“Οι πύργοι της πίστεως”

Αξίζει δε σε μας σήμερα, πέρα από τα εγκώμια ή τον τυχόν θαυμασμό των αγίων τους μορφών, αν και αυτός έχει σχεδόν σταματήσει στις μέρες μας, να ακούσουμε τον κτύπο της θεοφόρου καρδιάς τους, βάζοντας συγχρόνως και το δάκτυλό μας στον τύπο της αγωνίας για την αλήθεια της πίστεως, για την οποία τόσο αγωνίσθηκαν και που σήμερα απεμπολείται.

Τι είναι η πίστη;

Πρώτον. Με σαφήνεια ο θαυμαστός Ιεράρχης της Καισαρείας θα διατυπώσει πως πίστη είναι η ανεπιφύλακτη αποδοχή της Θείας Αποκαλύψεως και η πεποίθηση ότι όσα κηρύχθηκαν με τη χάρη του Θεού αποτελούν τη μοναδική αλήθεια³.

Αυτή η πίστη θα πρέπει να είναι συγχρόνως και «αδιάκριτος», δηλαδή οφείλουμε να πιστεύουμε χωρίς αμφοβολίες τα όσα μας βεβαιώνει ο λόγος του Θεού στην Αγία Γραφή και συγχρόνως τα όσα συναντούμε στην εμπειρία των θεοφόρων Πατέρων της Εκκλησίας, οι οποίοι υπάρχουν σε κάθε εποχή. Λέγει χαρακτηριστικά ο της βασιλείας ο επώνυμος : «Ποιο είναι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της πίστεως; Η χωρίς διακρίσεις και αμφιβολίες εσωτερική πληροφορία και βεβαιότητα ότι τα θεόπνευστα λόγια της Αγίας Γραφής είναι αληθινά, πληροφορία που δεν κλονίζεται από κανένα λογισμό που προκαλείται από φυσική ανάγκη ή σχηματίζεται για λόγους που απαιτεί η ευσέβεια»⁴.

Και συμπληρώνει γεμάτος θαυμασμό ο Ιερός πατήρ : «Δεν πρέπει να αμφιβάλλουμε και να διστάζουμε να πιστεύσουμε σε όσα εδίδαξε ο Κύριος, αλλά να έχουμε τη βεβαιότητα ότι κάθε λόγος του Θεού είναι αληθινός και μπορεί να πραγματοποιηθεί έστω κι αν είναι αντίθετος με τους φυσικούς νόμους. Σ΄ αυτό ακριβώς συνίσταται και ο αγώνας της πίστεως»⁵.

Δεύτερον. «Άγκυρα» την ονομάζει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. «Γιατί τέτοια είναι η πίστη· είναι κάποια ιερή άγκυρα που συγκρατεί από παντού την διάνοια που την έχει και τότε κυρίως γίνεται φανερή η δύναμή της, όταν πείθει εκείνον που την έχει να περιμένει χρηστές ελπίδες μέσα από τα αδιέξοδα και τις δυσκολίες, διώχνοντας την ταραχή των σκέψεων»⁶.

Αληθινή πίστη έχει αυτός ο οποίος δεν προσέχει ούτε στέκεται σ΄ αυτά τα οποία φαίνονται αλλά σ΄ εκείνα που δέν φαίνονται. Γιατί, συμπληρώνει ο θεοφόρος πατήρ, «όταν δεν αρκούμαστε μόνο στα σωματικά μάτια, αλλά με τα μάτια του νου φανταζόμαστε αυτά που δεν φαίνονται. Πράγματι πρέπει νά θεωροῦμε ως πιο βέβαια εκείνα κατ΄ εξοχήν, παρά αυτά που βλέπουμε με τους σωματικούς μας οφθαλμούς. Τούτο γαρ πίστις»⁷.

Αυτή την πίστη τη θεωρεί η χρυσή αηδόνα της Εκκλησίας απαραίτητη, διότι απλούστατα ο άνθρωπος ζει μέσα στο σκοτάδι της αμαρτίας και της ειδωλολατρείας και χρειάζεται με γνώμονα αυτή την ενυπόστατη αρετή να κατανοήσει και τα επίγεια και τα ουράνια. Ο λόγος του ρεαλιστικός : «Βλέπεις πόσο μεγάλο είναι το σκοτάδι που μας περιβάλλει και ότι παντού μας χρειάζεται η πίστη; Μόνον αυτή είναι σταθερή»⁸. «Αν η πίστη μας είναι απαραίτητη για να καταλάβουμε καλά τα υλικά και επίγεια, πολύ περισσότερο μας είναι αναγκαία για να κατανοήσουμε τις ουράνιες αλήθειες και πραγματικότητες που είναι πνευματικές και υπερφυσικές»⁹.

Τρίτον. «Απράγμονα συναίνεση» την χαρακτηρίζει ο επώνυμος της θεολογίας, ο Άγιος Γρηγόριος Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως. Συναίνεση, το να συμφωνείς με όσα παραγγέλει και γράφει ο νόμος του Θεού. Όταν βρίσκεται κανείς σ΄ αυτό το μήκος κύματος, δεν επιζητά ούτε εξηγήσεις, ούτε λογικά επιχειρήματα, αλλά προσπαθεί να έχει εν τη καρδία του ζωντανή την παρουσία του Χριστού που θα τον οδηγεί «εις πάσαν την αλήθειαν». Στα «Δογματικά Έπη» του η θεολόγος φωνή είναι αποκαλυπτική: «Άν όλα είναι φανερά, τότε τι είναι η πίστη; Διότι η πίστη είναι η ανεπιφύλακτη συναίνεση. … Όταν εισήλθες στην πίστη, δεν σου υποσχέθηκα τέτοιο πράγμα, δηλαδή πλούτο και αμεριμνία και υγεία και ευτεκνία, αλλά ζωή ανώτερη και όσα προσδοκούμε. Να προσδοκάς τα ουράνια και όχι τα γήινα»¹⁰.

Αυτή η πίστη των Πατέρων, η τελεία πίστη, που είναι ακαταγώνιστη δύναμη, μας χρειάζεται σήμερα στην εποχή μας. Στα ζοφερά σταυροδρόμια της απιστίας και στα απειλητικά σύννεφα της αθεΐας, που καλύπτουν τις καρδιές ιδιαίτερα των νέων ανθρώπων, προβάλλεται επιτακτική η ανάγκη της πίστεως στο πρόσωπο του Χριστού.

Να πιστεύουμε όπως διδάσκει η Αγία μας Εκκλησία.

Να παραδεχόμαστε αυτό το οποίο μας παρέδωσαν τα πάγχρυσα στόματα του λόγου.

Νά κρατάμε ως θησαυρό πολύτιμο αυτόν τον τρόπο και αυτή τη μέθοδο την οποία ακολούθησαν εκείνοι.

Κι όταν πιστεύουμε έτσι στο Θεό «κάν πάντα άνω και κάτω γίνηται, καν η γη στρέφηται ταρασσομένη, καν τα όρη την οικείαν έδραν καταλιπόντα προς τα μέσα μεθίσταται της θαλάσσης, ου φοβηθησόμεθα, δια το έχειν τον Θεόν καταφυγήν και δύναμιν και βοηθόν εν θλίψεσι ταις ευρούσαις ημάς σφόδρα. Τίνος ούτως απτόητος η καρδία, τίνος ούτως ατάραχοι οι λογισμοί; τότε ατπόητος η καρδία, διά το ασφαλείς και βεβαίας έχειν επί Θεόν τας ελπίδας», αφού «μέγα επιδείκνυται το στερέωμα της εις Χριστόν πεποιθήσεως»¹¹.

---

^{1 Απόστιχα εορτής.}

2 Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, Λόγος ΛΑ΄, Θεολογικός Πέμπτος, Περί του αγίου Πνεύματος, κεφ. 21, PG 36,156D.

^{3 Μεγάλου Βασιλείου, Λόγος Περί πίστεως, κεφ. 1, ΕΠΕ 8,60.}

^{4 Του ιδίου, Αρχή των Ηθικών, Όρος Π΄, κεφ. κβ΄, PG 31,868.}

^{5 Αυτόθι, Όρος Η΄, PG 31,712.}

^{6 Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Εις τον ριε΄ Ψαλμόν, κεφ. γ΄, PG 55,324Α.}

^{7 Του ιδίου, Εἰς τήν Γένεσιν, ὁμιλία ξγ΄, κεφ, 5, ΕΠΕ 4,646.}

^{8 Του ιδίου, Εἰς Κολοσσαείς, ὁμιλία ε΄, κεφ, γ΄, ΕΠΕ 22,182.}

^{9 Του ιδίου, Απόδειξις του χρησίμως τας περί Χριστού και εθνών και της εκπτώσεως Ιουδαίων προφητείας ασαφείς είναι, ὁμιλία α΄, κεφ. β΄, ΕΠΕ 1,314.}

^{10 Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, Έπη Δογματικά, Περί Προνοίας Β΄, ΕΠΕ 8,282.}

^{11 Μεγάλου Βασιλείου, Εις τον με΄ Ψαλμόν, κεφ. 3, ΕΠΕ 5,302-304.}