Η επίσκεψη του Ερντογάν προκάλεσε πολλές συζητήσεις. Από άλλους επικρίθηκε και από άλλους επικροτήθηκε. Από την αξιολόγηση της εικόνας και των συνομιλιών, πάντως, φάνηκε ότι επρόκειτο για μια διεθνή συνάντηση, χωρίς διπλωματική προετοιμασία, που ανέδειξε τον ερασιτεχνισμό και την διπλωματική ημιμάθεια της ελληνικής κυβέρνησης και τον διπλωματικό επαρχιωτισμό και το έλλειμμα διπλωματικών αντανακλαστικών της Τουρκίας.
Η φραστική αντιπαράθεση των δύο προέδρων μπροστά στην κάμερα και η επίδοση σημειωμάτων στον Ερντογάν από τους συμβούλους του δεν αφήνει περιθώρια σε αντικειμενικούς παρατηρητές να σκεφθούν κάτι διαφορετικό.
Το βασικό ερώτημα που τίθεται είναι εάν η επίσκεψη αυτή έπρεπε να πραγματοποιηθεί. Κατά την άποψή μου, η επίσκεψη αυτή δεν έπρεπε να γίνει στην παρούσα χρονική στιγμή για πολλούς λόγους.
Πρώτον, επειδή η Τουρκία λόγω των αλλοπρόσαλλων πολιτικών της, την καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και την επίδειξη νεοσουλτανικού ηγεμονισμού από τον Ερντογάν βρίσκεται σε καθεστώς ιδιότυπης απομόνωσης από τους ισχυρούς συμμάχους της. Το να τείνεις χείρα βοήθειας σε κάποιον που διατηρεί κατοχικά στρατεύματα στην Κύπρο, που παραβιάζει καθημερινά τον εναέριο χώρο της χώρας σου, που αποκαλεί ομοεθνείς τους Μουσουλμάνους της Θράκης και ανοίγει διαύλους συνεργασίας με τους αντιπάλους της συμμαχίας, Ιράν, Ρωσία και εσχάτως με τον Άσαντ, προδίδει τουλάχιστον διπλωματικό αναλφαβητισμό. Τη στιγμή που ο Ερντογάν τα βάζει με το λιοντάρι (Γερμανία) και τον Ελέφαντα (Η.Π.Α.), πως μπορείς εσύ, το κουταβάκι, να έχεις την απαίτηση να σε φοβηθεί και να σε σεβαστεί; Τη στιγμή που οι ισχυροί της συμμαχίας κρατούν κλειστή την πόρτα του κελιού του γιατί σπεύδεις εσύ να την ανοίξεις; Γιατί δίνεις ευρωπαϊκό βήμα σε έναν αυταρχικό και μεγαλομανή “σύμμαχο” που παραβιάζει απροκάλυπτα τα ανθρώπινα δικαιώματα, όταν κανείς άλλος δεν το κάνει, εκτός από τους εθνολαϊκιστές της Πολωνίας; Γιατί του δίνεις βήμα να προβάλλει τον ηγεμονισμό του στην περιοχή;
Δεύτερον, επειδή η επίσκεψη επέτρεψε στην Τουρκία να ανασυγκροτήσει το δίκτυό της στη Θράκη, το οποίο είχε υποστεί ρωγμές από το πραξικόπημα και τους Γκιουλενιστές.
Τρίτον, επειδή έδωσε τη δυνατότητα στον Ερντογάν να επιδείξει τον τσαμπουκά του, τον οποίο πρόβαλαν επί ημέρες δεόντως τα τουρκικά ΜΜΕ, και να συσπειρώσει το εσωτερικό εθνικιστικό ακροατήριο.
Τέταρτον, επειδή έδωσε τη δυνατότητα στον Ερντογάν να μιλήσει για αναθεώρηση της συνθήκης της Λωζάνης από ευρωπαϊκό έδαφος και να προκαλέσει τις αντιδράσεις των ΗΠΑ, της Γερμανίας και της ΕΕ και τις διαβεβαιώσεις τους ότι η συνθήκη δεν είναι αναθεωρήσιμη. Δεν θεωρώ ότι η ενέργεια αυτή του Ερντογάν ήταν αφελής ή άστοχη. Σαφώς και γνωρίζει ότι δεν πρόκειται να υπάρξει μεταβολή συνόρων στην Ευρώπη. Ήθελε όμως τη διαβεβαίωση για έναν δικό του λόγο που σχετίζεται με το γεγονός ότι η συνθήκη της Λωζάνης καθορίζει και τα σύνορα της Μέσης Ανατολής, άρα και τα νότια σύνορα της Τουρκίας με Ιράκ και Συρία. Ουσιαστικά ο Ερντογάν επεδίωξε τη διαβεβαίωση αυτή για να βγάλει από το τραπέζι τη δημιουργία Κουρδικού κράτους στα εδάφη του Ιράκ και της Συρίας!
Και πέμπτον, επειδή επέτρεψε στον Ερντογάν να εμφανίσει τους Τούρκους ως λαό που έχει τα ίδια πολιτισμικά χαρακτηριστικά με τον λαό που ζει τρεις χιλιετίες τουλάχιστον στον χώρο του λίκνου του δυτικού πολιτισμού, στη χώρα δηλαδή που διαχρονικά εμπνέει πνευματικά τον δυτικό πολιτισμό και αποτελεί σύνορο που ωθεί την Τουρκία προς την Ανατολή.
Αφού η επίσκεψη θα είχε τόσες αρνητικές συνέπειες για τη χώρα γιατί πραγματοποιήθηκε; Θεωρώ για αρκετούς λόγους που ωστόσο συγκλίνουν σε έναν: Στην άμετρη και ασυναίσθητη μεγαλομανία του πρωθυπουργού.
Ο πρωθυπουργός νομίζει ότι μπορεί να τοποθετηθεί στη σκακιέρα της γεωπολιτικής περιοχής ως σημαντικός διεθνής παίκτης και γεφυροποιός μεταξύ Ευρώπης και Τουρκίας. Έχοντας άγνοια του πολιτικού του μεγέθους και των δυνατοτήτων του, ρίχνει τουφεκιές στον αέρα με την ελπίδα ότι κάποια θα βρει τον στόχο. Ιδεολογική κομμουνιστική μεγαλομανία που, όμως, πείθει εύκολα τους σανόβιους συντρόφους του! Μεγαλομανία που τρέφεται από την ιδεολογική παιδεία του ηγέτη-σωτήρα, που κυριάρχησε στις χώρες του χρεοκοπήσαντος υπαρκτού σοσιαλισμού, που είναι ανάγλυφα αποτυπωμένη στο γονίδιό του και τον εμποδίζει να δει καθαρά την πραγματικότητα. Προφανώς και δεν είναι τυχαίο ότι ως πρότυπά του έχει αυταρχικούς ηγέτες όπως ο Πούτιν, ο Τράμπ και ο Σι Ζίνπινκ. Για την υλοποίηση των στόχων του μετέρχεται ανενδοίαστα κάθε μέσο. Τελευταία ενέργεια ο αποκλεισμός του λαλίστατου εθνολαϊκιστή κυβερνητικού του εταίρου από κάθε εκδήλωση της επίσκεψης του Τούρκου προέδρου για να μην του χαλάσει τη σούπα.
* Ο κ. Ανδρέας Μήλιος είναι διδάκτορας Πολιτειολογίας του Πανεπιστημίου της Φρανκφούρτης, συγγραφέας του βιβλίου “Αρχαία και σύγχρονη δημοκρατία-Διδάγματα από την αρχαία”, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αθ. Σταμούλης.
