Ενα αρχαιολογικό μυστήριο λύθηκε και ένα άλλο γεννήθηκε γύρω από τη λίμνη της Καστοριάς και τις θαμμένες αρχόντισσες του 8ου-7ου αι. π.Χ. συγκολλώντας υποθέσεις και σπαράγματα. Πριν από δέκα και πλέον χρόνια εργάτες που συμμετείχαν στην κατασκευή του αεροδρομίου στο Αργος Ορεστικό ενημέρωσαν τους αρχαιολόγους ότι στην παραλίμνια άμμο που χρησιμοποιούσαν για επιστρώσεις ανακάλυψαν αρχαία μικροαντικείμενα.
Οταν η έρευνα κατέληξε σε εντοπισμό εκατοντάδων βραχιολιών, η υπόθεση ήταν σκέτο μυστήριο. Το οποίο λύθηκε πέρυσι στη διάρκεια της ανασκαφής για κατασκευή αποχετευτικού αγωγού, όπου αποκαλύφθηκε ένα νεκροταφείο που χρονολογείται από τα υστεροαρχαϊκά χρόνια και φτάνει μέχρι τους ελληνιστικούς χρόνους.
Η αποκάλυψη του τάφου μιας αρχόντισσας και τα κτερίσματα με τα οποία κηδεύτηκε πριν από 2.800 χρόνια έφερε στο φως στοιχεία. Η γυναίκα που είχε ταφεί έφερε στα πάνω και τα κάτω άκρα της 72 βραχιόλια ενώ δεκάδες είναι οι χάντρες από γυαλί και ήλεκτρο, σπαράγματα των περιδέραιων που φορούσε. Καθώς όμως το ένα μυστήριο λυνόταν, ένα άλλο ανέκυπτε αμέσως.
Η Γεωργία Στρατούλη, αρχαιολόγος και προϊσταμένη του Τμήματος Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιολογικών Χώρων, Μνημείων και Μουσείων της ΕΦΑ Καστοριάς που διενήργησε με τους συνεργάτες της την ανασκαφή, αναφέρει στην «Εφ.Συν.» ότι «είναι πολύ σπάνιο φαινόμενο, αλλά έχουν λιώσει ακόμη και τα οστά και διασώζονται μόνο τα σημεία των άκρων που ήταν περιτριγυρισμένα από τα βραχιόλια.
Οκτώσχημη πόρπη από τάφο του 8ου-7ου αι.
Είναι προφανές ότι το σάβανο της νεκρής είχε εμποτιστεί με κάποια ουσία που δεν έχουμε αναλύσει ακόμη, η οποία αποσύνθεσε και τα οστά, αλλά όχι στα σημεία που ήταν τα ψέλλια (βραχιόλια), τα οποία τα προστάτευσαν».
Η έρευνα φυσικά στις νεκροπόλεις της περιοχή Κρεπενής πρέπει να συνεχιστεί. Η παλαιότερη -απλοί ορθογώνιοι λάκκοι- χρονολογείται στην πρώιμη εποχή σιδήρου. Τριακόσια μέτρα νοτιότερα οι υστεροαρχαϊκές ταφές ήταν πλούσια κτερισμένες με πολλά χάλκινα βραχιόλια, πόρπες, περόνες, ενώτια και δαχτυλίδια, με αγγεία για αποθήκευση υγρών και άλλα με αρώματα, αλοιφές, έλαια για τη φροντίδα του σώματος. Μία ή δύο άλλες ταφές ήταν ανδρικές και τις συνόδευαν σιδερένιες αιχμές δόρατος και μαχαιρίδια.
Σύμφωνα με την κ. Στρατούλη: «Οι ταφές αυτές χαρακτηρίζονται από “σηματοδότηση” (χάριν μνήμης και αθανασίας) με τη δημιουργία μικρής έκτασης και ύψους τύμβων. Η ποιότητα και ποσότητα των κτερισμάτων αντανακλούν μια κοινωνία σε οικονομική άνθηση, ή και ανάγκη επίδειξης».
