Τον προηγούμενο χρόνο γίναμε μάρτυρες μιας πραγματικά εντυπωσιακής αλλαγής στον αστικό ιστό δύο μικρών σχετικά χωριών του Δήμου μας, της Ασπροκκλησιάς και του Νοστίμου. Η αλλαγή συνίσταται στην εκ θεμελίων αισθητική αναβάθμιση του χώρου των πλατειών και των δρόμων με την αντικατάσταση της ασφάλτου και του τσιμέντου από πέτρα (καλντερίμι), τη δημιουργία πεζοδρομίων, τον φωτισμό και τη σήμανση των οδών, τη φύτευση καλλωπιστικών φυτών, τη δημιουργία παιδικών χαρών, την ανακατασκευή αθλητικών γηπέδων, τη διαμόρφωση προαυλίων χώρων σε σχολεία καθώς και τη δημιουργία χώρων στάθμευσης οχημάτων. Ταυτόχρονα, ένας νέος, σύγχρονος δρόμος κατασκευάστηκε στον άξονα Νοστίμου-Αγίου Ηλία-Δαμασκηνιάς που συντόμευσε κατά πολύ και έκανε ασύγκριτα ασφαλέστερη τη μετακίνηση προς και από τα ορεινά αυτά χωριά, όπως και προς το ιστορικό μοναστήρι του Αγίου Αθανασίου του οποίου οι άοκνες μοναχές τα τελευταία χρόνια άναψαν και πάλι τον φάρο της Ορθοδοξίας (ποιος το περίμενε, άραγε, αυτό το θαύμα;).
Τα έργα αυτά είτε αφορούσαν τη συνέχεια και ολοκλήρωση ενεργειών που είχαν αναλάβει προηγούμενες της τωρινής δημοτικές αρχές (πριν το 2011), όπως είναι η περίπτωση του έργου της Ασπροκκλησιάς, είτε αποτέλεσαν εξ ολοκλήρου έμπνευση και εκτέλεση της παρούσας δημοτικής αρχής, όπως είναι η περίπτωση του Νοστίμου, σηματοδοτούν μια νέου είδους πολιτική παρέμβαση στο αναπτυξιακό μοντέλο της περιφέρειας του Δήμου. Ειδικότερα, αποτελούν τη χαρακτηριστικότερη και σαφώς την πιο άμεσα ορατή περίπτωση έμπρακτης απόδειξης της περιφερειακής συνείδησης της παρούσας δημοτικής αρχής και, φυσικά, του Δημάρχου Πάνου Κεπαπτσόγλου. Πράγματι, ο φακός της τοπικής αυτοδιοίκησης από το 2011 δεν εστιάζει μόνο στο κέντρο του Δήμου μας αλλά κινείται υπό γωνία 3600 καλύπτοντας μια εκτεταμένη γεωγραφική έκταση από τον Γέρμα έως τον Βράχο και ικανοποιώντας μια ποικιλία αναγκών των δημοτών μας που πάνε πολύ πέρα από τον φωτισμό, την ύδρευση και την αποκομιδή-ανακύκλωση των σκουπιδιών. Η δραστήρια κοινωνική πολιτική του Δήμου μας που απέτρεψε την εμφάνιση φαινόμενων ακραίας ένδειας σε ανήμπορους συμπολίτες μας και στις οικογένειές τους είναι μια τέτοια περίπτωση υπέρβασης των κλασικών αρμοδιοτήτων των ΟΤΑ που είδαμε να λαμβάνει χώρα στα όρια του Δήμου μας.
Ανάλογη είναι και η παρέμβαση που έγινε στον άξονα Ασπροκκλησιάς-Νοστίμου-Αγίου Ηλία, αν και, όπως υποστηρίζω παρακάτω, είναι άλλης τάξης μεγέθους και άλλου είδους προοπτικής για την μελλοντική ανάπτυξη του τόπου. Μέσα σε μια περίοδο συνεχώς κλιμακούμενης οικονομικής κρίσης, όπως είναι αυτή που ζούμε μετά το 2011, η οποία οδήγησε σε δραματικές περικοπές ακόμα και της τάξης του 70% των πόρων της τοπικής αυτοδιοίκησης, ο Δήμος μπόρεσε να υλοποιήσει έγκαιρα τα εν λόγω έργα. Ούτε ο σχεδιασμός τους ούτε η ολοκλήρωση των έργων αυτών ήταν αυτονόητα όπως αντιλαμβάνεται κανείς μέσα σε τόσο χαλεπούς καιρούς ειδικά αν ληφθούν υπόψη οι αστάθμητοι παράγοντες που προέκυψαν στην οικονομία το καλοκαίρι του 2015. Εντέλει, όλα έγιναν με όραμα, με σχέδιο, με επιμονή, με υπεύθυνη τεχνική και οικονομική διαχείριση, με αδιάκοπη παρακολούθηση και, κυρίως, με πολλή δουλεία εκ μέρους του Δημάρχου και των Αντιδημάρχων οι οποίοι πέτυχαν την ορθολογική αξιοποίηση και τον αριστοτεχνικό συντονισμό όλων των δυνατών πόρων, οικονομικών και ανθρώπινων, που μπορεί να έχει στη διάθεσή του ο Δήμος μας.
Το ερώτημα είναι αν άξιζε ο κόπος τελικά να γίνει μια τόσο ευρείας έκτασης οικονομική επένδυση και να καταβληθούν τόσες ώρες εργασίας σε μια περιορισμένη γεωγραφικά και φθίνουσα δημογραφικά περιοχή. Τα υπό εξέταση χωριά και η ευρύτερη αυτή περιοχή δεν αποτελούν έναν χωριστό θύλακα ξεκομμένο από τον ευρύτερο Δήμο αλλά ένα λειτουργικό και εν δυνάμει ιδιαίτερα πλουτοπαραγωγικό κομμάτι του. Τα ιαματικά λουτρά της Αμμουδάρας, το γεωπάρκο της Ασπροκκλησιάς, το Μουσείο του απολιθωμένου δάσους στο Νόστιμο, το μοναστήρι του Αγίου Αθανασίου δεν ανταγωνίζονται αλλά συμπληρώνουν τη Διοκλητιανούπολη, το Αρχαιολογικό Μουσείο Καστοριάς, που στεγάζεται στο Άργος Ορεστικό, και το πλήθος τόσων άλλων τουριστικών αξιοθέατων της Καστοριάς και του ορεινού όγκου του Γράμμου αλλά και της Δυτικής Μακεδονίας. Ο αγροτουρισμός, ο ιαματικός τουρισμός, ο θρησκευτικός, ο συνεδριακός και ο εκπαιδευτικός τουρισμός έρχονται να λειτουργήσουν συμπληρωτικά στο εισόδημα όλων των κατοίκων της περιοχής και να δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες απασχόλησης και νέες προοπτικές σε επίδοξους επιχειρηματίες. Οι ξενώνες, οι επιχειρήσεις εστίασης και αναψυχής, χειμερινών ή ορεινών αθλημάτων και μια σειρά άλλων σχετικών επαγγελμάτων απαιτούν μια πολυάριθμη μάζα ανθρώπων (ξεναγούς, φύλακες, εκπαιδευτικούς, γιατρούς, οδηγούς, εστιάτορες, κ.ά.) που δυνητικά μπορούν πια να αξιοποιηθούν στην περιοχή μας.
Η επένδυση που έγινε σε δρόμους και άλλες υποδομές, όπως αυτές που περιγράψαμε παραπάνω, τα τελευταία 15 χρόνια και πλέον στην γεωγραφική αυτή ενότητα έχουν αναδείξει τη δυναμική του τόπου και των ανθρώπων του. Τα χωριά μας δεν είναι πλέον πιο κοντά στο κέντρο του Δήμου μας, το κέντρο του Δήμου μας ήρθε πιο κοντά σε αυτά και γι’ αυτό, ίσως, να είμαστε στο κατώφλι της εποχής που οι νέοι θα γυρίζουν πια στα χωριά τους.
Αυτό που έγινε στην περιοχή μας, εν ολίγοις, είναι μια παραγωγική επένδυση του Δήμου σε υποδομές προκειμένου να διευκολύνει και να συνδράμει με έναν χειροπιαστό τρόπο όσους θέλουν να δοκιμαστούν στον στίβο του επιχειρείν, του κερδώου Ερμή, του ρίσκου και της δημιουργίας. Ο τόπος με τους δρόμους βγαίνει από την απομόνωση, οι αποστάσεις μικραίνουν, διασυνδέεται με γειτονικούς δήμους και περιφέρειες και με την αισθητική αναβάθμιση αποκτά το περίφημο «συγκριτικό πλεονέκτημα» που έκανε άλλα ορεινές περιοχές της χώρας μας να ξαναγεννηθούν σχεδόν κυριολεκτικά από τις στάχτες τους. Με αυτόν τον τρόπο η δημοτική αρχή εννοεί να καταπολεμήσει την ανεργία και να προάγει τη στέρεη και πραγματική οικονομική ανασυγκρότηση του τόπου και όχι με υποσχέσεις για δουλειά και εμπόριο ελπίδων σε μια κοινωνία που σε κάθε εκλογική αναμέτρηση στρέφει όλο και συχνότερα τα νώτα της στους πολιτικούς και την πολιτική. Με αυτόν τον τρόπο οραματίζεται και υλοποιεί έναν επιτελικό, ευρωπαϊκό Δήμο μοχλό ανάπτυξης για την κοινωνία, με περιβαλλοντική συνείδηση για μια αειφόρο ανάπτυξη, με ευαισθησία απέναντι στις ευάλωτες από τη φτώχεια ομάδες για τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής. Έναν Δήμο που μεταχειρίζεται τους δημότες ισότιμα ως υπεύθυνους, δρώντες ενήλικες, που διαβουλεύεται μαζί τους πραγματικά και όχι προσχηματικά, τακτικά και όχι ευκαιριακά, με διαφάνεια στη λειτουργία του και με τις πόρτες του μόνιμα ανοιχτές για καθημερινή λογοδοσία προς όποιον το ζητήσει.
Τα σοβαρά βήματα που έγιναν έως τώρα, εντούτοις, δεν αρκούν για να εξασφαλίσουν την πρόοδο της περιοχής. Ο πρωτογενής τομέας, οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι, χρειάζονται τη συνεχή στήριξη του Δήμου για την κατασκευή και συντήρηση των αγροτικών δρόμων, για τη διαδημοτική συγκοινωνία, για τις ποτίστρες των ζώων, για την προστασία του ζωικού τους κεφαλαίου από την άγρια πανίδα. Το φράγμα της Ασπροκκλησιάς, για παράδειγμα, δεν μπορεί άλλο να παραπέμπεται στις καλένδες, είναι στα χρόνια αυτά ζήτημα επιβίωσης για πολλούς αγρότες και ειδικά νέους που έχουν επενδύσει σε δυναμικές καλλιέργειες στη γη τους ή θα το επιθυμούσαν, αν υπήρχαν οι δυνατότητες. Επίσης, όσο και αν ακούγεται παράξενο, δεν υπάρχουν οικόπεδα στην Ασπροκκλησιά για όσους ζητούν να χτίσουν εδώ και δεκαετίες. Αυτονόητο είναι, τέλος, το 2016, όταν σχεδόν όλες οι εργασίες απαιτούν τη χρήση υπολογιστών, να λυθεί με έναν πιο ριζικό τρόπο το ζήτημα της πρόσβασης στο Διαδίκτυο για τα χωριά μας τα οποία ή το στερούνται εντελώς ή έχουν μερική και προβληματική πρόσβαση σ’ αυτό.
Τα έργα του Δήμου στην Ασπροκκλησιά και το Νόστιμο δεν αποτελούν, λοιπόν, ούτε μια απλή αισθητική παρέμβαση χωρίς άλλη προστιθέμενη οικονομική αξία ούτε έλυσαν το πρόβλημα της ανάπτυξης και της ανεργίας ως δια μαγείας σε βάρος, μάλιστα, άλλων αναγκών ή άλλων κοινοτήτων του Δήμου μας. Αντίθετα, αποτελούν μια κατάθεση μεγάλου πολιτικού κεφαλαίου προς τους συνδημότες μας προκειμένου να ξανασυναντηθούν με την πολιτική, να εμπιστευθούν και πάλι τους πολιτικούς, να πιστέψουν ότι η δημοκρατία είναι αναντικατάστατη, η ευημερία δυνατή για όλους σε όποια γωνιά του Δήμου και αν βρίσκονται όποιες και αν είναι οι ανάγκες τους. Αυτή είναι η μεγάλη παρακαταθήκη και το κεκτημένο που άφησαν τα έργα αυτά· μια πίστη στις δυνατότητές μας ως δημότες και ως αιρετοί ότι ένας άλλος κόσμος δικαιότερος με πιο ίσες και πιο πολλές ευκαιρίες για όλους είναι εφικτός.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Το Νόστιμο» τον Φεβρουάριο του 2016
*Ο Τάσος Ξανθόπουλος είναι Δημοτικός Σύμβουλος του Δήμου Άργους Ορεστικού
