Με 80 ανακοινώσεις και 192 συνέδρους θα πραγματοποιηθεί, από 3 έως 5 Μαρτίου 2016, στην αίθουσα τελετών του παλαιού κτιρίου Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, η ετήσια Αρχαιολογική Συνάντηση για τις ανασκαφές του 2015 στη Μακεδονία και τη Θράκη. Φέτος, είναι η εικοστή ένατη χρονιά αυτών των συναντήσεων όπου παρουσιάζεται πληθώρα νέου αρχαιολογικού υλικού, δημοσιοποιούνται σημαντικές ανακοινώσεις και διατυπώνονται γόνιμες παρατηρήσεις και συνθετικές ερμηνευτικές προσεγγίσεις σχετικές με τις αρχαιότητες της Μακεδονίας και Θράκης.
Αρχαιολόγοι από τις Εφορείες, το Πανεπιστήμιο και τις ξένες αρχαιολογικές αποστολές προσφέρουν και μοιράζονται τη χαρά της νέας γνώσης. Μια γνώση που κοινοποιείται άμεσα στη διεθνή επιστημονική κοινότητα μέσω των Πρακτικών που εκδίδονται ανελλιπώς κάθε χρόνο.
Η έναρξη των εργασιών του συνεδρίου θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 3 Μαρτίου 2016 και ώρα 9.00, στην Αίθουσα Τελετών του παλαιού κτιρίου Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ.
Αρωγοί του Αρχαιολογικού Έργου είναι το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και η Επιτροπή Ερευνών του ΑΠΘ.
Τη δεύτερη ημέρα του συνεδρίου θα γίνουν και οι παρουσιάσεις της αρχαιολόγου κας Αικ. Περιστέρη και των μελών της ομάδας της, για τις ανασκαφές και τα ευρήματα στο λόφο Καστά της Αμφίπολης.
Το πλήρες πρόγραμμα του συνεδρίου έχει ως εξής:
ΠΕΜΠΤΗ 3 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016
ΠΡΩΙ: 9:00 – 14:30
9:00 Προσφωνήσεις επισήμων – Κήρυξη έναρξης εργασιών
9:30 1. Γ. Στρατούλη, Ν.Κυριατζή, Ι. Πετσάλνικος
Η Μνήμη της Αθανασίας: παραλίμνιες νεκροπόλεις από τους πρώιμους ιστορικούς έως τους ελληνιστικούς χρόνους στην Κρεπενή Καστοριάς.
9:45 2. Α. Σκρέκα, Α. Σαραφέρας, Α. Γκιμουρτζίνα
Αποκατάσταση του ναού Παναγίας ενορίας Αγίων Αναργύρων στην Καστοριά και συντήρηση των τοιχογραφιών του.
10:00 3. Α. Γκιμουρτζίνα, Α. Στρατή
Η συντήρηση των τοιχογραφιών και του τέμπλου στο ναό Εισοδίων της Θεοτόκου «Τσιατσιαπά» στην Καστοριά.
10:15 4. Ι. Σίσιου
Ο ζωγραφικός διάκοσμος στο νάρθηκα του Αγίου Γεωργίου του Βουνού στην Καστοριά.
10:30 5. Χ. Σαρρηγιαννίδου
Παρατηρήσεις στο ζωγραφικό διάκοσμο του αρχοντικού Τσιατσιαπά στην Καστοριά.
10:45 6. Ε. Βούλγαρη
Ιδιαίτερα τετραποδικά σκεύη από τον λιμναίο οικισμό του Δισπηλιού.
11:00 7. Δ. Καϊμάρης, Π. Πατιάς, Ό. Γεωργούλα
Αποτύπωση του αρχαιολογικού χώρου και της αναπαράστασης του Δισπηλιού με τηλεκατευθυνόμενο μη επανδρωμένο σύστημα λήψης εικόνων (πολύπτερο/drone).
11:15-11:30 Συζήτηση
11:30-11:45 Διάλειμμα
11:45 8. Παν. Χρυσοστόμου
Νέα στοιχεία για τις χερσαίες και λιμναίες εγκαταστάσεις της περιοχής των τεσσάρων λιμνών του λεκανοπεδίου Αμυνταίου, μέσα από τις σωστικές ανασκαφές μεγάλης κλίμακας στο Ορυχείο Πεδίου Αμυνταίου της Δ.Ε.Η. Α.Ε.
12:00 9. Παν. Χρυσοστόμου, Δ. Μανάνη, Α. Κυριάκου, Τ. Γιαγκούλης
Νέα σημαντικά αρχαιολογικά στοιχεία για την τοπογραφία της Βόρειας Εορδαίας.
12:15 10. Μ. Παϊσίδου, Α. Τσώκας, Σ. Ζαχαριάδης και ομάδα εργασίας
Επιφανειακή έρευνα στην οχυρή θέση «Κάλε» Αμυνταίου.
12:30 11. Ν. Ευστρατίου, P. Biagi, R. Nisbet, E. Starnini
Τα πρώτα στοιχεία για την παρουσία κυνηγών της ανώτερης παλαιολιθικής και μεσολιθικής στην Πίνδο, στην περιοχή της Σαμαρίνας.
12:45 12. Σ. Δρούγου, Α. Θάνος, Κ. Παπάζογλου
Καστρί Γρεβενών 2015. Το έργο της πανεπιστημιακής ανασκαφής.
13:00 13. Γ. Καραμήτρου-Μεντεσίδη
Ελάτη Κοζάνης: μυκηναϊκοί τάφοι από τη θέση Λογκάς.
13:15 14. Α. Χονδρογιάννη-Μετόκη, Π. Ευαγγέλογλου, Χ. Ζιώτα, Α. Αποστολίδου, Ε. Γρηγοράκου
Στερέωση και μερική αποκατάσταση του αρχαιολογικού χώρου της αρχαίας Αιανής Κοζάνης και των αγροικιών Α και Β.
13:30 15. Α. Χονδρογιάννη-Μετόκη, Π. Ευαγγέλογλου, Χ. Λόκανα, Β. Λαϊνά, Α. Τουλιοπούλου, Ε. Κακαβίτσα
Ορυχεία Μαυροπηγής: η αρχαιολογική έρευνα για το 2015.
13:45 16. Μ. Τσιάπαλη
Ανασκαφική έρευνα στο Παλαιόκαστρο Καισάρειας, Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης.
14:00 17. Αι. Κούσουλα, Α. Χονδρογιάννη-Μετόκη, Ε. Ντίο,
\Σ. Βλαχοπούλου, Α. Τσολάκης, Θ. Τσεμπερά
\Κοίμηση της Θεοτόκου Διλόφου, Βοῒου: κεφαλαιοποιώντας μία καταστροφή.
14:15-14:30 Συζήτηση
ΠΕΜΠΤΗ 3 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016
ΑΠΟΓΕΥΜΑ: 16:45 – 21:15
16:45 1. Ε. Παπαδοπούλου, Β. Καραγιάννη, Χ. Κορομηλά
Νεκροταφείο ρωμαϊκών και υστερορωμαϊκών χρόνων από τις σωστικές ανασκαφές στον Πλαταμώνα Πιερίας 2015.
17:00 2. Ε. Αλβανού, Μ. Χάδου, Κ. Τσεργά, Φ. Μακρυγιάννης
Ανασκαφή στο δυτικό νεκροταφείο του Δίου στο πλαίσιο του έργου «Κατασκευή Δικτύου Αποχέτευσης Δ.Δ. Δίου».
17:153. Ε. Γεροφωκά, Ι. Ανδροβιτσανέα, Χ. Εμμανουηλίδου, Χ. Γουίδης
Ράχη Πιερίας: οικισμός και νεκροταφείο βυζαντινών χρόνων.
17:30 4. Σ. Βραχιονίδου, Σ. Κορδανούλη, Μ. Μπέσιος
Έρευνα στο βόρειο τείχος της Πύδνας.
17:45 5. Α. Κοτταρίδη
Βασιλική Νεκρόπολη των Αιγών: περπατώντας ανάμεσα στους αιώνες.
18:00 6. Μ. Λιλιμπάκη, Ι. Ακαμάτης, Ζ. Αλ Σααγιάχ, Α. Δανιήλ, Ν. Ακαμάτης, Χ. Ααμόντ, Α. Βουβουλής, Ι. Μπέλλας, Ε. Παπαδοπούλου
Συντήρηση – Ανάδειξη αρχαιολογικού χώρου Πέλλας (2002-2015).
Ο προγραμματισμός.
18:15 7. Μ. Λιλιμπάκη, Ι. Ακαμάτης, Ζ. Αλ Σααγιάχ, Α. Δανιήλ, Ν. Ακαμάτης, Χ. Ααμόντ, Α. Βουβουλής, Ι. Μπέλλας, Ε. Παπαδοπούλου
Συντήρηση – Ανάδειξη αρχαιολογικού χώρου Πέλλας (2002-2015).
Η υλοποίηση του έργου.
18:30 8. Ν. Ακαμάτης
Ερυθρόμορφη κεραμική από το οικοδομικό τετράγωνο «Ενημέρωσης» της Πέλλας στο πλαίσιο του έργου Συντήρησης και Ανάδειξης (2007-2015).
18:45-19:00 Συζήτηση
19:00-19:15 Διάλειμμα
19:15 9. Ε. Τσιγαρίδα, Γ. Σκιαδαρέσης, Α. Γεωργιάδου, Γ. Καρλιάμπας,
Σ. Νανόγλου, Ν. Παππάς, Γ. Σταλίδης, Χ. Τσούγγαρης, Ζ. Αλ Σααγιάχ
Το αρχαιολογικό έργο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πέλλας κατά το 2015.
19:30 10. Α. Γεωργιάδου, Π. Ιωαννίδου
Το ανατολικό νεκροταφείο της Πέλλας. Έρευνες 2014-2015.
19:45 11. Ν. Παππάς
Μουσείο Πέλλας και κοινωνία: οικοδομώντας μία αμφίδρομη σχέση.
20:00 12. Χ. Τσούγγαρης, Μ. Κιουζέπη, Φ. Παπαργυρούδη
Αγρότες, μετανάστες, έφηβοι και αθλητές στην αρχαία Πέλλα.
20:15 13. Α. Χρυσοστόμου
Το νεκροταφείο εποχής Σιδήρου στην Άρνισσα Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας.
20:30 14. Σ. Μαμαλούκος, Γ. Σκιαδαρέσης, Γ. Σταλίδης
Ο ναός του Αγίου Δημητρίου στο Αετοχώρι Αλμωπίας. Μελέτη αποκατάστασης.
20:45 15. Μ. Περδικοπούλου
Ο μιναρές της οδού Λεωνίδα στα Γιαννιτσά.
21:00-21:15 Συζήτηση
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 4 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016
ΠΡΩΙ: 9:30 – 14:30
9:30 1. T. Krapf
Συνδέοντας στρωματογραφίες στη Βόρεια Ελλάδα και Νότια Αλβανία.
9:45 2. Ε. Κοτζαμποπούλου
Το έργο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς το 2015.
10:00 3. Α. Κεραμάρης, Μ. Φαρμάκη, Ν. Παζαράς
Κρυμμένα μυστικά της γεωγραφίας του Δήμου Κιλκίς.
10:15 4. Χ. Δαδάλα, Α. Κουσουλάκου, Σ. Χατζητουλούσης, Μ. Τσιούμας
Ανάπτυξη Συστήματος Γεωγραφικών Πληροφοριών για τη διαχείριση αρχαιολογικής πληροφορίας: εφαρμογή στην Περιφερειακή Ενότητα Κιλκίς.
10:30 5. Κ. Κωτσάκης, Ντ. Ούρεμ-Κώτσου, P. Halstead, Β. Ισαακίδου,
Σ. Τριανταφύλλου, Σ. Μητκίδου, H. Whelton, R. P. Evershed
Υλικός πολιτισμός και περιβάλλον κατά τη νεολιθική εποχή στη Βόρεια Ελλάδα. Το πρόγραμμα EXPLORING.
10:45 6. Χ. Παπαγεωργοπούλου
Πληθυσμιακή γενετική της νεολιθικής περιόδου στη νοτιοανατολική Ευρώπη: αποτελέσματα των πρώτων γονιδιωμάτων από τον Ελλαδικό χώρο.
11:00 7. Ε. Μανακίδου, Δ. Τσιαφάκη
Καραμπουρνάκι 2015: αρχαιολογική έρευνα στον αρχαίο οικισμό.
11:15 8. Μ. Γεωργακοπούλου, B. Jagou, Γ. Σανίδας, Μ. Τιβέριος,
Ε. Μανακίδου, Δ. Τσιαφάκη
Μελέτη αρχαιομεταλλουργικών ευρημάτων από το Καραμπουρνάκι: μακροσκοπικές και εργαστηριακές προσεγγίσεις.
11:30 9. Π. Αδάμ-Βελένη, Α. Τουλουμτζίδου
Ανασκαφή σε αποθήκες και αναδίφηση σε αρχεία: νέα στοιχεία για τις ανασκαφές του Ν. Κοτζιά στο ιερό της Δήμητρας στο Δερβένι.
11:45-12:00 Συζήτηση
12:00-12:15 Διάλειμμα
12:15 10. Κ. Περιστέρη
Ανασκαφική έρευνα τύμβου Καστά Αμφίπολης 2014.
12:30 11. Κ. Περιστέρη, Μ. Λεφαντζής
Αρχιτεκτονικά και οικοδομικά χαρακτηριστικά στην εξέλιξη του μνημειακού συνόλου τύμβου Καστά Αμφίπολης.
12:45 12. Κ. Περιστέρη, Μ. Λεφαντζής, A. Corso
Μελέτη διάσπαρτων μαρμάρινων αναγλύφων από την ευρύτερη περιοχή τύμβου Καστά Αμφίπολης.
13:00 13. Ε. Καμπούρογλου, Ι. Μήτσης
Τα ιζήματα του ταφικού μνημείου στον λόφο Καστά Αμφίπολης: προέλευση – χρονική απόθεση.
13:15 14. Γ. Τσόκας, Π. Τσούρλος, Γ. Βαργεμέζης, Η. Φίκος
Πορεία των γεωφυσικών ερευνών στον λόφο Καστά.
13:30 15. Γ. Συρίδης, Σ. Παυλίδης, Α. Χατζηπέτρος, Γ. Τσόκας,
Μ. Λεφαντζής
Η γεωλογική δομή του Καστά (Αμφίπολη).
13:45 16. Σ. Παυλίδης, Α. Χατζηπέτρος, Γ. Συρίδης, Μ. Λεφαντζής
Τεκτονική δομή και παλαιοσεισμολογία του Λόφου Καστά και της ευρύτερης περιοχής της ανατολικής Μακεδονίας.
14:00 17. Π. Μάλαμα, Ν. Βασιλικούδης
Ελληνιστική κεραμική από την Αμφίπολη. Το οικόπεδο Κυπριανίδη.
14:15-14:30 Συζήτηση
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 4 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016
ΑΠΟΓΕΥΜΑ: 17:00 – 21:15
17:00 1. Ε. Αηδονά, Δ. Κοντοπούλου, Γ. Πολυμέρης, Δ. Χίνης
Νέα στοιχεία χρονολόγησης τριών κλιβάνων από την ανασκαφή του ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης: αρχαιομαγνητική μελέτη και θερμοφωταύγεια.
17:15 2. Μ. Καγιαδάκη
Η σημασία του αρχαιολογικού/μνημειακού χώρου στη δημιουργία performance: το παράδειγμα της Ρωμαϊκής Αγοράς και του Βυζαντινού Λουτρού Θεσσαλονίκης.
17:30 3. Φ. Αθανασίου, Β. Μάλαμα, Μ. Μίζα, Μ. Σαραντίδου
Η προβολή του Γαλεριανού συγκροτήματος με τη χρήση πολυμεσικών εφαρμογών.
17:45 4. Σ. Ακριβοπούλου
Η Ροτόντα και ο περιβάλλων χώρος της.
18:00 5. Ε. Τσιαμάγκα
Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και προσβασιμότητα: μια κοινωνική ιστορία για άτομα στο φάσμα του αυτισμού.
18:15 6. Π. Ανδρούδης
Έρευνες σε χαμένα οθωμανικά τεμένη της Θεσσαλονίκης.
18:30 7. Ε. Μανακίδου, Α. Μπεκιάρης, Ν. Κατσικαρίδης, Χ. Παγώνη
Paths: ερευνητικό πρόγραμμα για τη διακίνηση κορινθιακής και αττικής κεραμικής στους οικισμούς του Θερμαϊκού κόλπου. Αξιοποίηση και ψηφιακή προβολή αρχαιολογικών δεδομένων.
18:45-19:00 Συζήτηση
19:00-19:15 Διάλειμμα
19:15 8. Ά. Παντή
Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης. Νέα ευρήματα από το νεκροταφείο
των κλασικών χρόνων.
19:30 9. Φ. Αθανασίου, Β. Μάλαμα, Μ. Μίζα, Α. Παπασωτηρίου,
Μ. Σαραντίδου
Αποκατάσταση, προστασία και ανάδειξη του μακεδονικού τάφου «Μακρίδη Μπέη» στο Δερβένι Θεσσαλονίκης.
19:45 10. J. Niebieszczański, I. Radke-Hildebrandt, G. Syrides,
P. Tsourlos, K. Vouvalidis, S. Andreou, J. Czebreszuk, M. Pappa
The Anthemous Valley Archaeological Project 2015: geoarchaeological investigations at Nea Raedestos, Toumba and other activities.
20:00 11. Μ. Παππά, Τ. Κουτούκου, Α. Πετράτος, Μ. Τιλελή
Ανασκαφική έρευνα στο νεολιθικό οικισμό Κυπαρίσσι Βασιλικών.
20:15 12. Ε. Τσιγαρίδα, L. Nevett, Z. Archibald, D. Stone, Ν. Αλεξάκης, Μ. Τσιούμας
Αρχαιολογική έρευνα στην αρχαία Όλυνθο κατά το 2015.
20:30 13. Μ. Τσιούμας, Κ. Παπαστάθης
Ενοποίηση και ανάλυση των τοπογραφικών διαγραμμάτων
των οικιστικών ευρημάτων της αρχαίας Ποτίδαιας.
20:45 14. Α. Καπανδρίτη, Σ. Γαλάνης, Ζ. Κοκκίνου, Χ. Πηνιώτη
Κέντρο Βυζαντινού Πολιτισμού Χαλκιδικής «Ιουστινιανός»
στα Ν. Φλογητά: το έργο αποκατάστασης – ανάδειξης 2010-2015.
21:00-21:15 Συζήτηση
ΣΑΒΒΑΤΟ 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016
ΠΡΩΙ: 9:30 – 14:45
9:30 1. Ν. Πουλιανός
Ανάγκη ψηφιοποιημένης καταγραφής των ανθρωπολογικών ευρημάτων της Μακεδονίας – Θράκης.
9:45 2. Θ. Ντάλλας
Ο αστρονομικός προσανατολισμός παλαιοχριστιανικών βασιλικών
της Χαλκιδικής.
10:00 3. Κ. Παπαστάθης, Μ. Παπαδαφνιάδου, Μ. Δρακάκης, Μ. Τσίγκα
«…καί χώρας ἑτέρας αὐτῇ καταδιδόναι». Η εκτός των τειχών οργάνωση της αρχαίας Στρατονίκης και των Σταγείρων.
10:15 4. Σ. Γαλάνης, Α. Καπανδρίτη, Ι. Μούρτος, Κ. Δρόσου
Το λουτρό του ιερού τεμένους στη μεσαιωνική πόλη των Σιδηροκαυσίων Χαλκιδικής: το έργο της αποκατάστασης – ανάδειξης.
10:30 5. Ζ. Μπόνιας, J. Perreault
Άργιλος. Η ανασκαφή των ετών 2014-2015.
10:45 6. Μ. Νικολαΐδου-Πατέρα, Γ. Δέλλιος, Μ. Παπαδόπουλος,
Δ. Μεγγίδης, Δ. Κοϊμτζόγλου
Αρχαίο θέατρο Θάσου: αποκατάσταση και ανάδειξη.
11:00 7. Ι. Βασιλειάδης, Γ. Καραδέδος, Μ. Νικολαΐδου-Πατέρα, Σ. Γαλάνης
Το κοίλο του αρχαίου θεάτρου της Θάσου: τεκμηρίωση και πρόταση αποκατάστασης.
11:15 8. Γ. Εκατοδράμης, Δ. Μαλαμίδου, Σ. Τσουτσουμπέη-Λιόλιου,
Β. Παπαλαζάρου
Νεκρόπολη της αρχαίας Θάσου: νέα ανασκαφικά ευρήματα από τα κοινωφελή έργα υποδομής στην πόλη του Λιμένα.
11:30-11:45 Συζήτηση
11:45-12:00 Διάλειμμα
12:00 9. Α. Ουλκέρογλου, Σ. Παπαδόπουλος
Οι λουτρικές εγκαταστάσεις στη Θάσο κατά τη ρωμαϊκή αυτοκρατορική και πρωτοβυζαντινή περίοδο.
12:15 10. B. Jagou, T. Kozelj, Ν. Νεράντζης, Κ. Πανούση, Γ. Σανίδας
Υστεροαρχαϊκό εργαστήριο μεταλλουργίας στη Θάσο (Λιμένας, οικ. Δ. Χαριτόπουλου): έρευνες κατά το 2013-2015.
12:30 11. J.-P. Sodini, T. Kozelj, M. Wurch–Kozelj
Το νυμφαίο μιας οικίας της πρωτοβυζαντινής περιόδου στη Θάσο.
12:45 12. Σ. Δαδάκη
Ζητήματα αναστηλώσεων βυζαντινών μνημείων.
13:00 13. Ι. Ηλιάδης
Ανάδειξη μνημείων μέσω του νυχτερινού φωτισμού: η περίπτωση της οχύρωσης της Ανακτορουπόλεως και του ναού της Αγίας Σοφίας Δράμας.
13:15 14. Κ. Καλλιντζή, Μ. Γεωργιάδης, Ε. Κεφαλίδου, Ι. Ξυδόπουλος,
Μ. Χρυσάφη, Κ. Χατζηπροκοπίου, Δ. Σκουλαρίκη, H. Orengo,
A. Garcia
Αρχαιολογικό Πρόγραμμα Αβδήρων και Ξάνθης (ΑΠΑΞ): πρώτο έτος της επιφανειακής έρευνας.
13:30 15. Δ. Τερζοπούλου, N. Arrington, Μ. Τασακλάκη, T. Tartaron
Ανασκαφική και επιφανειακή έρευνα στη χερσόνησο Μολυβωτής
νομού Ροδόπης.
13:45 16. Κ. Σοφούλη, Σ. Λεόντιος
Στερέωση και διαμόρφωση του Κάστρου της Χώρας Σαμοθράκης.
Το έργο ανάδειξης και τα νέα αρχαιολογικά δεδομένα.
14:00 17. Αι. Κωστή, Σ. Παράσχου
Στερέωση, προστασία και διαμόρφωση της Ιεράς Μονής Χριστού Θερμών Σαμοθράκης.
14:15-14:45 Συζήτηση – Συμπεράσματα
ΚΥΡΙΑΚΗ 6 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016
Εγκαίνια περιοδικής έκθεσης “Πριν από τη Μεγάλη Πρωτεύουσα”
στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πέλλας
Η έκθεση παρουσιάζει τις κοινωνίες που αναπτύχθηκαν στην “Πελλαία χώρα” από την προϊστορική εποχή ως τη μεταφορά της πρωτεύουσας του Μακεδονικού Βασιλείου στην Πέλλα στα τέλη του 5ου/ αρχές 4ου αι. π.Χ. Στο πλαίσιο αυτό αναδεικνύεται η διαχρονική κατοίκηση και ιστορία του οικισμού που ανασκάφηκε στο χωριό Αρχοντικό, κοντά στην Πέλλα, και το οποίο αποτέλεσε το σημαντικότερο κέντρο της περιοχής ως την εμφάνιση της μεγάλης πρωτεύουσας των Μακεδόνων.
