Ποιος δεν έχει δει μια από τις παρακάτω ταινίες: Top Gun, Black Hawk Down, Perl Harbor, Wind Talkers, We were Soldiers.
Είναι μόνο μερικές από τις πολλές εντυπωσιακές αμερικανικές πολεμικές ταινίες, που «έσπασαν» ταμεία. Και όμως.
Καμία από αυτές δεν θα είχε γυριστεί, αν προηγουμένως δεν είχε δώσει την έγκρισή του το αμερικανικό Πεντάγωνο.
Αεροπλανοφόρα, μαχητικά αεροσκάφη, άρματα μάχης, οχήματα μεταφοράς προσωπικού, ελικόπτερα, στρατιώτες, όπλα, στολές, είναι όλα αληθινά, μάχιμα και κυρίως παρέχονται δωρεάν στα γνωστά κινηματογραφικά στούντιο.
Με ένα αντάλλαγμα όμως.
Να εμφανιστεί στις κινηματογραφικές αίθουσες μόνο η καλή και νικηφόρα πλευρά των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων.
Παράπλευρες απώλειες, ντροπιαστικές ήττες και εγκλήματα πολέμου, σε καμία περίπτωση δεν γίνονται αποδεκτά και φυσικά δεν προβάλλονται.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το φιάσκο των Αμερικανών στο Μογκαντίσου της Σομαλίας το 1993, όπου ο «Γολιάθ έχασε από τον Δαυίδ».
Η σκηνή με το αεροπλάνο που καταρρίφθηκε, είναι διαφορετική απ’ ότι πραγματικά συνέβη, ενώ απεκρύβησαν σημαντικές λεπτομέρειες για τη δράση στρατιωτών και μονάδων.
Με τις υποχρεωτικές αλλαγές, μάλιστα, συμφώνησε και ο σεναριογράφος και συγγραφέας του βιβλίου Black Hawk Down, Mark Bowden.
Άλλωστε, για τους Αμερικανούς καλλιτέχνες, λογικά είναι και θέμα πατριωτισμού, να μην εκθέσουν τη χώρα τους, εφόσον αυτό ισχυρίζονται οι στρατιωτικοί.
Ήδη από το 1942, το αμερικανικό Πεντάγωνο, για να ενισχύσει το πατριωτικό αίσθημα των Αμερικανών πολιτών, «άνοιξε» ειδικό γραφείο στο Λος Άντζελες, όπου θα γυρίζονταν ταινίες με προπαγανδιστικό περιεχόμενο.
Διάσημοι ηθοποιοί, όπως ο Κλαρκ Γκέιμπλ, ο Χένρι Φόντα και ο Τζέιμς Στιούαρτ, πήραν μέρος σε επτά ντοκιμαντέρ υπό τον τίτλο «Γιατί Πολεμάμε», που σκηνοθέτησε ο Φράνκ Κάρπα.
Η κινηματογραφική προπαγάνδα μετά την ήττα στο Βιετνάμ
Το Γραφείο στο Λος Άντζελες ουσιαστικά δεν έκλεισε ποτέ, αλλά για χρόνια δεν είχε κάποια αξιοσημείωτη δραστηριότητα.
Όταν οι στρατιωτικοί είδαν, να γυρίζονται ταινίες όπως, Αποκάλυψη Τώρα και Ελαφοκυνηγός, ταράχτηκαν και αποφάσισαν να αναλάβουν ξανά δράση.
Έτσι, το Γραφείο οργανώθηκε καλύτερα και αξιοποίησε τις ευκαιρίες που είχε, ώστε να επηρεάζει θετικά την κοινή γνώμη για τις Ένοπλες Δυνάμεις.
Εκπαίδευσε στρατιωτικό προσωπικό, ώστε να λογοκρίνει, ή να αλλάζει σενάρια και προσέλαβε εξωτερικούς συνεργάτες, ειδικευμένους σε νομικά και κινηματογραφικά θέματα.
Σήμερα, για να αποφασίσει το πεντάγωνο να συνδράμει μια ταινία, τα κείμενα «χτενίζονται» ξανά και ξανά, όχι μόνο από το Ειδικό Γραφείο, αλλά και από υψηλόβαθμους ειδικούς πράκτορες.
Την τελική έγκριση για τη συμμετοχή του στρατού, δίνει το Τμήμα Άμυνας του Στέιτ Ντιπάρντμεντ.
Όταν δοθεί, τότε το κινηματογραφικό στούντιο υπογράφει ένα αυστηρό συμβόλαιο με τις Ένοπλες Δυνάμεις, με όρους όμως που ευνοούν μόνο τον δεύτερο συμβαλλόμενο.
Φυσικά, η εταιρεία γλιτώνει μυθικά ποσά, που θα δαπανούσε για να βρει τανκς, αεροπλάνα και άλλα όπλα υψηλής τεχνολογίας.
Σε όλες τις πολεμικές ταινίες, τα γυρίσματα παρακολουθούν αξιωματικοί του στρατού, των πεζοναυτών, ή του ναυτικού, οι οποίοι επιβλέπουν και δίνουν συμβουλές στους ηθοποιούς σε τεχνικά θέματα, όπως για το πως κρατιέται ένα όπλο, ή πως αντιδρά ένας Αμερικανός στρατιώτης στο πεδίο της μάχης.
Πολλές φορές μάλιστα, άνδρες των Ενόπλων Δυνάμεων αναλαμβάνουν να κάνουν τις επικίνδυνες σκηνές των πρωταγωνιστών, ή «κόλπα»με τον στρατιωτικό εξοπλισμό (stand), οι οποίες όμως χρεώνονται (π.χ. σκηνή με αερομαχία).
Σε αρκετές περιπτώσεις μάλιστα, το Πεντάγωνο αναλαμβάνει να συνάψει διακρατικές συμφωνίες για τη μεταφορά στρατιωτικού προσωπικού, που λαμβάνει μέρος σε γυρίσματα ταινίας, όπως συνέβη στο Black Hawk Down, που γυρίστηκε στο Μαρόκο.
Σκηνοθέτες που αρνούνται τη λογοκρισία του Πενταγώνου, «πληρώνουν» το τίμημα πολύ ακριβά, όπως ο Όλιβερ Στόουν.
Για να γυρίσει το ανεπανάληπτο Platoon, χρειάστηκε δέκα χρόνια, καθώς έπρεπε συνεχώς οι παραγωγοί του να ψάχνουν εκτός Ηνωμένων Πολιτειών για ελικόπτερα, στολές, όπλα και εκρηκτικούς μηχανισμούς.
Η ταινία αυτή πάντως, εξόργισε τους «γαλονάδες», που θεώρησαν ότι ο Στόουν το παράκανε με τους βιασμούς και τις ομαδικές εκτελέσεις αμάχων.
Χωρίς τη συμμετοχή του στρατού γυρίστηκε επίσης και το βραβευμένο Forrest Gump, που έχει κάποιες λίγες πολεμικές σκηνές, χρησιμοποιώντας υψηλή τεχνολογία υπολογιστών.
Το Πεντάγωνο μάλιστα, διαθέτει άτυπη «μαύρη»λίστα σκηνοθετών, που τους κάνουν τη ζωή δύσκολη. Ιδιαίτερη αγάπη δείχνουν, όμως, για τις πολεμικές ταινίες των Στίβεν Σπίλμπεργκ, Τζέρι Μπρουκχάιμερ, Χανς Ζίμερμαν και Ρίντλει Σκοτ.
