Οσμή σκανδάλου «αλα Siemens» εκπέμπει όλο και πιο έντονα η υπόθεση Novartis -μια υπόθεση, με βαριές πλέον ενδείξεις για μίζες και δωροδοκίες στην φαρμακευτική αγορά, με εμπλοκή γιατρών και κρατικών λειτουργών, με έρευνες επί ελληνικού εδάφους από πράκτορες του FBI αλλά και με σοβαρά ανοιχτά ερωτήματα για την ποιότητα των κλινικών ερευνών και τις πρακτικές διαμόρφωσης των τιμών του φαρμάκου στη χώρα μας.
Ο φάκελος Novartis, που ερευνάται εδώ και τουλάχιστον δύο χρόνια στις Ηνωμένες Πολιτείες και από τις αρχές Δεκεμβρίου απασχολεί και τις ελληνικές δικαστικές αρχές, ήρθε με ηχηρό τρόπο στη δημοσιότητα με την απόπειρα (;) αυτοκτονίας στελέχους της φαρμακευτικής εταιρίας την Κυριακή της Πρωτοχρονιάς στο Ηilton και παίρνει εκτεταμένες διαστάσεις μετά την αποκάλυψη της εισαγγελικής εφόδου που έγινε στα γραφεία της φαρμακευτικής εταιρίας με εντολή της εισαγγελέως Διαφθοράς Ελένης Ράικου.
Η εισαγγελική έφοδος
Σύμφωνα με πληροφορίες του tvxs.gr η έφοδος έγινε παραμονές της Πρωτοχρονιάς και οδήγησε στην κατάσχεση μεγάλου όγκου υλικού και στοιχείων που ενδέχεται να συνδέεται με τις καταγγελίες για δωροδοκίες γιατρών, κρατικών αξιωματούχων αλλά και προσώπων που σχετίζονταν με μέσα ενημέρωσης προκειμένου να προωθούνται τα φάρμακα και τα συμφέροντα της Novartis.
Κατά τις ίδιες πηγές, τις εν λόγω καταγγελίες ερευνά και κλιμάκιο του FBI που βρίσκεται εδώ και μήνες στην Ελλάδα, καθώς η υπόθεση ξεκίνησε από τις Ηνωμένες Πολιτείες και αφορά τις πρακτικές της Novartis σε πολλές ακόμη χώρες.
Σε ό,τι αφορά ειδικά την Ελλάδα, στην υπόθεση φέρονται να εμπλέκονται τουλάχιστον 4.000 γιατροί, οι οποίοι στο διάστημα ανάμεσα στο 2006 και το 2014 εμφανίζονται να δωροδοκούνται από τη Novartis προκειμένου να συνταγογραφούν προνομιακά τα φάρμακά της. Παράλληλα, η έρευνα επεκτείνεται και σε κρατικούς λειτουργούς για ενδεχόμενη εμπλοκή τους σε ανάλογες πρακτικές, ενώ δικαστικές πηγές δεν αποκλείουν -χωρίς να στοιχειοθετείται πάντως μέχρι στιγμής- και εμπλοκή πολιτικών προσώπων.
Οι έρευνες του FBI στην Ελλάδα
Οι πληροφορίες, μάλιστα, αναφέρουν ότι το κλιμάκιο του FBΙ που βρίσκεται στην Ελλάδα έχει ήδη έρθει σε επαφή με πρόσωπα του κρατικού και πολιτικού μηχανισμού που ενδέχεται να είχαν γνώση ή εμπλοκή με την υπόθεση, ενώ η αρμόδια εισαγγελία Διαφθοράς έχει καλέσει μέχρι στιγμής, και μόνον μέσα στο τελευταίο δεκαπενθήμερο, 178 μάρτυρες.
Κατά ορισμένες πηγές, οι πράκτορες του FBI είχαν έρθει σε επαφή και με τον 44χρονο χημικό, υψηλόβαθμο στέλεχος της Novartis, που πρωταγωνίστησε στο επεισόδιο του Hilton, προτείνοντάς του συνεργασία και ζητώντας του να δώσει στοιχεία για την υπόθεση με αντάλλαγμα την υπαγωγή του σε καθεστώς προστατευόμενου μάρτυρα.
Η απόπειρα αυτοκτονίας στο Hilton
Ο 44χρονος, ωστόσο, δεν αποδέχθηκε την πρόταση, ζήτησε να έρθει απ’ ευθείας σε επαφή με την εισαγγελέα Διαφθοράς Ελένη Ράικου και ακολούθησε το γνωστό επεισόδιο στο Hilton, όπου απειλούσε να πέσει στο κενό από τον 13ο όροφο.
Το συγκεκριμένο στέλεχος εργάζεται στη Novartis από τα 2010, είχε προϋπηρεσία στη Shell, και τα δύο τελευταία χρόνια έχει μετακινηθεί μετά από προαγωγή στην έδρα του φαρμακευτικού ομίλου στην Βασιλεία της Ελβετίας, όπου εργάζεται και η σύζυγός του.
Η δικαστική έρευνα για την υπόθεση διατάχθηκε από την εισαγγελία του Αρείου Πάγου μετά από σειρά δημοσιευμάτων και καταγγελίες, τις οποίες προσκόμισε ο υπουργός Δικαιοσύνης Σταύρος Κοντονής.
Στο πλαίσιο δε της δικαστικής συνδρομής έχουν ζητηθεί στοιχεία και από τις αμερικανικές αρχές, που ερευνούν ανάλογες καταγγελίες για την εταιρία στις ΗΠΑ.
Οι έλληνες whistleblowers
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, ο φάκελος της Novartis άνοιξε μετά τα στοιχεία που κατέθεσαν το καλοκαίρι στις αμερικανικές αρχές δύο έλληνες, στελέχη της εταιρίας -στοιχεία, τα οποία φέρονται να αποκαλύπτουν πληρωμές χρηματικών ποσών τόσο σε ιδιώτες γιατρούς όσο και σε γιατρούς του ΕΣΥ, προκειμένου να προωθούν και να συνταγογραφούν φάρμακα του ομίλου.
Παράλληλα, ερευνώνται και καταγγελίες σύμφωνα με τις οποίες αρμόδιοι λειτουργοί έδιναν, με ελλειμματικούς έως και εικονικούς ελέγχους παρενεργειών, πιστοποιητικά έγκρισης στα νέα φάρμακα που δοκιμάζονταν σε κλινικές μελέτες της εταιρίας, ενώ σοβαρά ερωτήματα έχουν προκύψει και για τις τιμολογιακές πρακτικές που ακολουθήθηκαν σε σειρά φαρμάκων.
Ποια είναι η Novartis
Η Νovartis κατατάσσεται -αναλόγως κριτηρίων κεφαλαιοποίησης ή πωλήσεων- στην πρώτη ή την δεύτερη θέση των μεγαλύτερων φαρμακευτικών ομίλων παγκοσμίως.
Είναι πολυεθνική με έδρα τη Βασιλεία της Ελβετίας, αλλά με επενδεδυμένα μεγάλα γερμανικά κεφάλαια, και δημιουργήθηκε το 1996 μέσα από τη συγχώνευση των φαρμακευτικών και αγροχημικών ομίλων Ciba – Geigy και Sandoz.
Τα σκάνδαλα του παρελθόντος
Στο παρελθόν έχει απασχολήσει ξανά την αμερικανική Δικαιοσύνη και έχει βρεθεί κατηγορούμενη για αθέμιτες πρακτικές μάρκετινγκ και δωροδοκίες.
Το 2005 οι δικαστικές αρχές των ΗΠΑ άνοιξαν εκτεταμένη έρευνα μετά από καταγγελίες για αθέμιτες πρακτικές μάρκετινγκ προκειμένου να προωθεί τις συνταγογραφήσεις των φαρμάκων της και το 2010 η Novartis ήρθε σε εξωδικαστικό συμβιβασμό καταβάλλοντας αποζημιώσεις ύψους 422,5 εκατομμυρίων δολαρίων.
Το 2013 η Novartis μηνύθηκε ξανά από τις αμερικανικές ομοσπονδιακές αρχές, αυτή τη φορά με την κατηγορία της δωροδοκίας γιατρών επί μία δεκαετία προκειμένου να συνταγογραφούν τα φάρμακά της στους ασθενείς τους.
Το καλοκαίρι του 2013 επίσης νέο σκάνδαλο ξέσπασε στην Ιαπωνία, μετά τη δημοσιοποίηση στοιχείων που αποκάλυψαν παρατυπίες και εσωτερική χειραγώγηση στις κλινικές δοκιμές ενός από τα πιο γνωστά φάρμακα της εταιρίας. Αμέσως μετά πολλά ιαπωνικά νοσοκομεία σταμάτησαν να χρησιμοποιούν το συγκεκριμένο φάρμακο και έναν χρόνο μετά, το 2014, η εισαγγελία άσκησε δίωξη κατά της Novartis για την υπόθεση.
