Στην πραγματικότητα η άφεση αμαρτιών είναι ένα δώρο όχι για τον εχθρό, αλλά για τον εαυτό μας. Συνήθως, όμως, προσφέρεται υπό όρους. Οι περισσότεροι άνθρωποι όταν συγχωρούν, θέλουν ο πρώην καταδικασμένος να θυμάται ότι είναι ένοχος που του έχει παραχωρηθεί συγχώρεση, κάτι σαν χάρη. Αυτού του τύπου η στάση είναι απολύτως χειριστική. Είναι ένα μέσον άσκησης ελέγχου στον άλλον. Τον κρατάμε δέσμιο στην ενοχή του, σαν κατάδικο με αναστολή.
Το χειρότερο όμως είναι για εκείνους που αρνούνται πεισματικά και κατηγορηματικά να συγχωρήσουν. Με αυτόν τον τρόπο κρατούν τον εαυτό τους καθηλωμένο στο παρελθόν, ενώ ταυτόχρονα γκρεμίζουν τη γέφυρα από την οποία θα περνούσαν και οι ίδιοι, επειδή όλοι έχουμε ανάγκη από συγχώρεση. Πρώτα απ’ όλα, από τον ίδιο τον εαυτό μας. Γιατί, βλέπετε, ακόμα και αν είμαστε επιεικείς με τους άλλους, συχνά είμαστε ανελέητοι με τον εαυτό μας.
Και ίσως είναι αυτός που πάνω απ’ όλα χρειάζεται τη συγχώρεση μας. Εκείνοι που δυσκολεύονται περισσότερο να συγχωρήσουν τους άλλους δυσκολεύονται εξίσου να αθωώσουν τον εαυτό τους. Είναι αμείλικτοι μαζί του. Οι αποτυχίες μας, η αδυναμία μας να αντεπεξέλθουμε σε κάποιες καταστάσεις ή να σταθούμε στο ύψος των προσδοκιών μας είναι συχνά ένα εσωτερικό δηλητήριο. Την ίδια ικανότητα έχουμε να δηλητηριάσουμε ο ένας τη ζωή του άλλου. Πληγώνουμε και πληγωνόμαστε, θεωρώντας ότι τα συμφέροντα μας είναι ξεχωριστά. Στα αρχεία της καρδιάς μας φυλάμε συχνά με μεγαλύτερο ζήλο εκείνους που μας πλήγωσαν παρά εκείνους που μας αγάπησαν.
Σε κάθε περίπτωση, η καταδίκη εαυτών και αλλήλων ληστεύει το μέλλον μας, εφόσον αναγκάζει τον νου να σταματήσει το εσωτερικό ρολόι στο ασυγχώρητο συμβάν. Γι’ αυτό η συγχώρεση είναι στην ουσία μια επαναδιεκδίκηση του παρόντος και κατ’ επέκταση του μέλλοντος μας. Μέσον για να μας επιστραφεί η ζωή μας. Ακριβώς πάνω σε αυτή τη γραμμή αρχίζει να βαδίζει και η ψυχολογία που απέφευγε μέχρι πρότινος να ασχοληθεί με το θέμα της συγχώρεσης, βλέποντας το μάλλον σαν μια πνευματική κατάσταση που είχε να κάνει κυρίως με θέματα χριστιανικής πίστης. Τώρα όμως αυτή η αντίληψη διευρύνεται για να συμπεριλάβει τη συγχώρεση στις στρατηγικές επιτυχίας!
Η απελευθέρωση του φυλακισμένου
Η νέα ψυχολογική προσέγγιση της συγχώρεσης προτείνεται ως μια έξυπνη επιλογή για ένα άτομο ή ένα έθνος, γιατί το καθιστά ελεύθερο. Σκεφτείτε, δεν είναι ο αδύναμος, ο γεννημένος θύμα που παραχωρεί τη συγχώρεση, αλλά αντίθετα ο δυνατός, εκείνος που την επιλέγει ως μια συνειδητή πράξη απελευθέρωσης του εαυτού του από τον ρόλο του θύματος και από την «υποχρέωση» να συντηρεί μέσα του την πικρία, τον θυμό, την καχυποψία και την ανάγκη εκδίκησης.
Πρόκειται για τη δική μας λύτρωση. «Συγχωρώντας ελευθερώνουμε έναν φυλακισμένο, ο οποίος ανακαλύπτουμε ότι ήταν τελικά ο εαυτός μας», είπε κάποτε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Νέες σχολές σκέψης μας συνιστούν να μάθουμε την τέχνη της συγχώρεσης, αν θέλουμε να έχουμε καλύτερη σωματική και ψυχική υγεία, βελτιωμένη ποιότητα ζωής και περισσότερη χαρά. Είναι ένας τρόπος για να αρνηθούμε την εξουσία που ένα ολέθριο παρελθόν μπορεί να έχει στη ζωή μας.
Όπως έγραψε ο Νίτσε: «Το κακό παρελθόν πρέπει να ξεχνιέται, αλλιώς μετατρέπεται σε νεκροθάφτη του παρόντος. Η ικανότητα να θεραπεύουμε τα τραύματα μας, να αναπληρώνουμε αυτό που χάθηκε, να προχωράμε πάρα κάτω είναι βασική δεξιότητα επιβίωσης. Εκείνοι που αρνούνται να συγχωρέσουν, επιμένουν να πενθούν και έτσι η ψυχή τους αιμορραγεί μόνιμα».
Εκείνους που δεν συγχωρείς, τους φοβάσαι
Υπάρχει ένα κομμάτι του εαυτού μας που κάνει τα πάντα για να υπερασπιστεί τον ρόλο του θύματος. Αυτό είναι που αρνείται πεισματικά να δώσει άφεση αμαρτιών στον «θύτη». Προσπαθεί να μας πείσει πως η συχώρεση είναι αδυναμία και ανοησία και γι’ αυτό δεν την προσφέρει, αντιμετωπίζοντάς την ως ένα είδος «δώρου» προς τον θύτη. Εδώ όμως είναι που παίζεται ένα εξαιρετικά λεπτό παιχνίδι, φαινομενικά εις βάρος το άλλου, αλλά τελικά σε βάρος του εαυτού μας.
Η άρνηση να ξεχάσουμε και να συγχωρήσουμε είναι ένα είδος εξουσίας. Κρατά πάντα τον θύτη ένοχο και αιχμάλωτο στον ρόλο του. Αλλά ταυτόχρονα κρατά και εμάς στον ρόλο του θύματος και του αδύναμου. Η άποψη που θέλει τους θύτες ασυγχώρητους καταδικάζει τα θύματα τους να παραμένουν μόνιμα σ αυτόν τον ρόλο. Αυτή η παράδοξη κατάσταση είναι στην ουσία ένας μηχανισμός αυτοϋπονόμευσης. Όποιος το συνειδητοποιήσει καταλαβαίνει αμέσως γιατί η συγχώρεση είναι όντως μια ιδιαίτερα ευφυής επιλογή
Απόσπασμα από το βιβλίο της Ιουλίας Πιτσούλη «Μυστική Οδύσσσεια«, Εκδόσεις Διόπτρα
