Ο απόηχος των στρατοπέδων συνείδησης, τα σκληρά προσωπεία της απαγόρευσης και του ελέγχου, της καταπίεσης και τους ξυλοδαρμούς, ορμάνε στις οθόνες του κόσμου υπενθυμίζοντας την βία από μακρινές διαδρομές ανομολόγητων επιδρομών που κανείς δεν είχε αναφέρει στο πέρασμα της ιστορίας. Επιδρομές κατά την διάρκεια της παιδικής ηλικίας, που ορίσανε το πλαίσιο της ανάπτυξης των προσώπων, επεκτείνοντας το μαστίγωμα των “πρέπει”, οδηγώντας την παιδικότητα στην ενοχή και την εφηβεία τους στο ικρίωμα.
Κοινωνίες ολόκληρες στηρίχτηκαν πάνω στην απόρριψη και την δυσαρέσκεια για να μεγαλώσουν τα μέλη τους και να τα γαλουχήσουν με αξίες προσωπικής απαξίωσης, άγχοτικού υποβιβασμού και επιστημονικής υποταγής στην αυθεντία και την λειτουργία του όχλου. Μετάγγισαν το αίμα της βίας σαν βασικό οικογενειακό-εθνικό-θρησκευτικό στοιχείο, καθορίζοντας τα υπαρξιακά πλαίσια του νοήματος του φανατισμό-φασισμού, τόσο σε προσωπικό όσο και κοινωνικό επίπεδο.
Κοινωνίες στοιχημάτισαν στα ένστικτα και στην τυφλή αναπαραγωγή τους όπου ο φόβος έγινε το έθνο-οικογενειακό συστατικό που περιμένει, μεγαλώνοντας, αλαφιασμένο, να βγει στην επιφάνεια της ζωής, και να επιστρέψει την βία που δέχτηκε. Να την απλώσει στις πόλεις κυνηγώντας και σκοτώνοντας ότι μπορεί να αυτοπροσδιοριστεί σαν ελεύθερο και αυτόνομο στοιχείο, ότι προσπαθεί να μεταδώσει την αυτοδιάθεση σαν υπαρξιακό κανόνα στο διάλογο με τον άλλον.
Εκπαιδευμένοι στην υπακοή και τη μισαλλοδοξία, ενωμένοι μέσα από την απάρνηση πρώτα της δικής τους ταυτότητας και μετά των άλλων, οι φασίστες των διαφορετικών αποχρώσεων αισθάνονται μια άπλετη ευχαρίστηση, να είναι κομμάτι της ομάδας.
Romare Bearden
Πάντα ήθελα να είναι αναπόσπαστο κομμάτι του συνόλου. Πάντα ήθελαν να υπηρετήσουν κάτι πέρα από τον εαυτό τους. Ήθελαν να γίνουν ένα γρανάζι μια βίαιης μηχανής που τους ξέρασε χωρίς να τους ρωτήσει. Πάντα, κάτω από τον φόβο της απόρριψης, προσαρμόζονται στις απαιτήσεις των άλλων παραβλέποντας τις δικές τους. Χαίρονται να αναπαράγουν την βία που δέχθηκαν σαν στοιχείο της ταυτότητα τους, σαν στοιχείο της κοινωνίας τους.
Η δίψα να ανήκουν σε κάτι πιο “μεγάλο”, εθνικό,θρησκευτικό, πιο σημαντικό, τους γεμίζει με άγχος και φόβο. Μέσα από την αίσθηση ότι ανήκουν σε αυτό, νιώθουν και αυτοί μεγάλοι, νιώθουν δυνατοί, αντιπρόσωποι μια αλήθειας που ξεπερνάει τον πεπερασμένο και βιασμένο εαυτό τους. Η συμμετοχή τους κρύβει την αδυναμία και το φόβο της ανακάλυψης του εαυτού, καθώς και τον φόβο της μοναχικότητας και της διαφορετικότητα τους. Η διαφορετικότητα είναι που τους χαλάει.
Γι αυτούς, οι έννοιες, της ατομικότητας, της προσωπικότητας, της ανεξαρτησίας, της ελεύθερης βούλησης είναι στοιχεία που απειλούν. Στοιχεία που κρύβουν την αγωνία της μοναξιάς μπροστά στον δήμιο της παιδικότητας τους. Η αποδοχή σαν παράγωγο της βίας που υπέστησαν αποτελεί την καλύτερη απόδειξη για την απάληψη της. Η απάληψη της όμως έχει μια μικρή λεπτομέρεια, την αναπαραγωγή της.
Με χαρά αναλαμβάνουν αυτό το ρόλο, με χαρά νιώθουν την αρρωστημένη ισχύ τους. Τώρα οι άλλοι πρέπει να φοβηθούν, πρέπει να πονέσουν, όπως φοβήθηκαν και πόνεσαν και αυτοί ! Έτσι επιτυγχάνεται η τυφλή ένταξή στην ομαδική έκφρασης της παράνοιας του βίαιου ενστίκτου, που δεν είναι παρά ένα καταφύγιο από τον ασυνείδητο φόβο που διαπερνά οργανικά, ψυχολογικά, διαχρονικά την ύπαρξή τους.
Στην ουσία το φασιστικό αγελαίο ιδεώδες είναι κτισμένο τόσο στο σώμα όσο και το πνεύμα. Στηρίζεται στο κληρονομημένο φόβο που αναπαράγει την βία, χωρίς την ύπαρξη της οποίας, το νόημα της ζωής γίνεται μαλθακό, ανιαρό και χωρίς στόχο.
Έτσι οι όροι του βίαιου παιχνιδιού παραμένουν ανεπηρέαστοι. Ο Θύτης , το θύμα και η βίαιη πράξη είναι εδώ, τόσο μέσα στην ομάδα όσο και έξω από αυτή. Το μόνο που αλλάζει είναι ο θύτης και το θύμα. Το θύμα μέσα στην ομάδα… γίνεται θύτης έξω από αυτή. Ψάχνει για καινούργια θύματα ! Το θύμα υιοθετεί την βία που δέχτηκε, βαφτίζεται σε αυτή και γίνεται αποδέχτης αλλά και πομπός της. Μέσα από την υποταγή του και την παραχώρηση της βίας, γίνεται αποδεχτός από την ομάδα. Γίνεται κομμάτι της και καταφέρνει να υπερνικήσει τον φόβο και το άγχος του μοναχικού θύματος μετατρέποντας τον εαυτό του σε αγελαίο θύτη.
Ο φόβος όμως, παραμένει να είναι ο κύριος λόγος έκφρασης τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της ομάδας. Η παρουσίας του στην ομάδα απειλείται πάντα από τον φόβο της απομάκρυνση και του αποκλεισμού. Η αίσθηση του μέλους καλύπτει την συνεχή ύπαρξη του φόβου με άλλη μορφή. Όταν έχει γίνει θύτης, είναι πλέον ανεγνωρισμένα κομμάτι της ομαδικής βίας, πράγμα που αποτρέπει την συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι συνεχίζει να είναι θύμα.
Συνείδηση του Σοκ – Victor Brauner 1951
Κάτω από αυτές τις συνθήκες το μέλος παραχωρεί στην ομάδα το προνόμιο, αλλά και την δυνατότητα της συνεχούς παραβίασης του εαυτού. Της δίνει το δικαίωμα του ελέγχου και της καθοδήγησης του και δηλώνει υποταγή στις αποφάσεις που φτάνουν σαν αναμφισβήτητες διαταγές σε αυτόν. Αυτή η τακτική αποτελεί το αδιάσειστο αποδεικτικό στοιχείο της καθαρότητας του βιασμού του, σαν στοιχείο αποδοχής του, το οποίο εκείνος το εκλαμβάνει σαν τεκμηρίωση του εαυτού του.
Ήδη η ομάδα έχει έτοιμα τα φοβικά της σύμβολα τόσο για εσωτερική κατανάλωση όσο και εξωτερική έκφραση. Μέσα του οι κατασκευαστές του φοβικού σύμπαντος που το περιβάλλει, αρχηγοί θρησκευτικής ή πολιτικής απόχρωσης, παραβιάζουν συνεχώς τα όρια του εαυτού, πυροδοτώντας την αίσθηση της συνεχούς απειλής, όπως τότε στην παιδική ή την εφηβική ηλικία .
Το φοβικό σύνδρομο παίρνει σάρκα και οστά από την παρουσία του διαφορετικού, του ξένου, του άγνωστου. Παίρνει σάρκα και οστά μέσα από τον θρησκευτικό φανατισμό, όπου η αίσθηση του ανήκειν, προσδίδει ένα είδος αγιοσύνης της βίας η οποία τον φέρνει πιο κοντά στο θεό. Η βία αποτελεί την μόνη δικαίωση απέναντι στην απειλή. Από την άλλη, η απειλή στηρίζεται στη στην απαράμιλλη ισχύ του εσωτερικευμένου φόβου και της βίας που το μέλος έχει υποστεί στο παρελθόν. Αυτός βρίσκει την τεκμηρίωση του ακριβώς σε αυτή την απειλητική παρουσία του ξένου, τον αλλόθρησκου, τον διαφορετικού.
Όπως η βιασμένη αγελαία συνείδηση κάνει το κάθε μέλος της ομάδας να γίνεται βίαιο από τον φόβο της απώλειας της φυλετικο-θρησκευτικής καθαρότητας, ή της εθνικής υπερηφάνειας. Έτσι και η βία της αγελαίας συνείδησης σπέρνει τον θάνατο σε όλες τις μορφές, οργανώνοντας το βίαιο σύμπαν σαν παντοτινή συνθήκη επιβίωσης για τον καθένα μας
Κερεντζής Λάμπρος – kerentzis.blogspot
