Ο Σύλλογος «Η Καστοριά» ιδρύθηκε το 1988 από τους Καστοριανούς της Μελβούρνης. Το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο συγκρότησε αμέσως Επιτροπή για την εκπόνηση Καταστατικού και αυτό εγκρίθηκε παμψηφεί από όλα τα πρώτα μέλη του. Σε σύντομο χρονικό διάστημα δραστηριοποιήθηκε πλήρως και οι σκοποί του για τη σύσφιξη των σχέσεων με τη γενέτειρα Καστοριά στέφθηκαν με επιτυχία.
Τον Ιούνιο του 1991, μετά από επίσημη πρόσκληση του Συλλόγου, μάς επισκέφτηκε στη Μελβούρνη ο τότε δήμαρχος Καστοριάς κ. Ανδρέας Οικονομίδης. Λίγους μήνες αργότερα, ο Σύλλογος κατοχυρώθηκε επίσημα από την Πολιτεία της Βικτώριας. Το Καταστατικό του κατατέθηκε στην αρμόδια Αρχή και ο Σύλλογος αναγνωρίστηκε με την επωνυμία Σύλλογος Καστοριανών Αυστραλίας «Η Καστοριά» και στα αγγλικά ως The Australian Association of Kastorians Kastoria Inc.
ΤΟΥ ΘΩΜΑ Γ. ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ
Ο Σύλλογος άρχισε την ιστορία του με περισσότερα από 250 μέλη, αλλά σήμερα ο αριθμός αυτός περιορίστηκε στα περίπου 150 μέλη.
Η αναγνώριση του Σωματείου έγινε σύμφωνα με την κοινοβουλευτική πράξη του 1981 της Πολιτείας της Βικτώριας και το Πιστοποιητικό Ενσωμάτωσης (Certificate of Incorporation) φέρει, δε, τον αριθμό ΑΟ 23724Α, με ημερομηνία 10 Σεπτεμβρίου 1991.
Το πρώτο και πιο σημαντικό βήμα έγινε πολύ σύντομα με την αγορά της στέγης του Συλλόγου, ένα διώροφο κτήριο στο 219 Elizabeth St., Coburg, στις 19 Σεπτεμβρίου 1991 και αυτό έγινε το Καστοριανό Κέντρο της Μελβούρνης.
Από την ίδρυσή του, ο Σύλλογος προσπαθεί –όπως αναφέρεται στο Προοίμιο του Καταστατικού– για την «ανάπτυξη φιλικών δεσμών προόδου και αλληλεγγύης όλων των μελών, τη διατήρηση των καστοριανών μας παραδόσεων, την εκτέλεση έργων κοινής ωφελείας στη Μελβούρνη και στην Καστοριά και τη σύσφιξη φιλικών δεσμών μεταξύ Ελλάδας και Αυστραλίας».
Στο διάστημα αυτό ο Σύλλογος επιμελήθηκε επί δώδεκα χρόνια το επίσημο και τριμηνιαίο δημοσιογραφικό του όργανο τα «Καστοριανά Νέα Μελβούρνης» με αποστολή ταχυδρομικώς σε όλα τα μέλη του, στις ελληνικές Αρχές και τον Τύπο της Μελβούρνης, αλλά και στη γενέτειρα Καστοριά (βουλευτές, Νομαρχία, Δήμο κ.λπ.). Η έκδοση αυτή διακόπηκε πριν μερικά χρόνια, αλλά γίνονται προσπάθειες επανακυκλοφορίας τού άμεσου αυτού συνδετικού κρίκου όλων των μελών.
Κάθε χρόνο ο Σύλλογος γιορτάζει επισήμως την Απελευθέρωση της Καστοριάς με Δοξολογία στην ελληνική εκκλησία της περιοχής και Πανηγυρικό της ημέρας, στο ιδιόκτητο κτίριό του με παραδοσιακά εδέσματα και πανηγυρικό χαρακτήρα.
Οργανώνει Ετήσιο Χορό, συχνότερα Μπάρμπεκιου και διάφορες άλλες εκδηλώσεις επαφής μελών και φίλων και ιστορικές και ποιητικές διαλέξεις στο κτήριο του Συλλόγου.
Κάθε χρόνο διοργανώνει την ετήσια καλοκαιρινή εκδρομή του Συλλόγου, αλλά και διαπολιτειακές εκδρομές αρκετών ημερών. Βοηθάει, το κατά δύναμη, αναξιοπαθούντα μέλη του και συμμετέχει ενεργά σε όλους τους παμπαροικιακούς ελληνικούς εράνους της Μελβούρνης, προσφέροντας σημαντικά ποσά από το κοινό ταμείο του Συλλόγου.
Τα τελευταία χρόνια διοργανώνει το παραδοσιακό Καστοριανό Καρναβάλι «Ραγκουτσάρια» με εξαιρετική επιτυχία την τελευταία Κυριακή Ιανουαρίου –στη μέση του καλοκαιριού της Αυστραλίας– και φιλοδοξεί να το κάνει θεσμό στην παροικιακή ζωή της Μελβούρνης.
