ένα σημαντικό μέρος του έργου του έχει χαθεί, μιας που ποτέ δε τα εξέθεσε, δεν τα δημοσίευσε ή δεν τα εμπορεύτηκε λόγω της πίστης του στην ιερότητα της τέχνης. Ο ίδιος, μάλιστα, έκαψε κάποια έργα του την περίοδο που εκδηλώθηκε η ψυχική ασθένειά του, ενώ τα έργα που βρίσκονταν στην κατοχή του ζωγράφου και φίλου του Ζαν Μπαλτίς, χάθηκαν κατά την εισβολή της ναζιστικής Γερμανίας το 1940.
- Επιπλέον, μέχρι και τη δεκαετία του ’50, το στίγμα της ψυχικής νόσου του Νίκου Δραγούμη απέτρεψε την επιφανή οικογένειά του από την δημοσιοποίηση της ιστορίας αλλά και του έργου του. Έτσι, η πρώτη επαφή των Ελλήνων με τον Νίκο Δραγούμη πραγματοποιήθηκε το 2015 μέσα από την έκθεση του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης.
- Όσον αφορά τη σύντροφο του Νίκου Δραγούμη, Λίντια Μπορζέκ, ενώ είχε ήδη μία καλλιτεχνική σταδιοδρομία στη Γαλλία, τα εγκατέλειψε όλα ώστε να ακολουθήσει τον αγαπημένο της κατά τον εγκλεισμό του στα ψυχιατρεία. Εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα, όπου συνέχισε να εφαρμόζει την τεχνοτροπία της με ελληνική, πλέον, θεματογραφία και περίμενε την ανάρρωση του Δραγούμη. Αυτός, όμως, δεν ανάρρωσε ποτέ και η Μπορζέκ πέθανε στην Ελλάδα στις αρχές της Κατοχής.
