Κείμενο του Αποστόλου Δ. Σαχίνη
.
Οι Έλληνες κάτοικοι της παλαιάς Καστοριάς που διέμεναν στην περιοχή του «τσιαρσιού» (της άνω αγοράς), και πιο συγκεκριμένα, στην τέως ενορία Οικονόμου και νυν Αγίας Παρασκευής, ονομάζονταν «Τσιαρσινοί».
Οι Καστοριανοί αυτοί διακρίνονταν για τον ιδιότυπο, τον ατίθασο χαρακτήρα τους, όπως τον είχαν διαμορφώσει οι συνθήκες που επικρατούσαν στην μακρά περίοδο της τουρκοκρατίας. Είχε αναπτυχθεί σ’ αυτούς το αντιστασιακό πνεύμα κατά των Τούρκων, τους οποίους εμπόδιζαν να εισχωρήσουν στη χριστιανική περιοχή.
Ήταν οι”ακρίτες” της Καστοριάς, επειδή ο μαχαλάς τους συνόρευε με τον τούρκικο μαχαλά και οι προστριβές με τους Τούρκους ήταν συχνές. Τον ζωηρό και ιδιότυπο χαρακτήρα τους οι”Τσιαρσινοί” τον διατήρησαν έως τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας.
Διατήρησαν επίσης πολλά παλαιά έθιμα και διέσωσαν πολλούς θρύλους.
 |
| Η Αγία Παρασκευή, ενοριακός ναός των Τσιαρσινών |
Ένα δημοτικό τραγούδι της Καστοριάς τους αναφέρει ως εξής:
“Κατέβαιναν οι Τσιαρσινοί, όλοι ήταν μεθυσμένοι,
πρώτος ο Τριαντάφυλλος, δεύτερος ο Μπαϊρακτάρης,
τρίτος και ο χειρότερος ήταν ο Ζησιάδης…”.
Την ίδια φήμη με τους «Τσιαρσινούς» είχαν και οι γυναίκες τους, οι «Τσιαρσινές», τις οποίες οι λοιποί Καστοριανοί αποκαλούσαν «αμπαμπίλωτες», δηλαδή αμπάλωτες, ανοικοκύρευτες, επειδή η κίνηση στο «Τσαρσί» και το σεργιάνι του δεν τις άφηνε καιρό να μπαλωθούν.
Η «τράπεζα» (συνεστίαση) των «Τσιαρσινών».
«Τράπεζα» ονομαζόταν στην παλαιά Καστοριά η παραδοσιακή ετήσια συνεστίαση των μελών της καθεμίας ενορίας, που γινόταν την ημέρα της εορτής του πάτρωνος αγίου της. Γινόταν με δαπάνες κάποιου ενορίτου – δωρητού της εκκλησίας, τις οποίες διέθετε, είτε διά διαθήκης, είτε διά δωρεάς, για την ψυχή του ιδίου και των μελών της οικογενείας του. Η «τράπεζα» ετελείτο στο νάρθηκα του ναού και παρεκάθοντο σ’ αυτήν οι κορυφαίοι των ενοριτών (ιερέας, επίτροποι κ.ά.), καθώς και άλλοι χριστιανοί.
Η τελευταία “τράπεζα” ήταν των “Τσιαρσινών”, που ετελείτο στο διώροφο κελί της Αγίας Παρασκευής, την 19η Φεβρουαρίου, εορτή της αγίας Φιλοθέης της Αθηναίας. Για την τέλεσή της πρόσφερναν οι συνδαιτυμόνες, ανάλογα με τις δυνατότητές τους, το αλεύρι, το λίπος, το κρασί κ.ά. Οι γυναίκες της ενορίας μαγείρευαν και έτρωγαν χωριστά απ’ τους άντρες, σε ιδιαίτερο χώρο μαζί με τα παιδιά τους. Το έθιμο της “τράπεζας” έσβησε με την κατάργηση της ενορίας και των παλαιών θρησκευτικών παραδόσεων.
 |
| Ο Καστοριανός Μακεδονομάχος Δημήτριος Νταλίπης |
| |
| Περίστωο ναού της Καστοριάς όπου γινόταν η “τράπεζα” |
