Μπορεί να αλλάξει το πρότυπο της γυναικείας ομορφιάς; Η δικτατορία της ανορεκτικής μόδας φαίνεται να υποχωρεί υπό την πίεση του νέου φεμινισμού, αλλά και της οικονομίας. – Το BHmagazino αναζητεί την αλήθεια πίσω από την επιστροφή στην πληθωρικότητα
Η είδηση ήταν καλοδεχούμενη, ήταν από αυτές που μπορούν προς στιγμήν να γεμίσουν αισιοδοξία τα «κορίτσια της διπλανής πόρτας», τα οποία για χρόνια προσπαθούν να ξορκίσουν τις καμπύλες τους, τα περιττά κιλά τους, τις γοητευτικές ατέλειες τους, στο όνομα της Κέιτ Μος.
Η 29χρονη Κάντις Χάφιν, ένα μοντέλο της plus-size κατηγορίας, με ύψος που αγγίζει τα 1,80 μ. και βάρος που φθάνει τα 90 κιλά, βρήκε μια θέση στο περιβόητο ημερολόγιο της Ρirelli για το 2015, δίπλα σε ονόματα όπως αυτά της Αντριάνα Λίμα και της Ισαμπέλι Φοντάνα.
Ήταν μια μικρή νίκη απέναντι στη δικτατορία του size zero και κυρίως του νοητικού κορσέ που θέλει τα τελευταία χρόνια την ομορφιά συνώνυμο της αποστέωσης;
Τα πρότυπα ομορφιάς αλλάζουν; Ηταν ένα άνοιγμα της βιομηχανίας της μόδας σε ένα νέο κοινό;
Ή, όπως λένε οι πιο κυνικοί, ένα σημείο των καιρών; Στην εποχή της παγκόσμιας λιτότητας, το ζητούμενο δεν είναι η αφθονία;
Η ίδια η Χάφιν, με μια πληθωρικότητα βγαλμένη μέσα από τη ζωή, είπε: «Τα μοντέλα της κατηγορίας plus-size σε αυτή τη βιομηχανία είναι τα πιο υγιή άτομα που έχω γνωρίσει στη ζωή μου. Δεν κάνουμε πάρτι στα McDonald’s. Είμαστε φυσιολογικές, κάνουμε γιόγκα, τρέχουμε τέσσερα χιλιόμετρα την ημέρα, τρώμε υγιεινά, ισορροπημένα γεύματα».
Τις τελευταίες εβδομάδες οι φωτογραφίες της με την πληθωρική σιλουέτα της, που μοιάζει βγαλμένη από πίνακα Αναγέννησης και αποπνέει μια υγιή, γήινη σεξουαλικότητα, βρίσκονται παντού. Το σώμα της μοιάζει με έναν ιδιότυπο δούρειο ίππο του φεμινισμού, ο οποίος σπάει στερεότυπα, τρυπώνοντας στο φετιχιστικό ημερολόγιο που υπηρετεί πιστά τη διαχρονική ανδρική φαντασίωση.
Ο χαμένος παράδεισος
H αποστέωση του γυναικείου σώματος, το ποθητό extra-extra small, δεν πηγάζει τόσο από την επιθυμία του μέσου άνδρα, ο οποίος πολλάκις θα επαναλάβει ότι αγαπά τις καμπύλες της φίλης του, αλλά από την αυτομαστίγωση για την «αδύνατη τελειότητα», η οποία ξεκινά από την επιθυμία της ίδιας της γυναίκας.
Είναι λιγότεροι οι άνδρες που θα χαρακτηρίσουν ένα πληθωρικό σώμα αντιαισθητικό (όταν αυτό βρίσκεται στο πλαίσιο του φυσιολογικού) και περισσότερες οι γυναίκες που, έστω και ενδόμυχα, θα κριτικάρουν την έλλειψη καλογυμνασμένων κοιλιακών στη γυναίκα που αντικρίζουν απέναντί τους.
Κάπως έτσι, πολλές γυναίκες θεωρούν ότι ακόμη και φυσιολογικές φιγούρες με λίγα παραπάνωκιλά αντιστοιχούν στις φόρμες του κολομβιανού καλλιτέχνη Φερνάντο Μποτέρο, στο έργο του οποίου οι ογκώδεις, υπέρβαρες μορφές, σε αναντιστοιχία με το στερητικό σύνδρομο της διαρκούς δίαιτας, παραπέμπουν σε έναν χαμένο παράδεισο, όπου η αφθονία του σώματος ομολογεί την αυξημένη λίμπιντο, σε μια αναγεννησιακή αντίληψη της ομορφιάς.
Ο χαμένος παράδεισος, όμως, δεν είναι επιθυμητός στις μέρες μας. Η Εύα δεν θέλει να δαγκώσει ούτε καν ένα μήλο και προτιμά για μια ακόμη φορά ένα γιαούρτι με 0% λιπαρά. Μπορεί η μόδα τα τελευταία χρόνια να επιχειρεί να κάνει κάποια βήματα συμφιλίωσης με τον σωματότυπο της μέσης γυναίκας, κατά πόσον όμως εκείνη είναι έτοιμη να κάνει κάποια βήματα συμφιλίωσης με την ίδια της την εικόνα;
Διαχρονικός αναγεννησιακός ερωτισμός
Το πρότυπο ομορφιάς της Αναγέννησης παραμένει θελκτικό για μια μεγάλη κατηγορία ανδρών, παρά τις επιταγές της μόδας. Το πλούσιο στήθος, η ανοιχτή λεκάνη και οι τονισμένοι γοφοί είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τη γονιμότητα και τη διαιώνιση του είδους. Ερευνα του Κολεγίου Georgia Gwinnett της Τζόρζια των ΗΠΑ αποκάλυψε το 2010 ότι οι καμπύλες, εκτός από ερωτικές, μπορούν να αποδειχθούν και εθιστικές.
Οι άνδρες που συμμετείχαν στο πείραμα κλήθηκαν να βαθμολογήσουν τα οπίσθια γυναικών πριν και μετά την επέμβαση αυξητικής γλουτών, ενώ ήταν «καλωδιωμένοι». Τα μηχανήματα έδειξαν ότι στους άνδρες που είδαν το αποτέλεσμα μετά την επέμβαση διεγείρονται περιοχές του εγκεφάλου που συνδέονται με το αίσθημα της επιβράβευσης.
Παράλληλα, προκάλεσαν αυξημένη δραστηριότητα και σε ορισμένα εγκεφαλικά τμήματα που παραδοσιακά αντιδρούν στην κατανάλωση αλκοόλ και ναρκωτικών. Η μόδα, όμως, διαφωνούσε με τη γοητεία των ατελειών και επέβαλλε για χρόνια το αποστεωμένο ως μοναδικό δείγμα ομορφιάς.
Η καμπύλη της μόδας
Το 2012 το Ισραήλ έλαβε μέτρα κατά της προβολής των αδύνατων γυναικών, υποχρεώνοντας τα μοντέλα να προσκομίζουν ιατρική βεβαίωση (όχι παλαιότερη των τριών μηνών) με το πραγματικό βάρος τους για να δουλέψουν.
Το 2013 ο γνωστός σχεδιαστής Ρικ Οουενς απέρριψε τη συμβατική ομορφιά και χρησιμοποίησε στην επίδειξή του καθημερινές γυναίκες, μέλη χορευτικών ομάδων step, που απείχαν πολύ από τις αναλογίες των μοντέλων.
Το πληθωρικό και plus-size μοντέλο Γουίτνεϊ Τόμσον κέρδισε το 2008 την πρώτη θέση στο ριάλιτι σόου «Αmerica’s Next Top Model», ενώ, τον περασμένο Φεβρουάριο, το plus-size μοντέλο Χέιλι Χάσελχοφ (κόρη του ηθοποιού Ντέιβιντ Χάσελχοφ) δήλωσε ότι θεωρεί τον όρο «plus-size» περιοριστικό γιατί ουσιαστικά αντιπροσωπεύει τις γυναίκες με καμπύλες και όχι τις γυναίκες που ξεφεύγουν από το φυσιολογικό.
Η 21χρονη Χέιλι περπάτησε αγέρωχα στην πασαρέλα του London’s Plus-Size Fashion Weekend ευχόμενη μια ημέρα οι επιδείξεις plus-size να αποκτήσουν την ίδια αίγλη με τα «κανονικά» fashion shows. Μήπως η μόδα αισθάνεται πραγματικά τύψεις;
Η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεύτρια και σεξολόγος Ελεάνα Ελευθερίου αναφέρει: «Τα τελευταία χρόνια, λόγω των συνεπειών που προέκυψαν από την ανάγκη ανταπόκρισης σε ένα υπερβολικά αδύνατο πρότυπο ομορφιάς, παρατηρούμε μια αλλαγή στη μόδα. Μια ευαισθητοποίηση, λοιπόν, και μια προσπάθεια από τους εκπροσώπους της να συμβάλουν στην καταπολέμηση των έως και καταστροφικών συνεπειών που μπορεί να επιφέρει το αποστεωμένο πρότυπο στις διατροφικές συνήθειες.
Το αισθητικό κριτήριο που επέβαλε την υπερβολική αδυναμία συνέβαλε στην εκδήλωση σοβαρότατων ασθενειών, όπως είναι η βουλιμία και η ανορεξία, χωρίς βέβαια να αποτελεί αποκλειστικό και κυριότερο παράγοντα». Οι καταναλώτριες θα έχουν παρατηρήσει ότι τα νούμερα σε συγκεκριμένα μαγαζιά είχαν την τάση να “συρρικνώνονται”, παράλληλα με τα είδη ένδυσης, δημιουργώντας επιπλέον άγχη και πίεση μέσα στο δοκιμαστήριο.
Πόση πίεση μπορεί να νιώθει ένας άνθρωπος που δεν ανταποκρίνεται στα πρότυπα ομορφιάς; Και τι ακριβώς σημαίνει η φωτογράφιση της Χάφιν; «Η φωτογραφία θα μπορούσε να είναι και ένα μήνυμα κατά του ρατσισμού και της περιθωριοποίησης που ενίοτε βιώνουν οι άνθρωποι που δεν είναι αδύνατοι.
Το πρότυπο της γυναίκας που νιώθει αρμονικά με το σώμα της είναι πρόσφατο για τη χώρα μας. Και οι Ελληνες, επηρεασμένοι όμως από το δυτικό πρότυπο, άφησαν τον skinny σωματότυπο να επικρατήσει. Οταν όμως αυτό που επιθυμούμε δεν είναι πηγαίο, αλλά επιβεβλημένο, τότε αυτό που προβάλλεται ως πρότυπο γίνεται τελικά κακέκτυπο για τον άνθρωπο».
Μια έξυπνη στρατηγική μάρκετινγκ
Για πολλούς η έστω και δειλή στροφή της μόδας προς τα ζουμερά πρότυπα δεν είναι τίποτε άλλο από μια νέα στρατηγική του μάρκετινγκ με στόχο τη μέση γυναίκα. Δεν είναι λίγες οι εταιρείες καλλυντικών που χρησιμοποίησαν στις καμπάνιες τους το περίφημο κορίτσι της διπλανής πόρτας, ενώ αυξάνονται και οι διαγωνισμοί όπου απλές γυναίκες στέλνουν τις φωτογραφίες προκειμένου να γίνουν το νέο πρόσωπο μια εταιρείας. Παράλληλα, δημοφιλείς μάρκες ένδυσης σχεδιάζουν ειδικές σειρές ρούχων που απευθύνονται σε γυναίκες με καμπύλες και περιοδικά διατείνονται ότι τυπώνουν χωρίς Photoshop τις φωτογραφίες τους.
«Δεν αποκλείω να πρόκειται για μια στρατηγική μάρκετινγκ, αλλά νομίζω ότι αυτή η στροφή έγινε και υπό το βάρος της πίεσης γυναικών που έχουν αρχίσει να αντιδρούν τελευταία» αναφέρει η Χρύσα Οικονομοπούλου, fashion editor και υπεύθυνη επικοινωνίας του Gagarin. «Δηλαδή αυτές οι γυναίκες δημιούργησαν μια ανάγκη στην οποία η αγορά πρέπει να ανταποκριθεί. Οταν γράφονται συνεχώς άρθρα και κείμενα για την καταπίεση από τα πρότυπα ομορφιάς, οι εταιρείες και τα περιοδικά που βλέπουν τις γυναίκες να αντιδρούν θα πρέπει να τους προσφέρουν και κάτι άλλο. Εξυπηρετείται μια ανάγκη της εποχής».
Η μόδα στο εδώλιο
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που κατηγορούν τους ανθρώπους της μόδας για ρατσισμό απέναντι στους ευτραφείς. Ο Καρλ Λάγκερφελντ είχε δηλώσει για την τραγουδίστρια Αντέλ: «Είναι κάπως παχιά, αλλά έχει υπέροχο πρόσωπο και θεϊκή φωνή». Ομως για ποιους λόγους οι σχεδιαστές αποθεώνουν τις αδύνατες;
«Η προσπάθεια των σχεδιαστών να έχουν αδύνατα μοντέλα στις φωτογραφίσεις και τις επιδείξεις έχει να κάνει με το γεγονός ότι, καλώς ή κακώς, ένα ρούχο δείχνει πιο όμορφο σε ένα αδύνατο σώμα, με την έννοια ότι δεν κάνει τραβήγματα και σούρες» αναφέρει στο ΒΗmagazino ο γνωστός σχεδιαστής Δημήτρης Ζαφειρίου: «Επίσης, το αδύνατο σώμα σε βοηθά να παρατηρείς το ρούχο και όχι το σώμα του μοντέλου. Ουσιαστικά το κορίτσι λειτουργεί ως μια κούκλα, γιατί συνήθως ένα σώμα με καμπύλες τραβάει το μάτι, είναι πιο αισθησιακό, είναι πιο ανθρώπινο, πιο ερωτεύσιμο».
Μήπως, όμως, οδηγούμαστε σε κάποιου είδους «αντίστροφο ρατσισμό» και καθετί αδύνατο θεωρείται πια «ανορεξικό»; «Το αδύνατο από το ακραία αδύνατο έχει διαφορά. Σε κάθε περίπτωση, δεν θα πρέπει να μας καταδυναστεύουν τα πρότυπα. Μια γυναίκα με αυτοπεποίθηση, μια γυναίκα με προσωπικότητα, μια γυναίκα που αγαπά τον εαυτό της και τους ανθρώπους γύρω της, μπορεί να θαυμάζει κάτι και να προσπαθεί να υιοθετήσει τα θετικά του, χωρίς όμως να προσφεύγει στον μιμητισμό. Είναι άλλο πράγμα η βελτίωση και η προσπάθεια να είμαι καλύτερος εμφανισιακά και πνευματικά και άλλο η μίμηση και το κοπιάρισμα μιας εικόνας» εξηγεί ο Δημήτρης Ζαφειρίου.
Το πληθωρικό σινεμά
Οι γυναίκες με καμπύλες κερδίζουν πόντους τα τελευταία χρόνια ακόμη και στο σινεμά. Μπορεί ποτέ να μην παίξουν τις φθισικές ενζενί, αλλά δημιουργούν το δικό τους κοινό, παίζοντας με την εικόνα τους, πολλές φορές αυτοσαρκαζόμενες για τα κιλά τους, καταφέρνοντας την ίδια στιγμή να είναι δυναμικές και σέξι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ιδιαίτερα δημοφιλής ηθοποιός Μελίσα Μακ Κάρθι, γνωστή και στην Ελλάδα από τη σειρά «Mike & Molly», στην οποία υποδύεται μια δασκάλα Δημοτικού με αίσθηση του χιούμορ και αυτογνωσία για τις καμπύλες της.
Επί το ελληνικότερον, το σίριαλ «Είσαι το ταίρι μου» πριν από μερικά χρόνια, με πρωταγωνίστρια τη Βίκυ Σταυροπούλου στον ρόλο της πληθωρικής και δυναμικής Στέλλας, απέδειξε ότι οι γυναίκες με προσωπικότητα κυριαρχούν και κατακτούν στο τέλος ακόμη και τον Αλέξη Γεωργούλη, καταφέρνοντας να είναι πιο ευτυχισμένες από μια γυναίκα με τις διαστάσεις της Κατερίνας Λέχου.
Πώς θέλω να είμαι;
Είναι γεγονός ότι και η πιο έξυπνη γυναίκα μπορεί να πέσει θύμα της εικόνας της. Ειδικά αν σε κάποια συνέντευξη χάσει τη δουλειά της από μια γυναίκα που διαθέτει λεπτή μέση και πιο συρρικνωμένα προσόντα από εκείνη. Μάλιστα, για τα κορίτσια που γεννήθηκαν μέσα στη δεκαετία του ’80, το αρχέτυπο της Κέιτ Μος δίνει πάντα το «παρών» στη ζωή τους. Και μπορεί να ανακουφιστούν που τα plus-size μοντέλα κερδίζουν πόντους, μπορεί να χαίρονται που οι καμπύλες της Μπιγιονσέ είναι στη μόδα, αλλά, αν τις ρωτήσεις, όσο αδύνατες και να είναι, θα ήθελαν η ζυγαριά τους να έδειχνε δύο κιλά λιγότερα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα το δημοψήφισμα που διενεργήθηκε σε σελίδα του «Guardian» έπειτα από ένα αίτημα κοριτσιού προς την Disney για τη δημιουργία plus-size πριγκιπισσών. Το 82% των ανθρώπων που ψήφισαν διαφωνούσαν με την έμπνευση. Ντόρος προκλήθηκε και όταν η σελίδα Plus Size Modeling στο Facebook δημοσίευσε την εικόνα μια υπέρβαρης κούκλας Barbie, θέτοντας το ερώτημα αν η βιομηχανία παιχνιδιών πρέπει να κατασκευάζει τέτοια μοντέλα. Η ανάρτηση μπορεί να πέτυχε 4.000 like, αλλά συγκέντρωσε επίσης και πολλά αρνητικά σχόλια που έκαναν λόγο για μια επικίνδυνη τάση που ρέπει προς την παχυσαρκία.
«Η στροφή που συντελείται αυτή τη στιγμή ενάντια στα ανορεξικά πρότυπα δεν είναι αμελητέα. Βλέπουμε ότι γίνεται προσπάθεια, όπως γίνεται και μεγάλη προσπάθεια ενάντια στην παχυσαρκία, η οποία είναι ένα εξίσου σοβαρό πρόβλημα» αναφέρει και η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεύτρια και σεξολόγος Ελεάνα Ελευθερίου και συμπληρώνει: «Παρ’ όλα αυτά, για κάθε στροφή, για κάθε αναδόμηση χρειάζεται μια αποδόμηση και για να αποδομηθεί κάτι που χτίζεται εδώ και πολλές δεκαετίες χρειάζεται πολύ δουλειά. Τα πρότυπα καλά κρατούν και δεν αρκεί να εμφανιστεί η φωτογραφία μιας γυναίκας που έχει κάποια παραπάνω κιλά για να πληγούν. Χρειάζεται μια εσωτερική αλλαγή, οι ίδιοι άνθρωποι να μπορέσουμε να καταλάβουμε τι είναι υγιές και τι όχι».
Το αν τα πρότυπα αλλάζουν είναι σχετικό και θα φανεί μόνο στον χρόνο. Το μόνο σίγουρο είναι πως ο χειρότερος εχθρός μια γυναίκας δεν είναι η Ζιζέλ, αλλά ο πόθος της να μοιάσει σε αυτήν.
*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 10 Αυγούστου 2014
