Του Σεβ. Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ
Ερμηνεύοντας ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος τον παράδοξο και για πολλούς ανιαρό κατάλογο των ονομάτων που ακούσαμε στο σημερινό Ευαγγελικό Ανάγνωσμα, σήμερα, Κυριακή προ της Χριστού Γεννήσεως, λέγει τα εξής χαρακτηριστικά :
«Όταν ακούς για τη γενεαλογία του Ιησού Χριστού, ύψωσε τον λογισμό σου και μη διανοηθείς τίποτε το ταπεινό. Μάλιστα θαύμασε το γεγονός ότι ο Ιησούς ως Υιός του Ανάρχου Θεού και γνήσιο τέκνο Του, δέχθηκε να ονομασθεί Υιός του Δαβίδ, για να κάνει εσένα υιό του Θεού. Δέχθηκε να γίνει πατέρας Του ένας δούλος, για να κάνει πατέρα εσένα τον δούλο. Βλέπεις ποιά είναι τα Ευαγγέλια από την αρχή; Αν αμφιβάλλεις για την πορεία της ζωής σου, πίστευσε τα όσα συνέβησαν σε Αυτόν για να καταλάβεις τον εαυτό σου. Για τον ανθρώπινο λογισμό είναι πολύ δυσκολότερο να γίνει ο Θεός άνθρωπος παρά να γίνει ο άνθρωπος υιός του Θεού»1.
Τι θέλει να μας παρουσιάσει αυτός ο κατάλογος;
Πρώτον. Οι άνθρωποι που παρελαύνουν, άγνωστοι και γνωστοί, ασήμαντοι και επιφανείς, πλούσιοι και πτωχοί, δίκαιοι – άγιοι και ευσεβείς, αμαρτωλοί και ασεβείς, έκλεισαν τον κύκλο της ζωής τους και από τη γενιά τους προήλθε ο Μονογενής Υιός του Θεού, «ως ιατρός γαρ, ουχ ως κριτής, παραγέγονε»2, όπως αναφέρει ο ιερός ερμηνευτής.
Οι μεγάλες διαφορές στο ήθος και στην αγιότητα των προγόνων του Κυρίου και οι διαμετρικώς αντίθετοι τρόποι ζωής και συμπεριφοράς αυτών, ούτε αφαιρούν ούτε προσθέτουν κάτι στο έργο Του επί της γης, στο κύρος Του η στην αυθεντία Του, αφού, ως τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, «εξήλθεν νικών και ίνα νικήση»3 «διδάσκων ως εξουσίαν έχων»4 για να σώσει τον κόσμο5. Γι’ αυτό και δεν πρέπει κανείς απλώς να καυχιέται για τις αρετές των προγόνων του ή να στιγματίζεται από τις αμαρτίες τους, αλλά ο ίδιος πρέπει να πορεύεται στη ζωή του σύμφωνα με το θέλημα του Θεού6.
Δεύτερον. Αυτός ο κατάλογος, που ίσως να μας φαίνεται κουραστικός και πληκτικός, δεν αποτελεί την ιστορία του ισραηλιτικού λαού, αλλά κυρίως την ιστορία των σωτηριωδών ενεργειών του Θεού, προκειμένου να σώσει το ανθρώπινο γένος. Γιατί το μυστήριο της ενσαρκώσεως δεν συνέβη απλώς μόνο μία φορά «εν ταις ημέραις Ηρώδου του βασιλέως»7, αλλά αποτελεί τη νέα ζύμη που ζυμώνει μυστικά όλο το φύραμα της κοινωνίας, ώστε να φθάσει ο άνθρωπος από το σκοτάδι στο φως, από την ακαθαρσία στην κάθαρση και εν συνεχεία στο φωτισμό και στη θέωση.
Γι’ αυτό και οι Πατέρες της Εκκλησίας, όταν μιλούσαν για τον Χριστό, μιλούσαν ταυτόχρονα και για την Εκκλησία, που είναι το ζωντανό σώμα του Χριστού. Και εάν θέλουμε να ζήσουμε τη θεανδρική ζωή Του, δεν έχουμε παρά να τη βιώσουμε στο πραγματικό Του σώμα και συγκεκριμμένα στα Ιερά Μυστήρια της Εκκλησίας μας. Άλλωστε, αυτός είναι ο λόγος που ο Χριστός έγινε άνθρωπος, «για να γεννηθεί η ζωή», για να αποκτήσουν οι άνθρωποι την πραγματική ζωή και να φθάσουν εν συνεχεία στην αιώνια ζωή. Ό,τι πέτυχε ο Χριστός με την πρόσληψη της ανθρώπινης υποστάσεως, επαναλαμβάνεται στην ευχαριστηριακή σύναξη της Εκκλησίας, αφού σ’ αυτήν αναπλάθεται δια του άρτου και του οίνου, δηλαδή του Σώματος και του Αίματος του Χριστού, ολόκληρη η ανθρωπότητα.
Τρίτον. Αυτός ο κατάλογος με τα τόσα ονόματα μας φανερώνει ακόμη κάτι πολύ μεγάλο, που είναι η αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο. Ο Θεός καταδέχεται και γεννάται κατά σάρκα από προγόνους που δεν χαρακτηρίζονται για την αρετή τους, αλλά φέρουν στους ώμους τους τα στίγματα και τη φθορά της αμαρτίας. Αναφέρει χαρακτηριστικά ο ιερός ερμηνευτής Ευθύμιος Ζιγαβηνός : «Όπως εκείνες οι τέσσερις γυναίκες (που αναφέρονται στο γενεαλογικό κατάλογο), αν και είχαν πέσει σε διάφορα αμαρτήματα, οι άνδρες τους τις δέχθηκαν, έτσι και ο Χριστός, την ανθρώπινη φύση που είχε υποπέσει σε διάφορα αμαρτήματα, την προσέλαβε στον εαυτό Του»8.
Και αυτό φανερώνει ότι ο Χριστός επιδιώκει τη θεραπεία του ανθρώπου, τη μετάνοια, την επιστροφή και την καταλλαγή με τον ουράνιο Πατέρα, ο Οποίος «ου γαρ απέστειλε τον υιόν αυτού εις τον κόσμον ίνα κρίνη τον κόσμον, αλλ’ ίνα σωθή ο κόσμος δι’ αυτού»9. Αυτό άλλωστε κάνει και η Εκκλησία μας και τότε και σήμερα και πάντοτε, η οποία δεν είναι ένα κλειστό σύστημα ή ένας σύλλογος δήθεν ευσεβών ανθρώπων, αλλά θεραπευτήριο, όπως θα την ονομάσει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Και όπως το θεραπευτήριο δέχεται τον κάθε άνθρωπο, έτσι και η Εκκλησία δέχεται «τον πρώτον καθάπερ και τον έσχατον»10.
Σε λίγες ημέρες θα γιορτάσουμε τη μητρόπολη πασών των εορτών, που είναι τα Χριστούγεννα. Και, προκειμένου αυτή η γιορτή να γίνει ένας πνευματικός ανεφοδιασμός για τη ζωή μας, θα πρέπει να επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον μας στο πρόσωπο του Χριστού, που είναι ο Σωτήρας και ο Λυτρωτής του ανθρωπίνου γένους, αλλά και στο θεοφιλή εορτασμό του.
Ο εκκλησιασμός, η συμμετοχή στα Ιερά Μυστήρια της Εκκλησίας μας, η προσφορά της αγάπης θα μας χαρίσουν μία ξεχωριστή πνευματική εμπειρία, βίωση του Μυστηρίου, εφαρμογή των εντολών του Θεού, συμμετοχή στη ζωή του Χριστού.
Η συμμετοχή μας στις Ιερές Ακολουθίες αυτών των ημερών και κυρίως στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας με την κατάλληλη πάντοτε προετοιμασία, μας βοηθάει να βιώσουμε με πνευματικό τρόπο το Ιερό Δωδεκαήμερο μακρυά, από το κοσμικό πνεύμα της ασωτίας, της κατανάλωσης, του ατομισμού, της απιστίας.
Η προσφορά του χρόνου μας προς τον πλησίον χαρίζοντάς του αγάπη, παρηγοριά, συντροφικότητα, καλωσύνη, στήριξη, φως Χριστού, αισιοδοξία και ελπίδα, θα μας γεμίσει με τη χάρη και τη χαρά που προσφέρει το παιδίον Ιησούς στους πράους και ταπεινούς τη καρδία.
Με τον τρόπο αυτό θα γίνει η καρδιά μας φάτνη μέσα στην οποία θα ευδοκήσει να γεννηθεί το Βρέφος της Βηθλεέμ και να μας χαρίσει ουράνια χαρά, πίστη και αγωνιστικό φρόνημα, παρηγοριά και ελπίδα για το μέλλον.
Καλά Χριστούγεννα και ευλογημένο το Ιερό Δωδεκαήμερο!
1. Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Υπόμνημα εις τον Άγιον Ματθαίον τον Ευαγγελιστήν, Ομιλία Β , κεφ. β , PG 57,25-26
2. Ευθυμίου Ζιγαβηνού, Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, κεφ. α , PG 129,124Α
3. Αποκ. 6,2
4. Ματθ. 7,29
5. Ιω. 3,17
6. «Ουδέν γαρ βλάπτει τον ενάρετον η των προγόνων αυτού παρανομία. Πας γαρ από των οικείων πράξεων, αλλ οὐκ από των αλλοτρίων κρίνεται καλός η φαύλος. … μη επί ταις των προγόνων αμαρτίαις, αλλ ἐπί ταις οικείαις αισχύνεσθαι, μηδέ μέγα φρονείν επί προγόνοις, αλλ οἰκείας επιμελείσθαι αρετής • μηδέ φαυλίζειν τους από διαβεβλημένων γάμων εναρέτους γεγενημένους, μηδέ παρωθείσθαι τους εκ διαφόρων αμαρτημάτων τη πίστει προσερχομένους». Ευθυμίου Ζιγαβηνού, ο.π. 123D,124C
7. Mατθ. 2,1
8. «Ώσπερ γαρ εκείνας, διαφόροις αμαρτήμασι υποκειμένας, οι δηλωθέντες άνδρες ηγάγοντο • ούτω και ο Χριστός την ανθρωπίνην φύσιν, διαφόροις αμαρτήμασιν υποπεσούσαν, ηρμόσατο εαυτώ» (σε ελεύθερη απόδοση). Αυτόθι
9. Ιω. 3,17
10. Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Κατηχητικός Λόγος.
