Ο «Συνεργασιακός Χώρος Καινοτομίας» αποτελεί ένα νέο, δημιουργικό οικοσύστημα καινοτομίας που στοχεύει στην παραγωγή περισσότερων και καλύτερων καινοτομιών.
του Νίκου Γ. Σύκα Σύμβουλος Στρατηγικής & Καινοτομίας
Το προτεινόμενο μοντέλο καινοτομίας:
1.Ενισχύει την ικανότητα για καινοτομία (capacity for innovation).
2.Παράγει ανθεκτικές καινοτομίες πιο γρήγορα, πιο φθηνά και πιο έξυπνα.
3.Αποτελεί ένα νέο μοχλό διατηρήσιμης ανάπτυξης.
Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός του «Συνεργασιακού Χώρου Καινοτομίας» αξιοποιεί τα νέα ψηφιακά μοντέλα και το Διαδίκτυο των Πραγμάτων, συνδέει διαφορετικά πεδία και κοινότητες, ενισχύει την κινητικότητα, ελαχιστοποιεί τα κόστη, μεγιστοποιεί τον αντίκτυπο και δημιουργεί νέες ευκαιρίες. Το εν λόγω σχέδιο χαρακτηρίζεται από ταχύτητα, ευελιξία, διαλειτουργικότητα και αποδοτικότερη αξιοποίηση των πόρων.
Η καθολική εφαρμογή του «Συνεργασιακού Χώρου Καινοτομίας» από την Γουνοποιία της Καστοριάς στη βορειοδυτική Ελλάδα μέχρι το τουριστικό προϊόν της Αγίας Νάπας στο νοτιοανατολικό άκρο της Κύπρου, θα επέφερε πολλαπλά οφέλη τόσο σε τοπικό όσο και σε περιφερειακό, διαπεριφερειακό και διασυνοριακό επίπεδο.
Σύμφωνα με το Νομπελίστα Καθηγητή στα Πανεπιστήμια Columbia και Manchester Joseph E. Stiglitz, μια καινοτομία πρέπει να αξιολογείται με βάση τη συνολική της κοινωνική προσφορά – τη συνεισφορά της στην ποιότητα ζωής και την οικονομική ανάπτυξη.
Διεθνείς έρευνες καταδεικνύουν ότι οι επιχειρήσεις που ενισχύουν το κοινωνικό κεφάλαιο είναι πιο κερδοφόρες από εκείνες που επιδιώκουν μόνο το κέρδος. Η έννοια της διαμοιραζόμενης αξίας ενισχύει την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων ενώ ταυτόχρονα βελτιώνει τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες των τοπικών κοινωνιών όπου λειτουργούν οι επιχειρήσεις αυτές. Η διαμοιραζόμενη αξία μεγαλώνει τη συνολική δεξαμενή της οικονομικής και κοινωνικής αξίας.
Οι επιχειρήσεις μπορούν να παράγουν οικονομική αξία δημιουργώντας κοινωνική αξία. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τρείς τρόπους:
1.Επανασχεδιάζοντας προϊόντα και αγορές ώστε να ικανοποιούν τις τεράστιες κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανάγκες.
2.Επαναπροσδιορίζοντας την παραγωγικότητα στην αλυσίδα αξίας.
3.Ενισχύοντας το τοπικό σύμπλεγμα συνεργασιών (clusters).
Οι επιχειρήσεις αυτές αντιμετωπίζουν τις αυξανόμενες κοινωνικές ανάγκες χρησιμοποιώντας νέες τεχνολογίες και μεθόδους, βελτιώνοντας την αποδοτικότητά τους, επιτυγχάνοντας διαφοροποίηση και χαμηλότερο κόστος, επεκτείνοντας τις αγορές τους και δημιουργώντας νέες βιομηχανίες.
Μέσα από το πρόγραμμα «Συνεργασιακός Χώρος Καινοτομίας» οι τοπικές κοινωνίες μπορούν να αξιοποιήσουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα, τα δομικά χαρακτηριστικά και τις κρίσιμες σχέσεις τους ώστε να καταστούν περιφερειακοί πόλοι διατηρήσιμης ανάπτυξης. Η εγγύτητα των αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης με την κοινωνία των πολιτών διευκολύνει την αναγνώριση των προκλήσεων και ευκαιριών και το διάλογο και τη συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους φορείς. Οι πόλεις αποτελούν δυναμικές εστίες για τη μετατροπή νέων ιδεών σε πραγματική αξία για τις τοπικές και παγκόσμιες οικονομίες.
Την οργάνωση και λειτουργία του «Συνεργασιακού Χώρου Καινοτομίας» θα μπορούσε να αναλάβει μια κοινή επιτροπή από εκπροσώπους των τοπικών αρχών (σε επίπεδο δήμων και συμπλεγμάτων κοινοτήτων), της κεντρικής κυβέρνησης, του επιχειρηματικού κόσμου, των πανεπιστημίων, των ΜΚΟ και της κοινωνίας των πολιτών. Ο «Συνεργασιακός Χώρος Καινοτομίας» φέρνει σε επαφή όλους τους εταίρους της καινοτομίας, δημιουργεί την απαραίτητη κριτική μάζα και αυξάνει την ταχύτητα και την κλίμακα των αλλαγών.
Σε πρώτο στάδιο εισηγούμαι όπως διοργανωθεί ένας διαγωνισμός ιδεών με τίτλο «Καινοτομίες αμοιβαίου οφέλους». Η αξιολόγηση των προτάσεων θα μπορούσε να γίνει από ειδικούς με βάση συγκεκριμένα κριτήρια όπως είναι η βιωσιμότητα και η αναπτυξιακή τους προοπτική.
Οι νέες καινοτομίες θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα:
1.Να παράγουν συνεργιστικά οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική αξία.
2.Να είναι συγχρόνως τοπικές και παγκόσμιες.
Οι καινοτόμες ιδέες που θα επιλεγούν θα μπορούν να διατίθενται σε πιθανούς επενδυτές μέσω μιας «Τράπεζας Καινοτομίας» προκειμένου να τις αξιοποιήσουν εμπορικά. Εταιρείες, παραγωγικοί και πολιτιστικοί φορείς, επιχειρηματικοί άγγελοι, ακαδημαϊκά ιδρύματα και άλλοι οργανισμοί θα έχουν την δυνατότητα να επιλέξουν τις προτάσεις που θα αξιοποιήσουν, ανταμείβοντας τους πολίτες/δημιουργούς που ανέπτυξαν τις αρχικές ιδέες. Η αμοιβή των δημιουργών μπορεί να περιλαμβάνει ένα εφάπαξ ποσό ή ποσοστό επί των κερδών που θα αποφέρει η καινοτομία, θέσεις εργασίας κ.ά. Ο διαγωνισμός ιδεών μπορεί να επαναλαμβάνεται κάθε δύο χρόνια για σκοπούς ανανέωσης και ενίσχυσης του δημιουργικού κεφαλαίου της «Τράπεζας Καινοτομίας».
Ειδικοί εμπειρογνώμονες από τα πανεπιστήμια και τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες και με την υποστήριξη των ταμείων της ΕΕ, θα μπορούσαν να παρέχουν δωρεάν συμβουλές και καθοδήγηση στους επενδυτές καθόσον αφορά στα διάφορα στάδια ανάπτυξης, υλοποίησης και εμπορικής εκμετάλλευσης των νέων καινοτομιών.
Στη δίνη της Μεγάλης Ύφεσης 2007–2017 και μετά από πολύχρονη έρευνα, έχω ετοιμάσει το «Εγχειρίδιο Δημιουργίας Ανθεκτικών Καινοτομιών» για τα στελέχη της δημόσιας διοίκησης και των επιχειρήσεων. Ο 100σέλιδος αυτός οδηγός εστιάζει στην ενίσχυση της ικανότητας για καινοτομία (innovation capacity), μια δεξιότητα κομβικής σημασίας για την αποτελεσματική υλοποίηση δημιουργικών προγραμμάτων όπως είναι ο «Συνεργασιακός Χώρος Καινοτομίας».
Οι κεντρική κυβέρνηση και οι αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης θα μπορούσαν να προσφέρουν ισχυρά κίνητρα και διευκολύνσεις στις επιχειρήσεις, στις συμπράξεις τοπικού χαρακτήρα και σε άλλους οργανισμούς και ιδιώτες επενδυτές που θα επέλεγαν να υλοποιήσουν καινοτόμα έργα και δράσεις στο πλαίσιο του εν λόγω σχεδίου.
Ακόμη μια εισήγηση είναι όπως οι δήμοι και οι κοινότητες παραχωρούν δωρεάν τους εκθεσιακούς χώρους και τις αίθουσες εκδηλώσεων που διαθέτουν σε επιχειρήσεις, πολιτιστικούς φορείς και άλλους επενδυτές ως ένα πρόσθετο κίνητρο για συμμετοχή στο πρόγραμμα.
Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, τα διαφημιστικά γραφεία και οι δήμοι/κοινότητες καθόσον αφορά στα υπαίθρια σημεία προβολής που διαθέτουν, θα μπορούσαν επίσης να προσφέρουν διαφημιστικά κίνητρα στις επιχειρήσεις/οργανισμούς που θα επέλεγαν να επενδύσουν στο σχέδιο «Συνεργασιακός Χώρος Καινοτομίας».
Η δωρεάν παραχώρηση των εκθεσιακών χώρων, των αιθουσών εκδηλώσεων και των διαφημιστικών πινακίδων εκ μέρους των τοπικών αρχών θα γίνεται μόνο για περιόδους που δεν είναι κρατημένες για άλλους σκοπούς ώστε να αποφεύγεται οποιαδήποτε απώλεια εσόδων. Με αυτό τον τρόπο θα αξιοποιούνται πλήρως όλοι οι πόροι/μέσα που διαθέτουν οι τοπικές αρχές σε συνεχή βάση.
Επίσης, το όποιο επιστημονικό και διοικητικό προσωπικό απαιτηθεί για εφαρμογή του πιο πάνω σχεδίου θα προέρχεται από το υφιστάμενο ανθρώπινο δυναμικό των αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης, των πανεπιστημίων και των άλλων εταίρων της καινοτομίας. Η βασική αρχή του προγράμματος «Συνεργασιακός Χώρος Καινοτομίας» είναι όπως η υλοποίησή του επιτευχθεί με σχεδόν μηδενικό οριακό κόστος.
Ο διαμοιρασμός πόρων μέσω πρωτοβουλιών συνεργατικής καινοτομίας δημιουργεί σημαντική αξία για όλες τις πλευρές και για τις οικονομίες μέσα στις οποίες αναπτύσσονται τέτοιες συνεργασίες.
Η νέα κοινωνική επιχειρηματικότητα έχει αναδειχθεί σε περιζήτητο θέμα με πανεπιστήμια, δεξαμενές σκέψεις, εμπορικές ενώσεις και χρηματοδοτικούς οργανισμούς να την προωθούν σε όλο τον κόσμο.
Ο «Συνεργασιακός Χώρος Καινοτομίας» αποτελεί ένα συνεταιρισμό μεταξύ της κοινωνικής επιχείρησης και της κοινότητας ο οποίος:
1.Διευκολύνει περαιτέρω συνέργειες, συνδυασμούς, οικονομίες κλίμακας και διαμοιρασμό πόρων μεταξύ των διαφόρων καινοτόμων πρωτοβουλιών και έργων.
2.Συμβάλει στη διάχυση των καινοτομικών αποτελεσμάτων και τη μεταφορά και πολλαπλασιασμό της κοινής αξίας με τρόπο που να επωφελούνται όλοι οι πολίτες.
3.Μεγιστοποιεί τον οικονομικό αντίκτυπο της καινοτομίας.
Το πρόγραμμα «Συνεργασιακός Χώρος Καινοτομίας» ενισχύει την οικονομία του διαμοιρασμού και παράγει νέα αξία. Με τη βοήθεια δημιουργικών προγραμμάτων και σύγχρονων εργαλείων στρατηγικής, η αξία αυτή μεταφέρεται και πολλαπλασιάζεται. Μια καλή ιδέα μεταφέρεται από μια ομάδα σε άλλη ομάδα και από μια κατάσταση σε άλλη κατάσταση. Κάθε μετάδοση της ιδέας έχει τη δυνατότητα να προσθέτει αξία. Αυτό που έχει σημασία είναι η αξία που παράγεται από την ιδέα, ο αντίκτυπος της ιδέας, όποια και αν είναι η πηγή της ιδέας. Η καινοτομία σε ένα τομέα μπορεί να πυροδοτήσει την ανάπτυξη νέων καινοτομιών σε άλλους τομείς. Μια δημιουργική ιδέα ή ένα καινοτομικό γεγονός μπορούν να οδηγήσουν σε νέες ανακαλύψεις και εφευρέσεις. Οι επιδράσεις μπορεί να είναι διαφορετικές και απομακρυσμένες. Οι επιδράσεις αυτές, όπως συνδέονται η μια με την άλλη, συχνά οδηγούν σε δραματικές καινοτομίες και αποτελέσματα. Η διαδρομή ανάμεσα στις συνδέσεις είναι μη γραμμική όταν αφορά εφευρέσεις οι οποίες οδηγούν σε μια σειρά από διαφορετικές ιδέες και εφευρέσεις. Τα δημιουργικά εργαλεία μπορούν να επιφέρουν δραματικά θετικές –μη γραμμικές, ασύμμετρες– αλλαγές.
Πέρα όμως από τις παραπάνω άμεσες επιδράσεις, η αύξηση του αριθμού των καινοτόμων επιχειρήσεων θα έχει και σημαντικές έμμεσες επιδράσεις στην οικονομία μέσω της διάχυσης της γνώσης που δημιουργείται, όχι μόνο μέσω των παραγόμενων αγαθών, αλλά και του ανθρώπινου κεφαλαίου, το οποίο μετακινούμενο από μια εργασία σε άλλη (και όχι αναγκαστικά του ίδιου κλάδου) μεταφέρει και μεταδίδει την αποκτηθείσα τεχνογνωσία προκαλώντας έτσι μία αύξηση του συνολικού επιπέδου καινοτομίας.
Η καινοτομία ενισχύει την ανάπτυξη:
1.Δημιουργώντας νέα προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας, νέες βιομηχανίες, νέες αγορές και νέες θέσεις εργασίας.
2.Βελτιώνοντας την αποδοτικότητα και την παραγωγικότητα.
Αυτό που διακρίνει την καινοτομία είναι η ικανότητά της να δημιουργεί νέα αξία, να προσδίδει ένα βιώσιμο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και να διαμορφώνει μια ανθεκτική οικονομία.
