Πάρτι κάνουν οι εφορίες με τις δεσμεύσεις τραπεζικών λογαριασμών. Κάθε μήνα, περισσότεροι από 10-15.000 οφειλέτες πέφτουν «θύματα» της ηλεκτρονικής εφαρμογής που έχει αναπτύξει η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων -νυν Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων- και η οποία επιτρέπει στις εφορίες να «μπλοκάρουν» μαζικά τραπεζικούς λογαριασμούς μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή.
Συνολικά, μέχρι και το τέλος Ιανουαρίου, είχαν ληφθεί μέτρα εις βάρος 851.818 οφειλετών ενώ αν συνεχιστεί αυτός ο ρυθμός μέσα στην επόμενη διετία θα έχει μπλοκαριστεί το σύνολο των τραπεζικών λογαριασμών που διαθέτουν οι οφειλέτες του δημοσίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι τον Δεκέμβριο του 2015, είχαν δεσμευτεί 695.074 λογαριασμοί κάτι που σημαίνει ότι σε μόλις ένα 12μηνο, έχουν βγει… εκτός παιχνιδιού περίπου 156.000 άτομα ή 13.000 ανά μήνα. Οι «υποψήφιοι» για δέσμευση τραπεζικού λογαριασμού, φτάνουν αυτή τη στιγμή στο 1.672.500 άτομα παρουσιάζοντας σημαντική αύξηση και συγκριτικά με το τέλος Δεκεμβρίου του 2016 οπότε ήταν 1.647.771 άτομα αλλά και συγκριτικά με το τέλος Δεκεμβρίου του 2015 οπότε ήταν 1.553.005 άτομα.
Το φαινόμενο των δεσμεύσεων τραπεζικών καταθέσεων έχει εξελιχθεί σε «μάστιγα» για την αγορά, τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τα φυσικά πρόσωπα. Τις περισσότερες φορές, οι φορολογούμενοι αντιλαμβάνονται εκ των υστέρων ότι έχει δεσμευτεί ο τραπεζικός τους λογαριασμός. Η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων, αποστέλλει στους οφειλέτες την «ατομική ειδοποίηση υπερημερίας» -η αποστολή μπορεί να γίνει και μέσω email- ενώ με τη συμπλήρωση 30 ημερών από την αποστολή αυτής της ειδοποίησης, το Δημόσιο αποκτά το δικαίωμα να προχωρήσει στη λήψη αναγκαστικών μέτρων μεταξύ των οποίων είναι και η δέσμευση του τραπεζικού λογαριασμού. Έτσι, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις οφειλετών του δημοσίου που αντιλήφθηκαν τη δέσμευση του τραπεζικού τους λογαριασμού ακόμη και στο… ταμείο του supermarket όταν και προσπάθησαν να πληρώσουν τον λογαριασμό με τη χρεωστική τους κάρτα. Σε πολύ χειρότερη κατάσταση, κινδυνεύουν να βρεθούν οι επιχειρήσεις καθώς η δέσμευση ισχύει για ολόκληρο το ποσό κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να μπλοκαριστεί η πληρωμή των προμηθευτών, ακόμη και της μισθοδοσίας.
Η διαδικασία αυτόματου συμψηφισμού των οφειλών με τις απαιτήσεις που ενδεχομένως έχει ένας οφειλέτης από την εφορία δεν έχει προχωρήσει. Έτσι, είναι πολύ συχνά τα φαινόμενα, επιχειρήσεις που δικαιούνται επιστροφών από το δημόσιο (κυρίως λόγω ΦΠΑ) να βρίσκονται με μπλοκαρισμένες καταθέσεις επειδή είναι ταυτόχρονα και οφειλέτες του δημοσίου. Για να αναστραφεί αυτή η κατάσταση –η οποία εύλογα προκαλεί τεράστια προβλήματα στη λειτουργία των επιχειρήσεων- πολλές φορές απαιτούνται ακόμη και εβδομάδες.
Τι προβλέπει η νομοθεσία για τις δεσμεύσεις των καταθέσεων; Μετά τις αλλαγές που έγιναν στον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων το 2010, το 2014 και το 2016, το δημόσιο –το οποίο περιλαμβάνει την εφορία, τα ασφαλιστικά ταμεία ακόμη και τους δήμους- πρακτικά μπορεί να κάνει ότι θέλει με την κατάθεση του οφειλέτη.
- Δεν επιβάλλεται κατάσχεση τραπεζικού λογαριασμού για απαιτήσεις του δημοσίου μόνο αν το υπόλοιπό του, υπολείπεται των …50 ευρώ. Ενώ ο Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων προβλέπει ότι οι φορολογικές αρχές δεν μπορούν να ενεργοποιήσουν άλλα αναγκαστικά μέτρα (όπως κατασχέσεις ακινήτων ή κατασχέσεις εις χείρας τρίτων) για χρέη κάτω των 500 ευρώ, ειδικά για τις καταθέσεις υπάρχει εξαίρεση (άρθρο 30 Α του ΚΕΔΕ) και το ποσό μη ενεργοποίησης των οφειλών κατεβαίνει στα 50 ευρώ.
- Καταθέσεις σε πιστωτικά ιδρύματα σε ένα και μοναδικό ατομικό ή κοινό λογαριασμό είναι ακατάσχετες μέχρι του ποσού των χιλίων διακοσίων πενήντα (1250) ευρώ μηνιαίως για κάθε φυσικό πρόσωπο και σε ένα μόνο πιστωτικό ίδρυμα. Για την εφαρμογή της διάταξης αυτής απαιτείται η υποβολή ηλεκτρονικής δήλωσης στο πληροφοριακό σύστημα του Taxis, με την οποία γνωστοποιείται από το φυσικό πρόσωπο ένας μοναδικός λογαριασμός. Στην περίπτωση που υπάρχει λογαριασμός περιοδικής πίστωσης μισθών, συντάξεων και ασφαλιστικών βοηθημάτων γνωστοποιείται αποκλειστικά και μόνο ο λογαριασμός αυτός. Προσοχή διότι χωρίς γνωστοποίηση μέσω της εφαρμογής του Taxis, δεν υπάρχει ούτε η προστασία των 1250 ευρώ.
Το θέμα για τους εκατοντάδες χιλιάδες φορολογούμενους που έχουν ήδη βρεθεί αντιμέτωποι με τη «δέσμευση» του τραπεζικού τους λογαριασμού, είναι το τι γίνεται μετά. Γεγονός είναι ότι ο νόμος δεν αφήνει πολλά περιθώρια αντίδρασης οπότε είναι προτιμότερο για τον οφειλέτη να ενεργοποιηθεί πριν βρεθεί σε αυτή την κατάσταση. Η πρώτη επιβεβλημένη κίνηση είναι να ενταχθούν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές στη ρύθμιση των 12 δόσεων ώστε να σταματήσει η διαδικασία λήψης και άλλων μέτρων. Κανονικά, η αποδέσμευση του τραπεζικού λογαριασμού προϋποθέτει την πλήρη εξόφληση της οφειλής. Ωστόσο, είναι στη διακριτική ευχέρεια των φορολογικών αρχών (του προϊσταμένου της εφορίας ή του επικεφαλής του τμήματος δικαστικού που κάνει και τις κατασχέσεις) να προχωρήσει σε μερική αποδέσμευση του τραπεζικού λογαριασμού αν πειστεί ότι συντρέχει πάρα πολύ σοβαρός λόγος (π.χ η πληρωμή της μισθοδοσίας από έναν δεσμευμένο τραπεζικό λογαριασμό ή η καταβολή αμοιβών για την αντιμετώπιση ενός σοβαρού προβλήματος υγείας ενός ιδιώτη). Μερική αποδέσμευση σημαίνει ότι ο καταθέτης μπορεί να ανακτήσει πρόσβαση σε ένα μέρος του λογαριασμού αν και αυτό δύσκολα επιτυγχάνεται καθώς οι υπάλληλοι των εφοριών είναι υποχρεωμένοι να διασφαλίζουν τα συμφέροντα του δημοσίου.
Υπάρχουν και περιπτώσεις όπου το δημόσιο προχωρεί στη δέσμευση τραπεζικού λογαριασμού το υπόλοιπο του οποίου ξεπερνά το ύψος της οφειλής. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι προτιμότερο, αφού εξοφληθεί η οφειλή, ο φορολογούμενος να ζητήσει βεβαίωση αποδέσμευσης από το δικαστικό τμήμα της Δ.Ο.Υ προκειμένου να το μεταφέρει ο ίδιος στην τράπεζα. Αν ακολουθηθεί η υπηρεσιακή διαδικασία, μπορεί αν υπάρξουν μεγάλες χρονικές καθυστερήσεις και εν τω μεταξύ να έχουν βεβαιωθεί καινούργιες οφειλές που θα υποχρεώσουν το τμήμα δικαστικού να αναβάλει την άρση της δέσμευσης του τραπεζικού λογαριασμού.
