Τι πήγε στραβά στην (ελληνική) καριέρα του Σωτήρη Κοματσιούλη; Με αφορμή τα… ανήκουστα τραγούδια των Lovers από το 1967
Την ερώτηση αυτή δεν μπόρεσα να την απαντήσω ούτε το 2010, όταν κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά τα άγνωστα τραγούδια του Σωτήρη Κοματσιούλη από τη δεκαετία του ’70 (σ’ εκείνο το LPτης B-otherSide), ούτε και τώρα καθώς ακούω τo ακαταμάχητο 4-tracks EP των Lovers από το 1967 (που τύπωσε εσχάτως η Mr.Genie Records σε 150 μόλις αντίτυπα).
Τι πήγε λάθος ρε παιδί μου κι έμειναν στην αφάνεια, σε χρόνο πρώτο, και τα μεν και τα δε; Τι συνέβη; Τι γκαντεμιά ήταν αυτή; Εντάξει, συγκυρίες, το ένα το άλλο… αν και κάποιος άλλος μπορεί να πει πως δεν πρόκειται, τέλος πάντων, και για τα μοναδικά ανέκδοτα της ιστορίας, που τα έφαγε το μαύρο σκοτάδι… Ok, σωστό κι αυτό, αλλά εδώ μιλάμε για τα τραγούδια ενός συγκεκριμένου ανθρώπου, που θα μπορούσε να σηματοδοτήσουν το ξεκίνημα και το ανέβασμα μιας καριέρας με απείρως περισσότερα και ισχυρότερα hooks. Και το σημειώνω τούτο, επειδή κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ποιο ακριβώς θα ήταν τοstatus, σήμερα, του Κοματσιούλη στη χώρα, αν όλα αυτά τα κομμάτια κυκλοφορούσαν στον καιρό τους, και αν, τέλος πάντων, αυτός ο τραγουδοποιός έμενε στην Ελλάδα και διεκδικούσε, εδώ, το καλύτερο δυνατόν. Μπορεί να ήταν κάτι σαν τον Πασχάλη (τον Πασχάλη του «Πατέρας και γυιός» και του «Φίλε μου, φίλε» εννοώ) ή κάτι άλλο… πιο βαρύ και πιο ασήκωτο. Ποιος ξέρει; Κανείς δεν ξέρει… Εξάλλου η ιστορία δεν προχωράει με υποθέσεις…
Αλλά και στα sixties… αν κυκλοφορούσαν τα τραγούδια τωνLovers, μήπως το νεανικό αυτό συγκρότημα από τη Λάρισα έμπαινε στο γήπεδο ως ίσο προς ίσο με τα καλύτερα ελληνόφωνα γκρουπ της εποχής; Ασυζητητί. Το πιστεύω ακράδαντα αυτό.
Τα κομμάτια των Lovers αν έβγαιναν τότε στις ετικέτες του Μάτσα, του Λαμπρόπουλου, του Αντίππα ή του Γκεσάρ δεν θα είχαν να ζηλέψουν απολύτως τίποτα από εκείνα των πιο αναγνωρισμένων συγκροτημάτων της εποχής. Γιατί, δηλαδή, το «Ήταν όνειρο» είναι κατώτερο από τον «Διωγμό» των Charms(μπλουζ και όχι… blues αμφότερα); –η γνώμη μου είναι πως δεν είναι με τίποτα κατώτερο, αφού είναι δέκα φορές καλύτερο!– ή για ποιον ακριβώς λόγο το «Γιατί μικρό κορίτσι» είναι κατώτερο, σαν σέικ, από τα καλύτερα των Olympians ή των Strangers; Με τίποτα δεν συμβαίνει. Αν κάπου υπολείπονταν τα τραγούδια τωνLovers, σε σχέση με τα ανάλογα ελληνόφωνα best της δεκαετίας (μία είναι η δεκαετία), αυτό δεν έχει να κάνει με τις μουσικές, τους στίχους, το drive της ορχήστρας ή τη φωνή του τραγουδιστή, έχει να κάνει μόνο με τη γενικότερη παραγωγή (την αρχική παραγωγή εννοώ, όχι αυτήν την Mr.Genie) και βεβαίως με τις διασυνδέσεις στα μέσα και τον Τύπο (που ποτέ δεν έγιναν). Σε τελευταία ανάλυση ένα συγκρότημα από την επαρχία, εκείνα τα χρόνια, πολύ δύσκολα θα μπορούσε να επιβληθεί στα «τέρατα» της εποχής. Ας μην μας διαφεύγει ποτέ αυτό… κι ας έχουμε στο νου μας τους Πατρινούς Spiders, τους Ροδίτες Rabbitsκ.ά.
 |
| Οι Lovers στα τέλη των sixties. Ο Σωτήρης Κοματσιούλης πρώτος από αριστερά. |
«Γιατί μικρό κορίτσι» λοιπόν με την, σήμα κατατεθέν, χρήση της τρομπέτας (ακόμη και σόλο με σουρντίνα ακούμε!), τις ωραίες ρυθμικές κιθάρες, τα γεμίσματα της φαρφίζας και πάνω απ’ όλα την πειστική φωνή του Σωτήρη Κοματσιούλη… ένα τρανταχτό σέικ εν ολίγοις, που αν… και τα λοιπά… θα γινόταν χαμός στα κλαμπ (Αθηνών και περιχώρων).
«Πες μου το γιατί»… τραγούδι που ξεκινά σε slow tempoανεβάζοντας στροφές στο ρεφρέν (μπλουζ και σέικ σε συσκευασία μία), με τον Κοματσιούλη να τραγουδά μ’ ένα ντελικάτο φαλτσέτο και με τα πίσω φωνητικά ν’ ανεβάζουν περαιτέρω το κομμάτι.
«Θα σε περιμένω»… επίσης με αργές και γρήγορες στροφές, και με μουσικούς και τραγουδιστή (με φωνή crooner στα ήσυχα μέρη), που φαίνονται κάτι παραπάνω από εξοικειωμένοι με την ατμόσφαιρα του live. Η κίνηση και ο χορός σε κάθε περίπτωση δηλώνουν «παρόν».
«Ήταν όνειρο»… το μεγάλο τραγούδι του EP, κι ένα από τα ωραιότερα ελληνόφωνα των δικών μας sixties. Απλοί, αλλά πανέμορφοι ερωτικοί στίχοι, μελωδία που στέκεται αγέρωχα, ηδυπαθής ερμηνεία, έξοχο ρεφρέν. Η μελαγχολική ατμόσφαιρα του κομματιού με παραπέμπει, μόνο, στην ωραιότερη ποπ μπαλάντα της εποχής, και μόνο μ’ αυτήν μπορεί να συγκριθεί – για το «Σε ξέρω τόσο λίγο» του Σταύρου Ζώρα ο λόγος.
Κρατάμε λοιπόν τα τέσσερα αυτά ελληνόφωνα τραγούδια του Σωτήρη Κοματσιούλη και τον Lovers, προσέχουμε έτι περισσότερο το «Ήταν όνειρο» και δίνουμε το λόγο στον φίλο και αναγνώστη του δισκορυχείου Λάμπρο Παπαλάμπρο (τηςMr.Genie Records) για κάποιες λεπτομέρειες…
Η πρόσφατη ανακάλυψη των τραγουδιών των Lovers από ταsixties (δύο promo 45άρια απ’ όσο ξέρω) είναι ένα από τα γεγονότα για το χώρο τού (παλαιού) ελληνικού ροκ. Πες μου για την πρώτη εντύπωσή σου, όταν άκουσες τα τραγούδια.Πότε ακριβώς ηχογραφήθηκαν, ξέρουμε;
Όταν άκουσα πρώτη φορά τα τραγούδια των Loversεντυπωσιάστηκα. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Σωτήρη Κοματσιούλη τα τραγούδια ηχογραφήθηκαν το 1967 ή το 1968. Όπως καταλαβαίνεις πέρασαν πολλά χρόνια και δεν ήταν σε θέση να θυμηθεί με ακρίβεια. Το μυστήριο λύθηκε τελικά από τον κιθαρίστα των Lovers Παναγιώτη Οικονομίδη, που, όταν του ζητήσαμε να μας παραχωρήσει μια φωτογραφία του γκρουπ για το εξώφυλλο, βρήκε στο αρχείο του και μια φωτογραφία από την κάθοδο των Lovers στην Αθήνα για την ηχογράφηση του δίσκου, η οποία στην πίσω μεριά έγραφε… Σεπτέμβριος 1967.
Τελικά το master έγινε από τα δισκάκια, ή από τις ταινίες; Τορωτώ, γιατί κάποια στιγμή άκουσα πως βρέθηκαν και οι ταινίες! Πώς είναι δυνατόν, είπα, ρε παιδί μου αυτά τα δύο διαφορετικά πράγματα να βρεθούν ταυτόχρονα;
Ήδη από τις αρχές του 2015 υπήρχαν ενδείξεις ότι τα δυο testpressings (45άρια) με τα τραγούδια των Lovers βρίσκονται στα χέρια κάποιου συλλέκτη. Αλλά δεν ήταν σίγουρος ο ίδιος συλλέκτης εάν ήταν τα τραγούδια του Σωτήρη Κοματσιούλη. Αφού το σιγουρέψαμε καταφέραμε να μας τα παραχωρήσει. Το αποτέλεσμα όμως δεν ήταν καθόλου ικανοποιητικό. Τα testpressings ήταν σε κάκιστη κατάσταση (G-). Ταυτόχρονα από την αρχή αυτής της ιστορίας είχε δημιουργηθεί ένας ντόρος σε κύκλους συλλεκτών σχετικά με τα τραγούδια. Έτσι η είδηση έφτασε στ’ αυτιά κάποιου συλλέκτη λαϊκών τραγουδιών, που επικοινώνησε με τον Σωτήρη Κοματσιούλη μετά από καιρό, ισχυριζόμενος ότι έχει το master tape. Ακολούθησε ακρόαση της μπομπίνας και στη συνέχεια συζητήθηκε το χρηματικό ποσό, ώστε να την αποκτήσουμε. Όμως ήταν τόσο μεγάλο το ποσό που μας ζητήθηκε, ώστε αρχικά σκεφτήκαμε να εγκαταλείψουμε την προσπάθεια. Μετά από σκληρά παζάρια αγοράσαμε την μπομπίνα σε καλύτερη τιμή. Χρησιμοποιήθηκε η γνήσια μπομπίνα για το 45αρι, χωρίς καμία ηχητική παρέμβαση.
Πώς βλέπεις τα τραγούδια του Σωτήρη Κοματσιούλη και τωνLovers μέσα στην παραγωγή της ελληνικής ποπ/ροκ της εποχής; Εννοώ, τι θέση τους δίνεις σε σχέση με άλλα τραγούδια και συγκροτήματα εκείνης της περιόδου, από πλευράς σύνθεσης, στίχων, παιξιμάτων κ.λπ.;
Τα τραγούδια παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον για πολλούς λόγους. Συνθετικά και στιχουργικά ο Σωτήρης, δεδομένου της πολύ νεαρής ηλικίας του, ξεπερνούσε πολλά από τα μεγάλα ονόματα της εποχής. Όμως την δεκαετία του ’60 τα πράγματα δεν ήταν τόσο απλά. Τα περισσότερα συγκροτήματα της εποχής προωθούνταν από ανθρώπους που ήταν μέσα στα κυκλώματα.Για παράδειγμα, εάν ένα συγκρότημα το προωθούσαν οι Μοντέρνοι Ρυθμοί και ο Νίκος Μαστοράκης ήταν σχεδόν δεδομένο ότι θα κάνει επιτυχία, ανεξαρτήτως εάν ήταν καλό. Ο Σωτήρης και οι Lovers ήταν ένα συγκρότημα από τη Λάρισα και είναι αυτονόητο ότι πάντα τα επαρχιακά συγκροτήματα είναι αδικημένα, αφού δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες που μπορεί να έχουν τα αθηναϊκά γκρουπ. Σκέψου ότι από τα δεκάδες επαρχιακά συγκροτήματα των 60s ελάχιστα κατόρθωσαν να ηχογραφήσουν. Εάν ο Σωτήρης με τους Lovers είχαν κάποιο γνωστό μάνατζερ της εποχής και ηχογραφούσαν σε ένα πολύ κάλο στούντιο τα πράγματα θα ήταν πολύ διαφορετικά. Αυτοί οι πιτσιρικάδες, λοιπόν, κατέβηκαν το ’67 στην Αθήνα, κοιμήθηκαν δύο μέρες στο δρόμο και ηχογράφησαν live σε ένα μικρό στούντιο αυτά τα τέσσερα κομμάτια μέσα σε δύο ώρες. Την ίδια ώρα οι Idols για παράδειγμα προβάλλονταν απ’ όλα τα μέσα (ραδιόφωνο/ τηλεόραση/ κινηματογραφικές ταινίες) και εμφανίζονταν στα γνωστότερα κλαμπ και σε κοσμικές εκδηλώσεις με την ελίτ εκείνης της περιόδου. Από την άλλη, όμως, αυτό ακριβώς το γεγονός δίνει κι έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα στα τραγούδια του Σωτήρη Κοματσιούλη και των Lovers,εκείνον… πώς να το πούμε… του αυθόρμητου και αγνούσυγκροτήματος. Τα υπόλοιπα τ’ αφήνω στην κρίση του κόσμου.
Υπάρχουν κάποια σχέδια για την Mr.Genie Records; Σύγχρονες κυκλοφορίες, κυκλοφορίες αρχείου από το χώρο του garage, psych κ.λπ.;
Δεν υπάρχει κάτι στα άμεσα σχέδια, αλλά είμαστε ανοιχτοί σε προτάσεις.
ΦΩΝΤΑΣ ΤΡΟΥΣΑΣ
