Κάθε χρόνο, σταθερά, στις 2 Φεβρουαρίου, όλος ο κόσμος, γιορτάζει την Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων!
Από πότε; Από το 1971 όπου υπογράφηκε η Σύμβαση Ραμσάρ για την προστασία των υγροτόπων, στην ομώνυμη πόλη του Ιράν! Πλέον, και ενώ έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε, η Σύμβαση έχει συνυπογραφεί πλέον από 169 χώρες και προστατεύει περίπου, 2.208 υγρότοπους σε όλο τον πλανήτη!
Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων έχει θέμα ‘Οι υγρότοποι για το μέλλον μας-αειφόρος διαβίωση’ και έχει σκοπό να αναδείξει τον ανεκτίμητο ρόλο που διαδραματίζουν οι υγρότοποι στην ζωή μας, στην ευημερία και στην υγεία μας αλλά και τους τρόπους που μπορούν να συμβάλλουν στην καταπολέμηση της ανεργίας και της φτώχειας.
Οι κύριες σύγχρονες αιτίες της απώλειας υγροτόπων και της υποβάθμισής τους είναι α) οι σημαντικές αλλαγές στη χρήση γης, ιδίως η αύξηση των γεωργικών εκτάσεων και της βόσκησης μέσω της αποξήρανσης υγροτόπων, β) η ρύπανση του αέρα και των υδάτων, γ) η αυξημένη απορροή θρεπτικών (φωσφορικά και νιτρικά) προς τους υγροτόπους από τις παρακείμενες καλλιεργούμενες εκτάσεις και δ) η εκτροπή του νερού μέσω των φραγμάτων ή αναχωμάτων για άρδευση.
Γίνεται απόλυτα σαφές από τα παραπάνω, πόσο άμεση είναι η σχέση των υγροτόπων με τους ανθρώπους και πόσο αμφίδρομα μπορεί αυτή να λειτουργήσει! Πάντοτε οι υγρότοποι, διαμόρφωναν και εξακολουθούν να διαμορφώνουν θετικά ή αρνητικά τον χαρακτήρα των υγροτοπικών περιοχών αλλά και την ταυτότητα του τοπικού πληθυσμού. Δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν ακόμη και σήμερα πως μια περιοχή με νερό, είναι ένας ευλογημένος τόπος! Είναι όμως κι άλλοι, που δεν γνωρίζουν την σημαντικότητα μιας τέτοιας περιοχής, με ό,τι κι αν αυτό συνεπάγεται!
Δεν έχει σημασία αν ένας υγρότοπος είναι μικρός ή μεγάλος,αν είναι υποβαθμισμένος ή όχι. Ό,τι και να είναι, είναι ένας τόπος με ψυχή και μια κρυφή ζωή μέσα του!
Πόσες φορές έχουμε δει μια γούρνα γεμάτη λάσπη και πολλά “αντιαισθητικά” καλάμια γύρω μας; Πόσες φορές νερά δίπλα μας “μυρίζουν” άσχημα; Πόσες φορές αντικρίζουμε ρυάκια ποταμών μεταμορφωμένα σε σκουπιδότοπους; Και πόσες φορές έχουμε στρέψει το βλέμμα μας σε κάτι παράπλευρο κι ομορφότερο; Πολλές!
Κι όμως σε εκείνη τη “βρώμικη” φαινομενικά γούρνα, μπορεί να κρύβονται θησαυροί!
Μικροσκοπικοί οργανισμοί, ιδιαίτερα νεροζούζουνα, κάποιο σπάνιο είδος πουλιού καλά κρυμμένο μέσα στους καλαμώνες, ίσως και κάποια ξεχωριστά μικροσκοπικά ψάρια, που να κάνουν αυτόν τον υγρότοπο ιδιαίτερο. Που να μεταμορφώνουν αυτό το λασπερό αντιαισθητικό μέρος για πολλούς από εμάς, σε χώρο έρευνας, φυσιολατρίας, παρακολούθησης και γιατί όχι, ανακάλυψης του νέου!
Συχνά σε τέτοιες περιοχές, που συνήθως δεν τις πιάνει το μάτι σου, θα δει κανείς ανθρώπους να ψάχνουν το κάτι διαφορετικό! Βρεγμένους ως το κόκαλο, να προσπαθούν να ανακαλύψουν ένα νέο ψάρι, ένα νέο ενδιαίτημα (σ.σ φυσικό περιβάλλον στο οποίο ζει και αναπαράγεται ένα είδος, ένας πληθυσμός ή μια βιοκοινότητα) έναν καινούριο όμορφο κόσμο! Ώρες κάτω απ’ τον ήλιο, μέσα στη βροχή ή λουσμένοι στον ίδιο τους τον ιδρώτα, να έρχονται αντιμέτωποι καθημερινά με τα θαύματα της φύσης! Της ελληνικής μας φύσης!
Μιας φύσης που καθημερινά μας εκπλήσσει με αυτά που μας παρουσιάζει, μιας φύσης που έχει τόσα πολλά να μας δώσει, αρκεί να έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά για να τα δεχθούμε. Ένα από αυτά, οι υγρότοποι μας! Αυτοί οι σημαντικοί πυρήνες ζωής! Κρυμμένοι σε κάποιο μήκος ή πλάτος της Ελλάδας μας, φανεροί ίσως κάποιοι από αυτούς, άλλοι δίπλα στο σπίτι μας, όμορφοι σαν τη λίμνη της Καστοριάς ή άσχημοι σαν ένα στενό βρώμικο κανάλι κάπου στη δυτική Ελλάδα! Αλλά όλοι, μια πηγή ατέλειωτων θησαυρών!
Υγρότοποι! Η περιβαλλοντική κληρονομιά των επόμενων γενεών που θα πρέπει να κάνουμε το πάν να προστατεύσουμε και να ερευνήσουμε, απλά και μόνον, γνωρίζοντας τους καλύτερα!
* Το βίντεο περιγράφει μια μοναδική προσπάθεια του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών και της Ζωολογικής Εταιρείας του Λονδίνου για την διαχείριση και την διατήρηση του ενδημικού και κρισίμως κινδυνεύοντoς Valencia letourneuxi στα πλαίσια του προγράμματος FishNET
** Το κείμενο αυτό, γράφτηκε με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων 2016 και αφιερώνεται σε όλους εκείνους τους επιστήμονες που κοιμούνται και ξυπνάνε με την εικόνα ενός υγρότοπου ή ενός μικροσκοπικού ψαριού στο μυαλό τους, οπλισμένοι με τίποτε άλλο εκτός από το όραμά και τις γνώσεις τους για την επίτευξη της προστασίας και της διατήρησης του!
