Η Έλλη Παπαστεργίου προτείνει: ‘Πώς η λογοτεχνία σού αλλάζει τη ζωή’ του Δημήτρη Στεφανάκη, Εκδόσεις Ψυχογιός
Είναι σύνηθες να συναντάμε κείμενα, ή να αναπτύσσονται συζητήσεις, γύρω από την τέχνη της συγγραφής, την διαδικασία και τις πηγές έμπνευσης, καθώς επίσης και την έρευνα που χρειάζεται ορισμένες φορές για τη συγγραφή ενός λογοτεχνικού βιβλίου.
Πολύ πιο σπάνια όμως δίνεται σημασία στη τέχνη της ανάγνωσης. Ο Δημήτρης Στεφανάκης θίγει ακριβώς αυτό το ζήτημα στο βιβλίο του ‘Πως η λογοτεχνία σού αλλάζει τη ζωή’ που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ψυχογιός.
Οφείλω να αποσαφηνίσω κάποια πράγματα εξ αρχής. Ο Δημήτρης Στεφανάκης αποτελεί για εμένα μια μεγάλη λογοτεχνική αδυναμία. Ήταν ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας που διάβασα μετά από χρόνια εμμονικής ανάγνωσης ξένων συγγραφέων. Η αρχή έγινε το 2014 που είχα τη τύχη να τον γνωρίσω στη βιβλιοπαρουσίαση του βιβλίου του ‘Άρια’, την οποία πραγματοποίησε το βιβλιοπωλείο ΑΛ ΠΑ Books στην Καστοριά. Εκεί, ξεκινάμε μια συζήτηση σχετικά με τη λογοτεχνία, στην πορεία της οποίας ανακαλύπτω πως έχουμε έναν κοινό λογοτεχνικό έρωτα, τον Albert Camus.
Με αφορμή αυτό, αποφασίζω να δοκιμάσω να διαβάσω ένα βιβλίο του και να ξεφύγω από τα προσωπικά μου στερεότυπα. Το πρώτο βιβλίο του Δημήτρη Στεφανάκη που επέλεξα να διαβάσω ήταν το ‘Φιλμ Νουάρ’ το οποίο με εντυπωσιάζει και κάπως έτσι λαμβάνει τη θέση του στην ομάδα των αγαπημένων μου συγγραφέων. Συνεχίζω να διαβάζω βιβλία του για να φτάσω τελικά στο τελευταίο βιβλίο του ‘Πώς η λογοτεχνία σού αλλάζει τη ζωή’ (πριν από το ‘Λέγε με Καΐρα’ που επανακυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 2016 από τις Εκδόσεις Ψυχογιός).
Το ‘Πώς η λογοτεχνία σού αλλάζει τη ζωή’ είναι ένα βιβλίο διαφορετικό και γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο επέλεξα να γράψω την παρούσα βιβλιοπρόταση. Κατ’ αρχήν, πρόκειται για ένα δοκιμιακού ύφους βιβλίο στο οποίο ο Στεφανάκης, αιχμηρός όσο πρέπει και με διάθεση εξομολόγησης, θίγει ζητήματα που αφορούν την σύγχρονη αναγνωστική και λογοτεχνική πραγματικότητα.
Είναι, θαρρώ, ένα ιδιαίτερα προσωπικό βιβλίο καθώς αυτό που ανακαλύπτει όποιος το διαβάζει είναι οι σκέψεις και οι προβληματισμοί πρώτα του αναγνώστη Δημήτρη Στεφανάκη και μετά του συγγραφέα. Μιλά με ειλικρίνεια για τη σχέση του με τη λογοτεχνία, την εξελικτική πορεία της σχέσης αυτής, αλλά και το πώς έχει συμβάλει στην διαμόρφωση του ως αναγνώστη, ως συγγραφέα αλλά και ως άνθρωπο. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει «ένας συγγραφέας που σέβεται τον εαυτό του πρέπει να υπερηφανεύεται περισσότερο για τα βιβλία που έχει διαβάσει παρά για όσα έγραψε».
Καθώς εξελίσσεται η ανάγνωση του βιβλίου, δεν είναι λίγες οι φορές που ο αναγνώστης αναγνωρίζει τον εαυτό του σε αυτά που γράφει ο Στεφανάκης: «Έβλεπα κοντολογίς τις λογοτεχνικές μου αναγνώσεις ως προέκταση της σχολικής μου θητείας στην ενήλικη ζωή. Δεν μπορώ να πω αν είχα φτάσει στο σημείο να μισώ τη ποίηση και τα μυθιστορήματα, σίγουρα πάντως είχα απογοητευτεί από τη λογοτεχνία, ή από αυτό που εγώ θεωρούσα λογοτεχνία». Ποίος αναγνώστης δεν έχει περάσει από αυτό το στάδιο της απαξίωσης, ιδιαίτερα κατά τη περίοδο των πρώιμων νεανικών χρόνων.
Υπάρχουν πολλά άλλα σημεία τα οποία προκαλούν τη σκέψη σου: «Με τα χρόνια τείνω να πιστεύω πως γεννιόμαστε απλώς αναγνώστες. Η δημιουργία είναι μια ευτυχής παρενέργεια της ανάγνωσης που στη λογοτεχνία, όπως και σε οποιοδήποτε άλλο τομέα, συνηθίζουμε να αποκαλούμε ταλέντο».
Ενώ υπάρχουν στιγμές στις οποίες γίνεται κατά μία έννοια καυστικός, γεγονός το οποίο προσωπικά απολαμβάνω: «Οι αναγνωστικές προτιμήσεις κάθε εποχής αποδεικνύουν απλώς ότι οι άνθρωποι δεν είναι διατεθειμένοι να μπουν στη διαδικασία της αυτοαμφιβολίας, στοιχείο που εμφυσά η μεγάλη λογοτεχνία, κι αντί για αυτό χρειάζονται κάποιον που θα τους επιβεβαιώνει συνεχώς ένα ανούσιο modus vivendi».
Η προσωπική μου αίσθηση σχετικά με αυτό το βιβλίο είναι πως πρέπει να βρίσκεται στη βιβλιοθήκη κάθε βιβλιόφιλου. Είναι ένα βιβλίο που δίνει στον αναγνώστη τροφή για σκέψη σχετικά με την ίδια την ανάγνωση και με το αντικείμενο της, το βιβλίο. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει και ο ίδιος, «αν επιμένουμε ακόμη να γράφουμε και, κυρίως, να διαβάζουμε λογοτεχνία στην εποχή μας, είναι γιατί πιστεύουμε σε αυτό που μας προσφέρει. Δε θα καταφέρουμε ποτέ να αλλάξουμε τον κόσμο με την ποίηση και τα μυθιστορήματα, αξίζει όμως τον κόπο να δοκιμάσουμε την ευεργετική επίδραση τους στη ζωή και στον χαρακτήρα μας». Γι’ αυτόν και μόνο το λόγο, συστήνω σε όσους αγαπούν την ανάγνωση, να διαβάσουν και το ‘Πώς η λογοτεχνία σού αλλάζει τη ζωή’.
Γράφει:
Η λογοτεχνία είναι στην ουσία το διαβατήριο για την κοινωνική μας ζωή, το ρούχο που φοράμε.
Η καλή λογοτεχνία σε κάνει, αν μη τι άλλο, να αμφιβάλλεις για αυτό που είσαι.
Τα μεγάλα μυθιστορήματα δομούνται πάνω σε μια μικρή ή μεγάλη αλυσίδα γεγονότων. Ωστόσο οι δημιουργικοί συγγραφείς στοχάζονται συστηματικά πάνω στα ζητήματα που απασχολούν τον άνθρωπο, προχωρώντας συχνά στη φιλοσοφική σκέψη πολύ περισσότερο από τους επαγγελματίες φιλοσόφους.
* Το βιβλίο ‘Πώς η λογοτεχνία σού αλλάζει τη ζωή’ του Δημήτρη Στεφανάκη από τις Εκδόσεις Ψυχογιός, καθώς και όλα τα βιβλία του συγγραφέα, μπορείτε να τα βρείτε στο βιβλιοπωλείο ΑΛ-ΠΑ Books (11ης Νοεμβρίου 49, Καστοριά).
