Το Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων Λαογραφίας και Προϊστορίας στο Μαυροχώρι της Καστοριάς αποτελεί την ενσάρκωση μιας ιδέας που συνέλαβε πριν 27 χρόνια ο δάσκαλος Δημήτρης Παναγιωτίδης μαζί με τη σύζυγό του Φανή Θεοχάρη. Τελικά, το όνειρο του ζεύγους υλοποιήθηκε το 2009: σε δύο κτίρια τοπικής αρχιτεκτονικής, παρουσιάζονται σκηνές καθημερινού βίου του λαού μας, αναβιώνοντας ήθη και έθιμα πανελλαδικά.
Το Μουσείο συγκροτείται από δύο μεγάλα και νεόδμητα κτίρια, τοπικής νεοκλασικής αρχιτεκτονικής. Εντυπωσιακή είναι η αναπαράσταση του παραδοσιακού γάμου με τα κέρινα ομοιώματα του γαμπρού, της νύφης, του παπά, κ. ά. Αλλά εξίσου εντυπωσιακές είναι και οι κέρινες μορφές των προϊστορικών ανθρώπων, που κατοικούσαν πριν χιλιάδες χρόνια στις όχθες της Λίμνης της Καστοριάς και ψάρευαν στα νερά της.
Ανάμεσα στα δύο κτίρια του Μουσείου υπάρχει μία μεγάλη τετράγωνη αυλή, που έχει ολόγυρά της αναπαραστάσεις μαγαζιών της παλαιάς εποχής, μαζί με τα κέρινα ομοιώματα των επαγγελματιών που τα επάνδρωναν και τα λειτουργούσαν.
Τα ποικίλα εκθέματα είναι μοιρασμένα σε θεματικές ενότητες ώστε οι επισκέπτες –κυρίως οι μαθητές– να διδάσκονται εύκολα και μεθοδικά την εξέλιξη του πολιτισμού μας από τα πανάρχαια χρόνια μέχρι τα σύγχρονα. Σε αυτές τις θεματικές ενότητες περιλαμβάνονται: κύκλος ψωμιού, μαλλιού, τρύγος, μαγειρικά σκεύη, η φωτιά, στολές, ο οπλισμός, μουσικά όργανα κτλ. Παράλληλα, το Μουσείο λειτουργεί και ως πολιτιστικό κέντρο με ποικίλες δραστηριότητες: θέατρο, μουσική, φιλολογικά βραδινά, εκθέσεις έργων καλλιτεχνών, βιβλιοθήκη κτλ.
Οι κέρινες φιγούρες σε φυσικό μέγεθος, παριστάνουν απλοϊκούς γραφικούς τύπους κάθε ηλικίας, του χωριού και της πόλης την ώρα της δουλειάς και του μόχθου με στολές εποχής. Στον ίδιο χώρο συστεγάζεται και η συλλογή του κ. Πιστικού με ακριβείς μικρογραφίες των κυριοτέρων αρχοντικών, βυζαντινών εκκλησιών και μνημείων της περιφερειακής ενότητας Καστοριάς.
