Ζούμε την εποχή των offshore, των πορισμάτων, των μέτρων και των παραμέτρων.. Διαβάζοντας το πόρισμα για την παιδεία, το οποίο προέκυψε μετά από εθνικό «διάλογο», καταλαβαίνει κανείς ότι πρέπει να ξεσκονίστηκαν άπειροι τόμοι παιδαγωγικής και κοινωνικοπολιτικής θεωρίας. Καλογραμμένο (sic), αν μη τι άλλο, με αναφορές σε όλη τη «must» διεθνή βιβλιογραφία επί παιδαγωγικών θεμάτων και δημοκρατικών κοινωνιών. Και φυσικά απόλυτα ταιριαστό με την προοδευτική, αριστερή ιδεολογία. Εκείνη που όλοι την έκλαιγαν τις προάλλες με μαύρο δάκρυ, όταν ψήφιζαν τα τελευταία μέτρα.
Αν δεν έχεις ασχοληθεί ποτέ με αυτά τα θέματα, θα θεωρήσεις τουλάχιστον διανοούμενους όσους συμμετείχαν στη δημιουργία αυτού του πορίσματος. Αν πάλι έχεις την παραμικρή ιδέα, ξέρεις ότι όλα αυτά συζητιούνται στη βιβλιογραφία – και σε κάποιες χώρες εφαρμόζονται – εδώ και δεκαετίες. Κατά καιρούς έχουν συζητηθεί και προταθεί και στην Ελλάδα, αλλά στο σημείο εκείνο που τα μακροσκελή τους κείμενα πάνε να γίνουν πράξη, λίγο οι ακατάλληλοι που αναλαμβάνουν τις μεταρρυθμίσεις, λίγο οι συνδικαλιστές, λίγο οι (ανύπαρκτοι) οικονομικοί πόροι και πολύ η ανυπαρξία όρεξης για την παιδεία, παγώνουν τα πάντα.
Πόρισμα με τα όλα του, λοιπόν. Με προτάσεις, με πλεονεκτήματα, με καλές πρακτικές, με ριζικές αλλαγές, με τα όλα του! Πολλά τα οφέλη για τα παιδιά, λέει. Και άλλα τόσα για τους εκπαιδευτικούς που όλο και πιο πολύ θα επιμορφώνονται. Αναφέρει μάλιστα πως «Η Ελλάδα είναι ίσως η τελευταία χώρα στην ΕΕ στην οποία το πτυχίο σε ένα γνωστικό αντικείμενο θεωρείται ικανό προσόν για την παροχή ποιοτικού εκπαιδευτικού έργου». Και μάλλον ξέχασαν να σημειώσουν ότι είναι και η μοναδική χώρα στον κόσμο που το πλαστό πτυχίο έχει μεγαλύτερη αξία από το πτυχίο σε ένα μόνο γνωστικό αντικείμενο..
Πάω, λοιπόν, σ’ αυτό που εγώ θεώρησα highlight των 131 σελίδων. Τα παιδιά, λέει, στο Δημοτικό Σχολείο θα υπογράφουν το Συμβόλαιο Τιμής. Το παραθέτω: «Δίνω τον λόγο της τιμής μου και υπόσχομαι ότι θα σέβομαι το σχολείο, τους δασκάλους και τους συμμαθητές μου, θα φέρομαι ιπποτικά σε όλους και ιδιαίτερα στους πιο αδύναμους, και δεν θα επιτεθώ ποτέ σε αδύναμο, αλλά θα τον υπερασπίσω από επιθέσεις. Θα θεωρώ σωστή μόνο την άμιλλα για τη διάκριση στη μάθηση, στον αθλητισμό, την καλή συμπεριφορά και τα καλά έργα. Δεν θα κάνω ποτέ στον άλλον ό,τι δεν θέλω να κάνουν σε μένα. Και θα θεωρώ ντροπή κάθε παράβαση αυτής της υπόσχεσης που ελεύθερα δίνω σήμερα.». Στις τρεις πρώτες τάξεις, θα υπογράφουν οι γονείς για τα παιδιά και στις τρεις τελευταίες τα παιδιά θα υπογράφουν μόνα τους.
Μάλιστα. Και αυτό θα γίνεται γιατί έτσι τα παιδιά γίνονται υποκείμενα λόγου, λέει. Ξανά μάλιστα. Με όλο μου τον σεβασμό σε όλα τα brand names που υπογράφουν το πόρισμα, τα παιδιά έτσι ΔΕΝ γίνονται υποκείμενα λόγου. Η υπογραφή σ’ αυτό το συμβόλαιο από ένα παιδί μου θύμισε το κλικ που κάνουμε στο «Αποδέχομαι τους όρους», γιατί αλλιώς δεν πάει παρακάτω η ιστοσελίδα ή η εγκατάσταση και την υπογραφή που βάζουμε χωρίς να διαβάσουμε λέξη, γιατί αλλιώς δεν μας συνδέουν τη νέα μας τηλεφωνική γραμμή. Ελάτε τώρα.. Ποτέ δεν διαβάζουμε τους όρους. Και προφανώς δεν τους σεβόμαστε, γιατί δεν ξέρουμε καν τι λένε. Θέλουμε απλά να γίνει η δουλειά μας. Και ακόμα πιο προφανώς μπορεί να είμαστε διαρκώς υποκείμενα λόγου, αλλά εκεί που πρέπει βιαστικά να βάλουμε μια υπογραφή δεν είμαστε. Και δεν μας νοιάζει και να γίνουμε.
Το ίδιο ακριβώς και μάλιστα σε βαθμό πλάνης θα συμβαίνει και με τα παιδιά. Βάζουν τα παιδιά να συμφωνήσουν a priori με κάτι, σωστό μεν αλλά χωρίς τα ίδια να συμμετέχουν σε αυτό. Και άντε να το υπογράψουν. Γιατί να το σεβαστούν; Γιατί να νιώσουν την ανάγκη να το ακολουθήσουν; Ποιο είναι το εσωτερικό τους κίνητρο για να μάθουν να συμπεριφέρονται όμορφα σε όποιον και όποια έχουν απέναντί τους; Κανένα. Και αν δεν υπάρχει εσωτερικό κίνητρο, δεν υπάρχει ελπίδα. Αν δεν υπάρχει καλλιέργεια αξιών στην πράξη, στην καθημερινότητα, στο πάρε δώσε – αυτό το μοναδικό πάρε δώσε του σχολείου -, κανένα ηλίθιο συμβόλαιο δεν μπορεί να πετύχει τον σεβασμό, την αλληλεγγύη, την καλή συμπεριφορά, την άμιλλα. Μαθαίνοντας, όμως, να υπογράφεις συμβόλαια, μαθαίνεις να συμφωνείς χωρίς πολλή σκέψη, χωρίς ιδιαίτερα βαριά καρδιά. Και, σαφώς, γίνεσαι βολικός ψηφοφόρος.
Δεν υπάρχει κανένα φως στο τούνελ. Και δεν θα υπάρξει ποτέ όσο οι μεταρρυθμίσεις αφήνονται στα χέρια αστοιχείωτων και παντελώς ανέμπνευστων ανθρώπων.
Υ.Γ. Η φίλη μου, η Γεωργία, φρόντισε πριν καιρό να κυκλοφορήσει η φήμη και την ευχαριστώ πολύ γι’ αυτό… Στις μαθήτριες και στους μαθητές μου συνηθίζω να λέω χαριτολογώντας ότι πέταξα το στέμμα μου και παράτησα τον πριγκιπικό μου θρόνο, για να γίνω η δασκάλα τους. Να απορρίπτομαι, λέτε, από τον Φίλη; Το εύχομαι!
