Από την Καθαρή Δευτέρα αρχίζει ή Μεγάλη Σαρακοστή που διαρκεί σαράντα μέρες. Ας την καλωσορίσουμε:
Καλώς την τη Σαρακοστή
με σκόρδα και κρεμμύδια,
καλώς να ’ρθούν τα ξώλαμπρα
με τα πολλά παιχνίδια.
Στην Καστοριά, τα παλιά τα χρόνια, τόσο οι γυναίκες, όσο και τ’ ανύπαντρα κορίτσια, κρατούσαν, από την Καθαρή Δευτέρα, τρεις μέρες νηστεία, το «τριόημερο», όπως το ’λεγαν και «μόνο σαν βασίλευε ο ήλιος έτρωγαν λίγο ψωμάκι με νερό, όσο για ζωή». Οι γυναίκες αυτές και τα κορίτσια ονομάζονταν «Τριοημερίτισσες».
Οι «Τριοημερίτισσες» του γειτονικού Βοΐου τρώγανε για πρώτη φορά ψωμί και φαγητό το μεσημέρι της Τετάρτης, την ώρα που χτυπούσε η καμπάνα της εκκλησιάς και κατόπιν, το Σάββατο των Αγίων Θεοδώρων μεταλάβαιναν.
Στην Καστοριά, την τελευταία εβδομάδα της Αποκριάς, τρία-τρία κορίτσια συμφωνούσαν κι αποφάσιζαν να κρατήσουν την τριήμερη νηστεία αδελφωμένα και μαζί κατόπιν να κοινωνήσουν το Σάββατο των Αγίων Θεοδώρων.
Από το πρωί κιόλας της Καθαρής Δευτέρας όλοι στη γειτονιά μάθαιναν τα ονόματα τους.
Οι «Τριοημερίτισσες» περνούσαν τη νηστεία τους συντροφιά, πότε στο σπίτι της μιας κοπέλας, πότε στο σπίτι της άλλης, με την κουβέντα και διαβάζοντας τη «Σύνοψη». Τα βράδια των τριών ημερών της νηστείας τους, συντροφιά πάντα, πήγαιναν στην εκκλησία της γειτονιάς τους και παρακολουθούσαν τον Εσπερινό. Ο κόσμος τις έβλεπε και τις καλοτύχιζε κι έδειχνε γι’ αυτές βαθιά εκτίμηση.
Κείμενο της Ιφιγένειας Διδασκάλου
