και ο ηρωικός θάνατος των Λακώνων Μακεδονομάχων Αντώνιου Βλαχάκη, Λεωνίδα Πετροπουλάκη καὶ Παναγιώτη Πετροπουλάκη
Η δράσις των Ελληνικών σωμάτων εις ολόκληρον την Δυτικήν Μακεδονίαν, παρ’ όλας τας αντιξοότητας, ουδέποτε διεκόπη τελείως κατά την διάρκειαν του χειμώνας. Από τής ανοίξεως δε του 1906 ήρχισε και πάλιν να εντείνεται. Ήδη από τού Σεπτεμβρίου τού 1905 είχεν αφιχθή εις την περιοχήν των Καστανοχωρίων το σώμα τού Ανθυπολοχαγού τού Πεζικού Βλαχάκη Αντωνίου (Λίτσα) δυνάμεως τεσσαράκοντα οκτώ ανδρών. Περί τα τέλη Νοεμβρίου αφίχθη επίσης εις την περιοχήν αυτήν το σώμα τού Ανθυπολοχαγού τού Πεζικού Παύλου Κωνσταντίνου (Πλάτανος) δυνάμεως εξήκοντα δύο ανδρών με οπλαρχηγόν τον Επιλοχίαν τού Πυροβολικού Σταυρόπουλον Βασίλειον (Κόρακα). Περί τας αρχάς Δεκεμβρίου τα δύο αυτά σώματα, ενισχυμένα και από μιαν τοπικήν ομάδα εκ δέκα ανδρών υπό τον Λουκά Κόκκινον, προσέβαλον το σχισματικόν χωρίον Σταρίτσανη (Λακκώματα), εις το οποίον εστρατωνίζοντο κομιτατζήδες, περιλαμβανομένου και τού βοεβόδα Μήτρου Βλάχου.
Κατά την επακολουθήσασαν συμπλοκήν εφονεύθησαν αρκετοί κομιτατζήδες και ετραυματίσθη ό Μήτρος Βλάχος, ό οποίος όμως επέτυχε να διαφύγη λόγω τής επεμβάσεως Τουρκικών τμημάτων. Τα Ελληνικά σώματα απώλεσαν μόνον τρεις αντάρτας.
Μετά την προσβολήν τής Σταριτσάνης το σώμα Παύλου απεχωρίσθη τού σώματος Βλαχάκη. Υπό δυσμενεστάτας καιρικάς συνθήκας διέσχισε τα Καστανοχώρια και έφθασεν εις την βορείαν Πίνδον, όπου κατέλυσε περί τας αρχάς τού έτους 1906 εις το χωρίον Ζέρμα. Ακολούθως επανήλθεν εις την περιοχήν των Καστανοχωρίων και ήρχισε να επισκέπτεται τα διάφορα χωρία, εις τα οποία ετιμώρει τούς εξαρχικούς και ενίσχυε το φρόνημα των Ελλήνων. Μετά δίμηνον όμως οι άνδρες τού σώματος εξηντλήθησαν από το δριμύτατον ψύχος, τας επιπόνους Πορείας και την κακήν διατροφήν. Ως εκ τούτου περί τας αρχάς Μαρτίου ολόκληρον το σώμα Παύλου ηναγκάσθη να επανέλθη εις την ελευθέραν Ελλάδα.
Τα σώματα Βλαχάκη και Λουκά Κόκκινου εξηκολούθησαν την από κοινού δράσιν των και την 2Οην Δεκεμβρίου προσέβαλον το σχισματικόν χωρίον Έζερετς (Πετροπουλάκη), όπου επυρπόλησαν δύο οικίας και εφόνευσαν ωρισμένους εκ των φανατικών σχισματικών. Την 1ην Ιανουαρίου 1906 πληροφοθείς ο Βλαχάκης ότι ή Τσέτα τού Μήτρου Βλάχου εστρατωνίζετο εντός του Έζερετς, προσέβαλε και πάλιν το χωρίον τούτο. Επηκολούθησε σοβαρωτάτη συμπλοκή κατά την οποίαν εφονεύθησαν αρκετοί κομιτατζήδες, επυρπολήθησαν διάφοροι οικίαι, ως και μία αποθήκη πυρομαχικών. Η επέμβασις όμως των Τουρκικών στρατευμάτων διέκοψε και πάλιν την συμπλοκήν και οι Έλληνες αντάρται ηναγκάσθησαν να αποχωρήσουν, απωλέσαντες ένα νεκρόν και πέντε τραυματίας. Παρακολουθούμενα εκ τού πλησίον υπό των Τουρκικών τμημάτων τα Ελληνικά σώματα ηναγκάσθησαν να καταφύγουν εις τα χιονοσκεπή όρη τού Γράμμου, διά να αποφύγουν την καταδίωξιν, πράγμα το οποίον τελικώς επέτυχον. Ακολούθως επανήλθον εις την περιοχήν των Καστανοχωρίων και εσυνέχισαν και πάλιν να περιέρχωνται τα χωρία, συγκροτούντα επιτροπάς, τιμωρούντα τούς εξαρχικούς και συντηρούντα γενικώς το Ελληνικόν φρόνημα.
Αι συνεχείς όμως πορείαι υπό δυσμενείς καιρικάς συνθήκας εξήντλησαν τούς άνδρας και ό Ανθυπολοχαγός Βλαχάκης ηναγκάσθη να επιστρέψη εις Αθήνας, διά να μεριμνήση προς ενίσχυσιν των σωμάτων του. Τούς παραμείναντας άνδρας άφηκεν υπό την διοίκησιν τού Λουκά Κόκκινου. Μετά από μικράν παραμονήν εις Αθήνας ό Βλαχάκης επέστρεψεν εις Καστανοχώρια μετά τού φοιτητού Πετροπουλάκη Λεωνίδα, φέρων ενισχύσεις εις άνδρας και υλικόν. Ήδη το σώμα τον είχε δύναμιν ογδοήκοντα πέντε ανδρών και ήτο κατανεμημένον εις πέντε τμήματα υπό τούς Λεωνίδαν Πετροπουλάκην, Ευάγγελον Βλάχον, Ευάγγελον Μπαϊρακτάρην, Ιωάννην Χριστόπουλον και Λουκάν Κόκκινον.
Την 4ην Μαΐου ό Βλαχάκης έλαβε διαταγήν τού Κέντρου Μοναστηρίου να προσβάλη το Εξαρχικόν χωρίον Οσνίτσανη (Καστανόφυτον). Εις εκτέλεσιν τής διαταγής αυτής ενήργησεν αμέσως και την 6ην Μαΐου αφίχθη μεθ’ ολοκλήρου τής δυνάμεώς του εις την Μονήν τού Αγίου Αθανασίου πλησίον τής Οσνίτσανης. Εξ αυτής διήρεσε το σώμα του εις εξ τμήματα. Ένα τμήμα δυνάμεως δέκα ανδρών, υπό τον Βλάχον, απέστειλε διά να προσβάλη παραπλανητικώς το χωρίον Έζερετς (Πετροπουλάκη), αποβλέπων εις την προσέλκυσιν προς αυτό των Τουρκικών τμημάτων τής περιοχής. Ένα δεύτερον τμήμα, υπό τον Μπαϊρακτάρην, απέστειλεν όπως εγκατασταθή επί τού υψώματος 1145, διά να αποκόψη κάθε κίνησιν Τουρκικών τμημάτων εκ τού Έζερετς προς Οσνίτσανην. Ένα τρίτον τμήμα, υπό τον Χριστόπουλον, ομοίως επί τού 1145, διά να αποτελέση στήριγμα και κάλυψιν των νώτων τού δευτέρου τμήματος.
Ένα τέταρτον τμήμα δυνάμεως δέκα ανδρών, υπό τον Π. Πετροπουλάκην, απέστειλεν μεταξύ Οσνίτσανης και Μογγίλας (Κάτω Περιβόλι), κυρίως διά να αποκόψη κάθε κίνησιν κομιτατζήδων από τού ενός χωρίου προς το άλλο. Το πέμτον τμήμα υπό τον Κόκκινον και το έκτον τμήμα υπό τούς αρχηγόν Βλαχάκην και υπαρχηγόν Λ. Πετροπουλάκην θα επετίθεντο κατά των ωχυρωμένων εντός τού χωρίου Κομιτατζήδων, πυρπολούντα παραλλήλως τα καταλύματά των και την οικίαν τού αρχικομιτατζή Δούκα.
Η επίθεσις ήρχισε περί την 0400 ώραν τής 7ης Μαΐου 1906. Η επακολουθήσασα μάχη υπήρξε πεισματώδης και διήρκεσε περί τας οκτώ ώρας, ήτο δε εκ των σημαντικωτέρων τού Μακεδονικού Αγώνος. 0ι Κομιτατζήδες κατέχοντες ισχυράς θέσεις, ημύνοντο σθεναρώς, παρά τας βαρυτάτας απωλείας των.
Η όλη κατάστασις επεδεινώθη όταν τάγμα δυνάμεως 750 Τούρκων Κυνηγών (Αβτζή Ταμπούρ) κατέφθασεν επί τού πεδίου τής μάχης κατόπιν βουλγαρικής εκκλήσεως προς βοήθειαν και ήρχισεν να προσβάλη τούς Έλληνας αντάρτας εις Έζερετς και Οσνίτσανην. Τα Ελληνικά τμήματα ηγωνίσθησαν ηρωϊκώτατα εναντίον Κομιτατζήδων και Τούρκων, άλλ’ είχον σοβαράς απωλείας, ανελθούσας εις 24 νεκρούς και 11 τραυματίας.
Μεταξύ των νεκρών ήσαν ό αρχηγός Βλαχάκης και ό υπαρχηγός Λ. Πετροπουλάκης, οι οποίοι έπεσαν ηρωικώς μαχόμενοι. 0 θάνατός των συνεκίνησε και συνήγειρε το Πανελλήνιον. Αι απώλειαι των Τούρκων υπήρξαν σοβαρώτεραι. Το τάγμα των είχεν 6 αξιωματικούς και 138 οπλίτας νεκρούς, ως και 38 οπλίτας τραυματίας.
Πηγή: Ο Μακεδονικός Αγών και τα εις Θράκην γεγονότα, ΓΕΣ, 1979
