Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ.κ. Σεραφείμ
Ερμηνεύοντας, ο Άγιος Κύριλλος Πατριάρχης Αλεξανδρείας το Ευαγγελικό Ανάγνωσμα, που αναφέρεται στη θαυμαστή διατροφή των πεντακισχιλίων, όπως αυτό το ακούμε και συχνά πυκνά μέσα στην Αγία μας Εκκλησία όταν τελείται η Ακολουθία της Αρτοκλασίας, λέγει τα εξής : «Ο Σωτήρας, πραγματοποιώντας το μυστήριο της θείας οικονομίας, στρέφει το βλέμμα Του προς τον ουρανό … και με τα χέρια των μαθητών Του δίνει τις τροφές στα πλήθη, υπαινισσόμενος το γεγονός ότι οι άγιοι βρίσκονται πλησίον του Θεού. … Για να αναγνωρισθεί με κάθε τρόπο ότι είναι από την φύση Του Θεός, πολλαπλασιάζει το πολύ μικρό, και βλέπει προς τον ουρανό, σαν να ζητά την ουράνια ευλογία. Και το έκανε αυτό κατ οικονομία για μας. Γιατί είναι αυτός ο ίδιος ο οποίος γεμίζει τα πάντα»1.
Μας δίνεται λοιπόν, σήμερα η ευκαιρία, με τη βοήθεια και τη χειραγωγία των Αγίων Πατέρων, να προσεγγίσουμε κάποιες πτυχές της ευαγγελικής αυτής περικοπής.
Και, πρώτον. Όσον αφορά τη λύση των διαφόρων προβλημάτων, όπως αυτού του κοινωνικού προβλήματος που την περίοδο αυτή μαστίζει την πατρίδα μας, ο Χριστός μας θέλει κοινωνούς και συμμετόχους. Γι’ αυτό και στους Μαθητές Του, όταν Του υπενθυμίζουν ότι η ώρα έχει ήδη περάσει και ο τόπος είναι έρημος και ότι θα πρέπει να απολύσει τους όχλους προκειμένου να μεταβούν σε κοντινά χωριά «ίνα αγοράσωσιν εαυτοίς βρώματα»2, τους απαντά : «Δότε αυτοίς υμείς φαγείν» δηλαδή «Δώστε τους εσείς να φάνε»3.
Με αυτόν τον τρόπο μεταπλάθει τη σκέψη τους και τον προβληματισμό τους, δεικνύοντας πως η λύση του κάθε προβλήματος αρχίζει από την προσφορά τη δική τους. Είναι σαν να μας λέγει σήμερα, που διαπιστώνουμε την αδικία που υπάρχει γύρω μας, την κοινωνική ανισότητα, την έλλειψη σεβασμού προς το ανθρώπινο πρόσωπο, τα διάφορα σοβαρά ζητήματα που απειλούν να καταστρέψουν την οικογένεια και την κοινωνία, ότι θα πρέπει ο καθένας εν τω μέτρω των δυνατοτήτων του να δώσει αυτό που έχει. Δεν φθάνει απλώς να περιγράφουμε τι πρέπει να γίνει, αλλά να επικεντρωνόμαστε στο τι εμείς μπορούμε και πρέπει να προσφέρουμε. Δεν απαλλασσόμαστε της ευθύνης όταν απλώς κατακρίνουμε την αναλγησία και την υποκρισία που επικρατεί, αλλά οφείλουμε να προσφέρουμε τον εαυτό μας και την ειλικρίνειά μας στο κοινωνικό σύνολο αρχίζοντας από το στενό οικογενειακό περιβάλλον. Γιατί, οι πιο πάνω ασθένειες που διαδίδονται πάρα πολύ εύκολα, θεραπεύονται με την προσφορά της καλωσύνης, της αγάπης και το δώσιμο του εαυτού μας.
Δεύτερον. Σ’ αυτήν την περικοπή διαπιστώνουμε και την παρουσία του θαύματος. «Και έφαγον πάντες και εχορτάσθησαν, και ήραν το περισσεύον των κλασμάτων δώδεκα κοφίνους πλήρεις» μας σημειώνει ο Ευαγγελιστής Ματθαίος4. Ο Βασίλειος Σελευκείας αναφέρει χαρακτηριστικά τα εξής : «Είναι μεγάλο το να φθάσουν πέντε μόνον άρτοι για τόσες χιλιάδες ψυχές • όμως το να μείνουν και τόσα πολλά περισσεύματα, όχι μόνο στους μαθητές γεννούσε την μνήμη του θαύματος, αλλά φανέρωνε και την δύναμη Εκείνου που το πραγματοποίησε. Επειδή, αν τους έδινε όσο είχαν ανάγκη, … δεν θα είχε γίνει σαφές πως είναι ο Κύριος του παντός, αφού υπηρέτησε μόνο την ανάγκη. Ενώ τώρα που η δωρεά έγινε ευρύτερη από την ανάγκη, μαρτυρεί την εξουσία Εκείνου που την χορήγησε»5.
Όταν οι Μαθητές δίνουν ό,τι έχουν και μάλιστα με την ευλογία του Σωτήρος Χριστού, όταν στη ζωή μας θέτουμε τον εαυτό μας στην Πρόνοια του Θεού και ζητούμε σύμφωνα με την Κυριακή Προσευχή «τον άρτον ημών τον επιούσιον δος ημίν σήμερον», τότε πραγματικά έχουμε το γεγονός του θαύματος. Τα απλά πράγματα πολλαπλασιάζονται, χορταίνουμε όχι μόνο εμείς αλλά και εκείνοι στους οποίους πλουσιοπάροχα παρέχουμε, αλλά και μένει και το περίσσευμα για να μας πιστοποιεί αυτήν την παρουσία του Θεού.
Πόσες φορές αυτό το θαυμαστό γεγονός, το οποίο συναντούμε στην Παλαιά και στην Καινή Διαθήκη, στα Ιερά Συναξάρια των Αγίων μας, δεν επαναλαμβάνεται αμέτρητες φορές και στα δικά μας δρώμενα; Πόσες φορές οι άδειες αποθήκες των Μοναστηριών γέμισαν ξαφνικά με τρόφιμα; Πόσες φορές, οικογένειες που έδωσαν ο,τι υπήρχε μέσα στο σπίτι τους, στα χρόνια μάλιστα της Κατοχής, δεν έζησαν αυτήν την ευλογία του Θεού, την αύξηση, δηλαδή, όλων των αναγκαίων αγαθών τους;
Το αυτό θαύμα θα επαναλαμβάνεται πάντα μέσα στη ζωή της Εκκλησίας. Γιατί ό,τι περνάει από τα χέρια του Χριστού, όσα τοποθετούνται στον τομέα της αγάπης Του, αγιάζονται, ευλογούνται, πολλαπλασιάζονται και είναι ικανά να χορτάσουν πολλούς και να αφήσουν και περισσεύματα.
Γι’ αυτό και σήμερα ο Χριστός, με την ευαγγελική αυτή περικοπή, έρχεται να μας υπογραμμίσει πως, ενώ ζούμε στην εποχή του τεχνοκρατικού πολιτισμού και της ευμάρειας, εν τούτοις όμως η έρημος της σύγχρονης ζωής μας παρουσιάζει καθημερινά πολύπλοκα προβλήματα που ζητούν την αντιμετώπισή τους. Και η λύση είναι, πρώτον, η παρουσία του Χριστού που δεν πρέπει να την ξεχνούμε ποτέ και δεύτερον η δική μας συμμετοχή στην ευθύνη που μας αναλογεί. Χρέος μας είναι να προσφέρουμε ό,τι έχουμε, με τη βεβαιότητα ότι, ως ευλογημένο από το Θεό, θα μπορεί να συμβάλλει στην ανακούφιση πολλών αναγκών των συνανθρώπων μας που σήμερα υποφέρουν.
Θα ακούσουμε αυτήν τη φωνή του Χριστού;
Θα συμμορφωθούμε στην αγάπη Του και στην επιταγή Του;
Εάν ναι, τότε θα είμαστε οι πλέον ευτυχισμένοι, αλλά και οι αυριανοί πολίτες της Βασιλείας των Ουρανών.
Και επειδή εισερχόμαστε στην ευλογημένη περίοδο του Αυγούστου με τις μεγάλες Δεσποτικές και Θεομητορικές εορτές, σας υπενθυμίζω και τα κάτωθι :
1. Αν κάποιος έχει αποκτήσει την κακή συνήθεια να βλασφημεί τα Θεία και ιδιαιτέρως το πρόσωπο της Θεοτόκου, θα πρέπει πάραυτα να σταματήσει το φοβερό αυτό αμάρτημα. Αν ο Υιός του Θεού ανέχεται να βλασφημείται το όνομά Του, δεν ανέχεται όμως να βλασφημείται το όνομα της Παναγίας Μητέρας Του. Η βλασφημία αποτελεί τον δυναμίτη στην ζωή μας, στην οικογένειά μας, στον χώρο της εργασίας μας, δίνοντας δικαίωμα στον αντικείμενο εχθρό να εισχωρεί στην ζωή μας.
2. Θα αποτελεί για μας τούς ιδίους ιδιαίτερη ευλογία να συνηθίσουμε να απευθύνουμε στην Παναγία καθημερινά τούς Χαιρετισμούς η να διαβάζουμε τον Παρακλητικό της Κανόνα. Όσα δεν μπορέσαμε μέχρι σήμερα να λύσουμε με την λογική μας, θα τα πετύχουμε με τον τρόπο αυτό και συγχρόνως θα αποκτήσουμε ειρήνη στην ψυχή μας, ανέκφραστη χαρά και θα φυγαδεύσουμε την ασθένεια του αιώνος μας, το άγχος. Σήμερα, στην δύσκολη από κάθε άποψη εποχή στην οποία ζούμε, υπάρχει ιδιαίτερη ανάγκη της προστασίας της Παναγίας. Ας την ζητούμε καθημερινά με πίστη και θέρμη.
3. Από την 1η Αυγούστου αρχίζει η Νηστεία. Αυτή η νηστεία είναι μία προσφορά στην Παναγία, η οποία τελειώνει την ημέρα της εορτής, την 15η Αυγούστου, ακριβώς μετά την Θεία Λειτουργία, στην οποία και θα πρέπει να κοινωνήσουμε των Αχράντων Μυστηρίων. Ας αγωνισθούμε στο αγώνισμα της νηστείας των ολίγων αυτών ημερών, με σκοπό να προετοιμασθούμε κατάλληλα για τη μεγάλη εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Δεν επιτρέπεται η λύση της νηστείας τις παραμονές της εορτής για τον οποιοδήποτε λόγο εκτός ασθενείας και μάλιστα με την πρόφαση ότι συμμετέχουμε σε μία πανήγυρη. Η κατάλυση της νηστείας συνιστά μη συμμετοχή στη γιορτή της Παναγίας και άρα προσβολή του προσώπου της.
4. Την Κυριακή 6 Αυγούστου το απόγευμα, παραμονή της μνήμης του Οσίου πατρός ημών Νικάνορος του θαυματουργού και προστάτου μας, θα έχουμε την ιδιαίτερη ευλογία να μεταφερθεί η Τιμία Κάρα του Οσίου πατρός ημών Δαβίδ από την Εύβοια στον πανηγυρίζοντα Ιερό Ναό του Αγίου Νικάνορος στην Καστοριά, και θα παραμείνει στο Ναό του Αγίου Νικάνορος, προς προσκύνηση, αγιασμό, στηριγμό και πνευματική ωφέλεια μέχρι και το μεσημέρι της Δευτέρας 7 Αυγούστου. Θα αποτελούσε ιδιαίτερη ευλογία να συμμετάσχετε στις Ιερές αυτές Ακολουθίες, προκειμένου να λάβετε πλούσια τη χάρη και την ευλογία των θαυματουργών αυτών Αγίων για σας και τους οικείους σας.
5. Σας προτρέπω να παρακολουθείτε καθημερινά στους Ιερούς Ναούς των Ενοριών σας τον Παρακλητικό Κανόνα προς την Υπεραγία Θεοτόκο. Θα έχετε πολλή χαρά και ευλογία.
6. Σας καλώ στις Ιερές Ακολουθίες που θα γίνουν στις 14 Αυγούστου το βράδυ στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Καστοριάς και στους άλλους πανηγυρίζοντες Ιερούς Ναούς της επαρχίας μας.
Στις 15 Αυγούστου το απόγευμα θα πρέπει να βρεθούμε στην υποδοχή της Ιεράς Εικόνος της Παναγίας από τον Μητροπολιτικό Ναό στην Ιερά Μονή Παναγίας Μαυριωτίσσης.
Σας προτρέπω, ακόμη, να συμμετάσχετε στην Ιερά Αγρυπνία στις 22 προς 23 Αυγούστου στην Ιερά Μονή Παναγίας Μαυριωτίσσης επί τη εορτή της Αποδόσεως της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, και στις Ιερές Ακολουθίες : στις 30 και 31 Αυγούστου στην Ιερά Μονή Παναγίας της Φανερωμένης στην Αγία Κυριακή επ’ ευκαιρία της εορτής της Κατάθεσης της Τιμίας Ζώνης της Θεοτόκου, καθώς επίσης και στις 7 και 8 Σεπτεμβρίου στην Ιερά Μονή της Παναγίας στην Κλεισούρα.
Τέλος, σας προτρέπω να συμμετάσχετε στην Αγρυπνία που θα γίνει στην Ενορία σας η σε κάποια γειτονική Ενορία τις προπαραμονές της εορτής, ως ελάχιστη συμμετοχή στο γεγονός της Κοιμήσεώς της, αλλά και εκζήτηση του θείου ελέους, της βοήθειας και της προστασίας της τις δύσκολες αυτές ώρες που διανύει η πατρίδα μας.
Με αυτές τις σκέψεις εύχομαι να έχετε πάντοτε στη ζωή σας την ευλογία της Παναγίας και την εκπλήρωση από Εκείνη κάθε ευγενούς επιθυμίας σας.
Καλό Δεκαπενταύγουστο!
1 Αγίου Κυρίλλου Αρχιεπισκόπου Αλεξανδρείας, Υπόμνημα εις το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, ΕΠΕ 25,81.
2 Ματθ. 14,15
3 Ματθ. 14,16
4 Ματθ. 14,19
5 Βασιλείου Επισκόπου Σελευκείας, Λόγος ΛΓ , Εις τους εκ πέντε άρτων τραφέντας πεντακισχιλίους, κεφ. β , PG 85,364-365
