Γεώργιος Ζ. Τσιαούσης καρδιολόγος
Αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι στους δύσκολους οικονομικά καιρούς που ζούμε, οι κάθε είδους πολυτέλειες δεν είναι πλέον αποδεκτές. Δυστυχώς, η προληπτική Ιατρική είναι από τους πρώτους «κλάδους» της Ιατρικής που παραγκωνίστηκε τον καιρό της κρίσης, αποδεικνύοντας ότι ο κόσμος την θεωρούσε (και την θεωρεί) περιττή πολυτέλεια. Έτσι, διαπιστώνεται: 1) σημαντική μείωση των επισκέψεων μεσήλικων συνανθρώπων μας στο καρδιολογικό ιατρείο με σκοπό το «τσεκ-απ», 2) όλο και πιο σπάνια εξέταση παιδιών για προαθλητικό έλεγχο (εκτός από τις περιπτώσεις που η εγγραφή στον εκάστοτε αθλητικό σύλλογο προαπαιτεί την καρδιολογική εξέταση), και 3) αραίωση, έως πλήρη κατάργηση, των επισκέψεων τακτικής παρακολούθησης σε ασθενείς με γνωστό χρόνιο πρόβλημα.
Διαπιστώνεται επίσης αύξηση των ασθενών που προστρέχουν στο καρδιολογικό Ιατρείο επί οξέος ή επείγοντος προβλήματος, ή επί σαφούς επιδείνωσης μιας συμπτωματολογίας που προϋπήρχε από καιρό και πλέον έφτασε στο απροχώρητο. Ο ασθενής όμως δεν θα έφτανε πιθανώτατα στο οξύ – υπερεπείγον πρόβλημα, ούτε η όποια συμπτωματολογία του θα κλιμακωνόταν τόσο πολύ, αν είχε προνοήσει να εξεταστεί προληπτικά. Δυστυχώς, κάποιες καρδιολογικές παθήσεις δεν συγχωρούν και είναι αμείλικτες, αφήνοντας πίσω τους αναπηρία ή, ακόμα χειρότερα, μια μοιραία κατάληξη, η οποία θα απασχολήσει την τοπική κοινωνία για λίγο καιρό και την οικογένεια του θανόντος για πάντα. Για παράδειγμα, ένα εκτεταμένο έμφραγμα σε έναν αμετανόητο καπνιστή 55 ετών μπορεί να οδηγήσει σε πολλές ημέρες νοσηλείας, κίνδυνο απώλειας ζωής (αιφνιδίως ή ενδονοσοκομειακά) και τελικά σε άλλοτε άλλο βαθμό αναπηρίας, με επιπτώσεις στην ικανότητα του ατόμου να συνεχίσει να εξασκεί το επάγγελμά του. Θα μπορούσε να αποφευχθεί αυτό το έμφραγμα, αν ο ασθενής εξεταζόταν προληπτικά; Κατά πάσα πιθανότητα ναι. Γιατί η προληπτική εξέταση θα περιελάμβανε το γνωστό τεστ κοπώσεως, το οποίο στον ασθενή αυτόν θα απέβαινε παθολογικό, υποδεικνύοντας στενωμένες στεφανιαίες αρτηρίες. Οπότε θα υποβαλλόταν στη συνέχεια σε στεφανιογραφία (εν ψυχρώ και όχι εν θερμώ, όπως επί οξέος στεφανιαίου συνδρόμου) και αγγειοπλαστική («μπαλονάκι») ή εγχείρηση «μπαϊ-πας», με αποτέλεσμα να αποφευχθεί το δυνητικά θανατηφόρο οξύ έμφραγμα
Στο συγκεκριμένο παράδειγμα, το έμφραγμα θα μπορούσε να προληφθεί και με άλλους τρόπους:
Πρώτον, με τη σύσταση του Καρδιολόγου για διακοπή του καπνίσματος (έντονη σύσταση, στηριγμένη σε επιστημονικά στοιχεία και συνοδευόμενη από προτεινόμενες λύσεις με υψηλό ποσοστό επιτυχίας, π.χ. φαρμακευτική αγωγή για διακοπή του καπνίσματος, και όχι σε ευχολόγια).
Δεύτερον, μία προσεκτική λήψη του καρδιολογικού ιστορικού της οικογένειας μπορεί να αποκάλυπτε ότι πολλά άρρενα μέλη της οικογένειας, όπως ο πατέρας ή/και ο αδερφός ή/και ο θείος του εξεταζομένου, υπέστησαν έμφραγμα σε σχετικά νεαρή ηλικία. Αυτό θα έθετε αυτομάτως τον προληπτικά εξεταζόμενο σε μία ομάδα υψηλού κινδύνου, με αποτέλεσμα «επιθετικές» παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής του (αύξηση κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών, διακοπή καπνίσματος, άσκηση, τακτική πλέον καρδιολογική παρακολούθηση, αντιμετώπιση πιθανής υπερλιπιδαιμίας).
Τρίτον, ο Καρδιολόγος, στα πλαίσια του απλού τσεκ-απ (που τελικά μόνο απλό δεν είναι), θα ζητούσε να γίνουν εξετάσεις αίματος, από τις οποίες μπορεί να προέκυπτε ότι ο εν λόγω εξεταζόμενος έχει εξαιρετικά υψηλή χοληστερίνη (ενδεικτικά > 300mg/dl), προϊόν πιθανώτατα ελαττωματικού γονιδίου. Με το κατάλληλο χάπι για μείωση της χοληστερίνης, τα επίπεδά της θα μειώνονταν σημαντικά (συνήθως <160-180mg/dl), και μαζί τους η πιθανότητα μελλοντικού εμφράγματος.
Η πρόληψη στην Καρδιολογία διακρίνεται σε «πρωτογενή» (όταν προσπαθούμε να προλάβουμε την πρώτη εκδήλωση της καρδιαγγειακής νόσου) και σε «δευτερογενή» (όταν έχουμε ήδη υποστεί ένα καρδιαγγειακό επεισόδιο, π.χ. έμφραγμα ή ένα εγκεφαλικό λόγω κολπικής μαρμαρυγής, και προσπαθούμε να αποφύγουμε το δεύτερο). Επίσης, προληπτική εξέταση θεωρείται ο προεγχειρητικός έλεγχος, όταν δηλαδή ο Καρδιολόγος εξετάζει έναν ασθενή που πρόκειται να υποβληθεί σε μία μη-καρδιολογική επέμβαση. Όπως προληπτική είναι η εξέταση ενός ατόμου άνω των 80 ετών για ανανέωση του διπλώματός του οδήγησης ή της εγκύου λίγες εβδομάδες προ του τοκετού.
Τέλος, στη δευτερογενή πρόληψη ανήκει και η τακτική παρακολούθηση ενός ατόμου που πάσχει από χρόνιο καρδιολογικό νόσημα. Ο υπερτασικός υπό αγωγή θα ωφεληθεί όταν, στην ετήσια παρακολούθησή του, διαπιστώσει ο Ιατρός του ότι η πίεσή του δεν είναι τέλεια ρυθμισμένη και του ενισχύσει την αντιυπερτασική αγωγή. Ο ασθενής με αυξημένη χοληστερίνη προστατεύεται από ανεπιθύμητες ενέργειες (π.χ. ηπατικές) της υπολιπιδαιμικής αγωγής και είναι βέβαιος ότι η χοληστερίνη του είναι στα επίπεδα που πρέπει. Ο ασθενής με στενωμένη βαλβίδα θα πληροφορηθεί από τον Καρδιολόγο του πότε ήρθε η κατάλληλη στιγμή για να την χειρουργήσει. Και ο ασθενής με ιστορικό αγγειοπλαστικής θα μάθει στον ετήσιο έλεγχό του αν το στεντ(αυτό που αποκαλούμε λανθασμένα «μπαλονάκι») που υπάρχει στη στεφανιαία του αρτηρία έχει αρχίζει να βουλώνει, με κίνδυνο να του προκαλέσει επανέμφραγμα.
Το σημαντικότερο είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι η σοφή αρχαιοελληνική ρήση «κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν» ισχύει και με οικονομικούς όρους (αφού όλα κινούνται πια γύρω από τα οικονομικά). Και ότι την εποχή του μόνιμου σχεδόν άγχους που προκαλεί η οικονομική δυσπραγία, τα καρδιαγγειακά τείνουν να αυξηθούν, άρα η πρόληψή τους παραμένει πιο οικονομική από την θεραπεία τους, τόσο σε ατομικό, όσο και σε εθνικό επίπεδο.
Από τη στήλη ΥΠΕΡ ΥΓΕΙΑΣ της εφημερίδας ΝΕΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ
Επιμέλεια: Δώρα Κωτσοπούλου
