Με τον πολυβραβευμένο “Αστακό” του Γιώργου Λάνθιμου ξεκινάει τις χειμερινές προβολές η Κινηματογραφική Λέσχη Καστοριάς
Μια αντισυμβατική ιστορία αγάπης, τοποθετημένη σ’ ένα δυστοπικό, κοντινό μέλλον, όπου όλοι οι μόνοι άνθρωποι, σύμφωνα με τους κανόνες της Πόλης, συλλαμβάνονται και μεταφέρονται στο Ξενοδοχείο. Εκεί είναι υποχρεωμένοι να βρουν έναν ταιριαστό σύντροφο μέσα σε σαράντα πέντε (45) ημέρες.
Αν αποτύχουν, μεταμορφώνονται σ’ ένα ζώο της επιλογής τους και κατόπιν απελευθερώνονται στο Δάσος. Ένας απελπισμένος άντρας (Κόλιν Φέρελ) δραπετεύει από το ξενοδοχείο και καταφεύγει στο δάσος, όπου ζουν οι Μοναχικοί. Εκεί ερωτεύεται μία γυναίκα (Ρέιτσελ Βάις), ακόμη κι αν αυτό είναι ενάντια στους κανόνες.
«Στην πρώτη σκηνή, συναντάμε τον Ντέιβιντ, που τον έχει παρατήσει η γυναίκα του, οπότε ως συνέπεια ο άντρας αυτός υποφέρει από μία έντονη αίσθηση μοναξιάς. Είναι ο μόνος χαρακτήρας που οδηγεί το κοινό σε τρεις διαφορετικούς κόσμους. Είναι ο μόνος χαρακτήρας που συναντάμε στην Πόλη, που τον πάνε στο Ξενοδοχείο και μετά στο Δάσος…» – Κόλιν Φέρελ
Μετά τον «Κυνόδοντα» (Βραβείο Ένα Κάποιο Βλέμμα, Φεστιβάλ Καννών / Υποψηφιότητα Ξενόγλωσσου Όσκαρ) και τις «Άλπεις», ο Γιώργος Λάνθιμος επιστρέφει με μία αλληγορική, ρομαντική ιστορία που κέρδισε το Ειδικό Βραβείο Επιτροπής στο 68ο Φεστιβάλ Καννών.
Ο «Αστακός» σηματοδοτεί το αγγλόφωνο ντεμπούτο του σκηνοθέτη, ενώ το σενάριο συνυπογράφει ο σταθερός συνεργάτης του, Ευθύμης Φιλίππου. Η ταινία συγκεντρώνει ένα διεθνές καστ, όπου πρωταγωνιστούν οι ηθοποιοί: Κόλιν Φέρελ, Ρέιτσελ Βάις, Ολίβια Κόλμαν, Άσλεϊ Γιένσεν, Αριάν Λαμπντ, Τζον Σ. Ράιλι, Λέα Σεντού, Aγγελική Παπούλια, Μάικλ Σμάιλι, Μπεν Γουίσοου.
«Αυτοί που αμφισβητούν το σύστημα είναι αυτοί που ζουν στο Δάσος και έχουν αποφασίσει να αφιερώσουν τις ζωές τους στο να κάνουν τα πάντα διαφορετικά από ό,τι στο Ξενοδοχείο. Οπότε έχουν αφιερώσει τις ζωές τους στο να είναι, όπως αυτοαποκαλούνται, οι Μοναχικοί. Ακούνε μουσική στα ακουστικά τους, οπότε δεν χορεύουν μαζί με κάποιον. Αν κάποιος αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα δεν τον βοηθούν, δεν επιτρέπεται να φλερτάρουν, δεν έρχονται κοντά με κάποιον άλλο, δεν γίνονται ζευγάρια.» – αναφέρει χαρακτηριστικά ο Κόλιν Φέρελ και συνεχίζει:
«Νομίζεις ότι αφήνεις το ασφυκτικά δογματικό Ξενοδοχείο και πηγαίνεις στο Δάσος και ότι αυτό σημαίνει ότι απελευθερώνεσαι από τους κανόνες και τη δομή του Ξενοδοχείου. Συνειδητοποιείς ότι κάθε είδος εξουσίας, κάθε είδος αυστηρού κανονισμού που επιβάλλεται στον οποιοδήποτε ανθρώπινο ον αποδεικνύεται αφύσικο σε κάποια φάση. Ο κόσμος των Μοναχικών είναι εξίσου, αν όχι περισσότερο, κτηνώδης από τον κόσμο του Ξενοδοχείου.»
Με αφετηρία ένα υπέροχο και πρωτότυπο σενάριο, ο «Αστακός» ξεκινάει ιδανικά με τα γεγονότα που διαδραματίζονται στο Ξενοδοχείο να εξελίσσονται περίεργα, με χιούμορ, αλλά και με παράλληλες αναγνώσεις. Τα όποια προβλήματα στην εξέλιξη αρχίζουν να εμφανίζονται στο δεύτερο μισό του φιλμ, όταν η δράση μεταφέρεται αντίστοιχα, στο Δάσος και στην Πόλη. Ωστόσο το διφορούμενο τέλος και το γεγονός ότι ο δημιουργός αφήνει στον θεατή την ελευθερία της επιλογής και της ερμηνείας της ιστορίας, είναι λυτρωτικό και για το ίδιο το φιλμ.
Η Ρέιτσελ Βάις περιγράφει πώς βλέπει τους Μοναχικούς: «Είναι αποστάτες, ζουν αψηφώντας τους κανόνες του κόσμου. Ζούνε εντελώς μοναχικά, οπότε επιτρέπεται να κάνουν φίλους και να συζητάνε, αλλά δεν επιτρέπεται να φλερτάρουν, να φιλιούνται ή να αγγίζονται. Πρέπει να παραμένουν μόνοι τους. Ο κανόνας είναι ότι πρέπει να παραμείνεις μόνος σου. Είναι ένα σύμπαν που υπόκειται σε πολλούς κανόνες. Όλη η ταινία υπόκειται σε πολλούς, πολλούς κανόνες.»
Στα θετικά συγκαταλέγεται και η σπουδαία ερμηνεία του Κόλιν Φέρελ – που τα τελευταία χρόνια μας εκπλήσσει ευχάριστα με τη συμμετοχή του σε αξιόλογα project, από ταινίες όπως το «Δεσποινίς Τζούλια» της Λιβ Ούλμαν, μέχρι τηλεοπτικές σειρές, όπως το δημοφιλές «True Detective» – που σε μεγάλο βαθμό καταφέρνει να συμπαρασύρει μαζί του και το υπόλοιπο αξιόλογο καστ και κυρίως την χαρισματική Ρέιτσελ Βάις. Αναμφισβήτητα πρόκειται για μία από τις καλύτερες ταινίες της τρέχουσας κινηματογραφικής σεζόν.
«Ποτέ δεν είχα τόσο μικρή άποψη για το παρασκήνιο του χαρακτήρα όσο σε αυτή την ταινία και δεν παραπονιέμαι. Όταν πρωτομίλησα με τον Γιώργο ήταν ξεκάθαρο από την αρχή ότι δεν ενδιαφέρεται για το παρελθόν των χαρακτήρων. Αυτό είναι πολύ καλό, γιατί ο κόσμος του είναι από μόνος του ολοκληρωμένος. Είναι τόσο αποκομμένος από κάθε αναγνωρίσιμη μορφή κοινωνικής δομής. Εκπροσωπεί κάτι υπαρκτό στον σημερινό κόσμο, αλλά το κάνει μ’ έναν οξυμένο τρόπο που είναι δύσκολο να βρω αντιστοιχίες με τους κόσμους που ξέρω τα 37 χρόνια που είμαι στη ζωή. Επικρατούσε μια υπέροχη ατμόσφαιρα αβεβαιότητας σε όλη τη διάρκεια.» – Κόλιν Φέρελ
Η γέννηση του σεναρίου της ταινίας προέκυψε μέσα από μια διαδικασία παρατηρήσεων και συζητήσεων ανάμεσα στον Γιώργο Λάνθιμο και τον Ευθύμη Φιλίππου, γύρω από τη ζωή, τους ανθρώπους, τις σχέσεις και τις συμπεριφορές. Ο Λάνθιμος επισημαίνει σχετικά:
«Η ιδέα της ταινίας ήρθε από μία συζήτηση για το πώς οι άνθρωποι έχουν πάντα την ανάγκη να είναι μέσα σε μία σχέση. Πώς αντιμετωπίζουν οι άλλοι αυτούς που δεν τα καταφέρνουν. Πώς θεωρείται αποτυχία αν δεν μπορείς να είσαι με κάποιον. Μέχρι που φτάνει κάποιος για να είναι σε μία σχέση. Ο φόβος. Και όλα αυτά που συνοδεύουν την προσπάθεια να βρούμε ταίρι».
«Όλα έχουν να κάνουν με το να παρατηρείς φίλους και άγνωστους ανθρώπους» τονίζει ο Ευθύμης Φιλίππου. «Και μετά να σκέφτεσαι πώς ζούνε και πώς αντιδρούν σε διάφορες καταστάσεις. Η μεγαλύτερη ανάγκη ήταν να γράψουμε κάτι για την αγάπη. Οπότε προσπαθήσαμε να ορίσουμε τι σημαίνει η αγάπη για τους ανθρώπους τώρα και πώς συνδέεται με τη συντροφικότητα και τη μοναξιά».
Αυτό το πρίσμα πυροδότησε την τρίτη συνεργασία των δύο καλλιτεχνών. Ο «Αστακός» περιγράφει δύο διαφορετικούς κόσμους, σημειώνει ο Φιλίππου: «Ένας κόσμος όπου ζουν τα ζευγάρια, σε αντίθεση μ’ έναν κόσμο όπου ζουν οι μοναχικοί. Το κύριο θέμα είναι η αγάπη. Η ταινία προσπαθεί να περιγράψει πώς είναι να είσαι ο σύντροφος κάποιου και πώς είναι να είσαι μόνος».
Ο «Κυνόδοντας» και οι «Άλπεις» είχαν μικρό προϋπολογισμό και ο Λάνθιμος είχε τον απόλυτο έλεγχο της διαδικασίας. Ο «Αστακός» είναι η πρώτη του αγγλόφωνη ταινία, την οποία μάλιστα γύρισε εκτός Ελλάδος με διεθνές καστ και διεθνές συνεργείο. Ο Θύμιος Μπακατάκης είναι ο διευθυντής φωτογραφίας και ο Γιώργος Μαυροψαρίδης έκανε το μοντάζ. Και οι δύο έχουν συνεργαστεί στο παρελθόν με τον Λάνθιμο, ενώ το υπόλοιπο συνεργείο ήταν καινούριοι συνεργάτες.
«Σε σχέση με άλλες ταινίες, το μόνο παρόμοιο πράγμα που έχω δει είναι οι ταινίες του Κιούμπρικ, όπου οι ηθοποιοί παίζουν φυσικά, αλλά οι συνθήκες είναι πολύ παράξενες. Είναι πολύ αστείο με στοιχεία μαύρου χιούμορ, ενοχλητικό και πολύ κωμικό την ίδια στιγμή.» – Τζον Σ. Ράιλι
Εμπνευσμένος, πρωτότυπος από τη σύλληψη του, προκλητικός, σκοτεινός και απρόσμενα αστείος, o «Αστακός» του Γιώργου Λάνθιμου, ξετυλίγει μια αποκλίνουσα ιστορία αγάπης μ’ έναν τρόπο που δεν έχουμε ξαναδεί στην μεγάλη οθόνη.
