Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα έρχονται όλο και περισσότεροι Ρώσοι τουρίστες και για τον λόγο αυτό, όλο και περισσότεροι Έλληνες θέλουν να μάθουν τη ρωσική γλώσσα. Ίσως επειδή θέλουν να κάνουν πιο άνετες τις διακοπές στους ορθόδοξους αδελφούς τους, ίσως επειδή οι Ρώσοι, δυστυχώς, δεν μπορούν πάντα να εξηγήσουν στη διεθνή αγγλική γλώσσα τις επιθυμίες τους. Κι εδώ αρχίζουν οι δυσκολίες της μετάφρασης.
Καλλιγραφική απεικόνιση του ρωσικού χαρακτήρα Д Πηγή:Ιβάν Γιαζίκοφ
Από τους ήχους ήδη, περιμένει τους διδασκόμενους μια δυσάρεστη έκπληξη, καθώς η ρωσική έχει ήχους, οι οποίοι δεν υπάρχουν στην ελληνική, αλλά και σε καμιά άλλη γλώσσα. Γι’ αυτούς ακριβώς τους ήχους οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος αναγκάστηκαν να επινοήσουν ειδικά σύμβολα, τα οποία δεν υπήρχαν στο μητρικό τους ελληνικό αλφάβητο (γι’ αυτό και οι Έλληνες συγκεκριμένα, αναγνωρίζουν με τόση ευκολία τα ρωσικά «ξένα» γράμματα ανάμεσα στα δικά τους). Για τους Έλληνες μάλιστα, αυτοί οι ήχοι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι. Για παράδειγμα, ο ήχος «s» στην ελληνική γλώσσα έχει μόνο ένα είδος, αλλά στη ρωσική τέσσερις: «с» («s») σκληρό, «сь» («s’») μαλακό, «ш» («sh») σκληρό, και «щ» («shch») μαλακό.
Ακόμα και οι Έλληνες που ζουν πολύ καιρό στη Ρωσία και μιλούν ουσιαστικά άπταιστα τα ρωσικά, συχνά δεν μπορούν να προφέρουν καθαρά τη διαφορετικότητα των λέξεων «миска» («miska»=πιατέλα), «мышка» («myshka»=ποντικάκι) και «мишка» («mishka»=αρκουδάκι). Εδώ φυσικά παρεμβάλλεται και ο «ύπουλος» ήχος «ы» («y»), ο οποίος στους ξένους προκαλεί εφιάλτες. Τα μαλακά και σκληρά σύμφωνα της ρωσικής, προκαλούν και αυτά ένα σωρό προβλήματα, μιας και στη ρωσική διαχωρίζουν τις λέξεις мат («mat»=κάλυμμα κ.ά.) και мать («mat’»=μητέρα), брать («brat’»=παίρνω) και брат («brat»=αδελφός).
Περνώντας στη γραφή, τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο δύσκολα. Ακόμη και το γνώριμο γράμμα «o» στις μισές περιπτώσεις δεν ηχεί έτσι όπως γράφεται, αλλά σαν «a», στις περιπτώσεις που αυτό δεν τονίζεται. Απ’ την άλλη πλευρά όμως, χωρίς τονισμό απαντάται και το ίδιο το «a», και τότε, πώς θα ξέρεις τι να γράψεις; Το μόνο παρήγορο ίσως είναι ότι τα παιδιά στη Ρωσία «βασανίζονται» 10 χρόνια στο σχολείο προκειμένου να αφομοιώσουν αυτούς τους δύσκολους κανόνες.
Όσον αφορά στη γραμματική, το χειρότερο είναι τα ρήματα της κίνησης και τα είδη του ρήματος. Για τον φορέα της γλώσσας όλα είναι απλά, καθώς λέει χωρίς δισταγμό: Τώρα πηγαίνω (иду-«idu») στη δουλειά, είτε, κάθε μέρα πηγαίνω (хожу-«hozhu») στη δουλειά. Υπάρχουν όμως και οι άλλες περιπτώσεις: Κάθε μέρα πηγαίνω (иду-«idu») στη δουλειά με τα πόδια, και επιστρέφω με ταξί.
Αν ζητήσετε από κάποιον που μιλά τη ρωσική γλώσσα να σας εξηγήσει γιατί σε κάποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται το ρήμα иду, ενώ σε άλλες το хожу, δεν θα μπορέσει να σας απαντήσει. Σε άλλες, πιο ξεχωριστές περιπτώσεις, στο δίδυμο της έννοιας πηγαίνω (идти/ходить-«idti»/«hodit’») προστίθενται άλλα προθέματα: прийти («priiti»=έρχομαι), уйти («uiti»=φεύγω), отойти («otoiti»=απομακρύνομαι κ.α.), перейти («pereiti»=περνώ κ.α.), зайти («zaiti»=περνώ από κάπου κ.α.), обойти («oboiti»=παρακάμπτω, προσπερνώ κ.α.), пройтись («proitis’»=κάνω περίπατο) κλπ.
Επίσης, η ρωσική γλώσσα διαθέτει εξαιρετικά πολυσήμαντο και πλούσιο λεξιλόγιο. Αυτό, την καθιστά συγγενική με την ελληνική, αλλά η δυσκολία στην αφομοίωση όλων των αποχρώσεων της λέξης ή στην απομνημόνευση των ατέλειωτων συνωνύμων, θα είναι πάντα παρούσα. Στους Ρώσους μάλιστα αρέσει να κάνουν «παιχνίδια» με τη γλώσσα τους, γράφοντας στίχους που είναι δυσνόητοι ακόμη και γι’ αυτούς τους ίδιους.
Για παράδειγμα:
Πίσω από τη μακρόστενη λωρίδα την αμμουδερή, ένας αλλήθωρος χαζούλης σκοτώθηκε από το αιχμηρό δρεπάνι που κρατούσε η αλλήθωρη και με πλεξούδα χωρική (σε όλες τις υπογραμμισμένες λέξεις υπάρχει η ρωσική λέξη «kosá», η οποία έχει όλες αυτές τις έννοιες).
Όμως, σε αυτή ακριβώς την όχι απλή γλώσσα, η οποία είναι τόσο όμορφη και ποικιλόμορφη, όπως η ελληνική, γράφτηκαν τα μυθιστορήματα του Ντοστογιέφσκι και του Τολστόι, τα θεατρικά έργα του Τσέχοφ και τα ποιήματα του Μπρόντσκι. Την ίδια βέβαια ομιλούν και οι Ρώσοι τουρίστες. Επομένως, σας ευχόμαστε καλή επιτυχία στη μελέτη της, η υπομονή και ο κόπος θα τα αμβλύνουν όλα. Εκτός, ίσως, από τη «myshka» και τη «mishka»…
Ελισάβετ Γιάνοβα, Διευθύντρια του κέντρου MIR
Όταν στις ελληνικές σχολές ξένων γλωσσών διεξάγονται παραδοσιακές ρωσικές βραδιές, διαγωνισμοί αναγνωστών, διάφορα κουΐζ, ποιητικές βραδιές κτλ., είναι προφανές, ότι όλοι οι ακροατές ενδιαφέρονται για τη ρωσική λογοτεχνία, την ποίηση, τις παραδόσεις και τα έθιμα της χώρας.
Εκείνοι που παρακολουθούν μαθήματα ρωσικών, δημιουργούν μια ατμόσφαιρα ενδιαφέροντος για την εκμάθηση της γλώσσας σε ένα πολιτισμικά ρωσικό περιβάλλον. Πρόκειται πάντως για ένα κοινό στοιχείο κατά την εκμάθηση οποιασδήποτε ξένης γλώσσας, αλλά την τάση αυτή μπορεί να την αισθανθεί κανείς ιδιαίτερα έντονα σε σχέση με τη Ρωσία, για την οποία οι Έλληνες γνωρίζουν λιγότερα από κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα.
Όσον αφορά αυτούς που ενδιαφέρονται για τη ρωσική λογοτεχνία, στην πρώτη θέση των προτιμήσεών τους βρίσκονται τα κλασικά έργα. Η Ελλάδα είναι μια χώρα που μπορεί να υπερηφανεύεται για τις πολλές μεταφράσεις ρωσικής λογοτεχνίας στα ελληνικά. Όλα τα θέατρα της Ελλάδας οργανώνουν κάθε χρόνο παραστάσεις βασισμένες στα έργα του Τσέχοφ, του Ντοστογιέφσκι, του Γκόγκολ.
Το ενδιαφέρον των Ελλήνων για τα κλασικά ρωσικά έργα είναι διαρκές, και όσο περισσότερο γνωρίζουν τη ρωσική γλώσσα, τόσο πιο κοντά αισθάνονται στα αριστουργήματα του Ντοστογιέφσκι, τα οποία οι άνθρωποι της μέσης ηλικίας γνωρίζουν καλύτερα ακόμα και από τους ίδιους τους Ρώσους.
gr.rbth.com
