Οτι κι αν κάνω σήμερα, το θεωρώ επείγον. Όταν λέω πως οποιαδήποτε στιγμή της μέρας ή της νύχτας μπορεί να αντιμετωπίσω το θάνατο είμαι απλώς αντικειμενικός. Το ότι σκέφτομαι το θάνατο δεν με ενοχλεί, όπως ίσως μερικούς άλλους ανθρώπους. Ποτέ δεν πίστευα πως θα ζήσω αρκετά ώστε να γεράσω. Ακόμα και προτού γίνω μουσουλμάνος -όταν ήμουν ένας αβανταδόρος στη ζούγκλα του γκέτο κι ύστερα ένας εγκληματίας στη φυλακή- πάντα είχα στο μυαλό μου ότι θα πέθαινα από βίαιο θάνατο» Μάλκολμ Χ.
Μάλκολμ Χ Όταν η βία γεννά βία…
Ο Μάλκολμ Λίτλ γεννήθηκε στις 19 Μαϊου 1925, στην Ομάχα της Νεμπράσκα, από πατέρα βαπτιστή ιερωμένο και μητέρα μιγά, τέκνο βιασμού από ένα λευκό. Ο πατέρας του άνηκε στην οργάνωση του Μάρκους Γκάρβεϊ, η οποία είχε ως κυρίαρχη ιδεολογία την επιστροφή των μαύρων στη «γη της επαγγελίας» τους την Αφρική. Λόγω της δραστηριότητάς του με το κίνημα των μαύρων ο πατέρας του Μάλκολμ είχε στοχοποιηθεί από ρατσιστικές οργανώσεις, οι οποίες τελικά τον δολοφόνησαν, δένοντάς τον σε γραμμές τρένου.
Ο μόλις έξι χρονών Μάλκολμ είδε την ασφαλιστική εταιρεία να αρνείται την αποζημίωση με την αιτιολογία της αυτοκτονίας και την κοινωνική πρόνοια να κρίνει ψυχικώς ακατάλληλη την μητέρα του για να τον μεγαλώσει και να επιτυγχάνει τον εγκλεισμό της σε ψυχιατρείο. Ο ίδιος βρέθηκε οικότροφος από λευκή οικογένεια. Αρχικά προσπάθησε να αποποιηθεί την «κοινωνική μοίρα» του που στην αμερικανική κοινωνία της εποχής οριζόταν από το χρώμα του. Ο ίδιος στην αυτοβιογραφία του αναφέρει ένα περιστατικό από το σχολείο.
«Είχα του καλύτερους βαθμούς στα αγγλικά και εκμυστηρεύτηκα στον καθηγητή Οστρόβσκι ότι ήθελα να γίνω δικηγόρος. Εκείνος πατρικά με παρότρυνε να είμαι ρεαλιστής και να διαλέξω ένα καλό και αξιοσέβαστο επάγγελμα για μαύρους όπως ο ξυλουργός». Τελικά, ο Μάλκολμ υποτάχθηκε στα ρατσιστικά προστάγματα της κοινωνίας του. Εξελίσσεται σε ένα συνηθισμένο μαύρο νεαρό της εποχής του. Επισφαλής εργασία, τυχοδιωκτισμός, επεισόδια, «αντικοινωνική συμπεριφορά» κτλ. Λίγο αργότερα εισήλθε στο χώρο της παρανομίας και το 1946 συλλαμβάνεται μαζί με τη συμμορία του και καταδικάζεται για ληστεία σε δέκα χρόνια κάθειρξη.
Ισλαμισμός και Μάλκολμ Χ
Στη φυλακή ο Μάλκολμ Λίτλ προσηλυτίζεται, από έναν παλαιότερο τρόφιμο, στο «Εθνος του Ισλάμ», την οργάνωση του Ελιγιά Μουχάμαντ, η οποία έθετε ως βασικό αίτημα τον διαχωρισμό λευκών και μαύρων και την παραχώρηση στους τελευταίους μίας τουλάχιστον πολιτείας των ΗΠΑ.
Ο «μαύρος εθνικισμός» μοιάζει να είναι το στήριγμα που έψαχνε, η αντίδραση στο σκληρό ρατσισμό που βίωσε, μοιάζει μία κραυγή οργής και απόγνωσης. Είναι η δική του αντεπίθεση. «Ήρθα να σας πω ότι κατηγορώ τον λευκό. Είναι ο μεγαλύτερος δολοφόνος στη γη. Είναι ο μεγαλύτερος άρπαγας στη γη. Σε κανένα μέρος της γης δεν δημιούργησε ειρήνη και αρμονία. Όπου πήγε δημιούργησε χάος. Όπου πήγε δημιούργησε καταστροφή […] Δεν είμαστε Αμερικανοί, είμαστε θύματα της Αμερικής. Ανήκετε στα 22 εκατομμύρια θύματα της Αμερικής. Εσείς κι εγώ δεν είδαμε ποτέ τη δημοκρατία», ανέφερε σε ομιλίες του, όπως παρουσιάζει και η αυτοβιογραφική ταινία «Malcolm-X» του Spike Lee.
Όταν ο Μάλκολμ αποφυλακίζεται είναι πλέον ένα παθιασμένος ριζοσπάστης αγωνιστής και ένας δεινός ρήτορας, αλλάζοντας παράλληλα το όνομά του σε Μάλκολμ Χ. Με τις ομιλίες του βοηθάει στην εξάπλωση των ιδεών του «Έθνους του Ισλάμ». Γίνεται ηγέτης για τον καταπιεσμένο μαύρο πληθυσμό και εφιάλτης της λευκής άρχουσας τάξης. Σταδιακά ο λόγος του απομακρύνεται από «εθνικιστικές» πλατφόρμες και αποκτά μία ταξική συνείδηση. Με το προσκύνημα του στη Μέκκα κατανοεί το ανθρωπιστικό στοιχείο του Ισλαμισμού πέρα από χρώμα δέρματος και φυλετικές διακρίσεις, χωρίς ωστόσο να χάνει των ριζοσπαστικό αγωνιστικό του χαρακτήρα. Η δημοφιλία του συνεχώς αυξάνεται, οι οπαδοί του ασπάζονται τα ταξικά οράματά του, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με την ηγεσία της οργάνωσής του, η οποία σταδιακά τον περιθωριοποιεί και τελικά τον αποβάλει.
Η απόφαση του Μάλκολμ Χ να δημιουργήσει τη δική του οργάνωση το «Μουσουλμανικό Τέμενος» ήταν η οριστική ρήξη με τους άλλοτε συντρόφους του, οι οποίοι πλέον επιθυμούν τον αφανισμό του. Στις 21 Φεβρουαρίου 1965 ο Μάλκολμ Χ δολοφονείται κατά τη διάρκεια ομιλίας του στο Χάρλεμ.
Η επίδραση του Μάλκολμ Χ στην αριστερή στροφή του «Μαύρου Κινήματος»
Ο Μάλκολμ Χ έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ριζοσπαστικοποίηση και ιδεολογικοποίηση του κινήματος της «Μαύρης Δύναμης», το οποίο έρχεται να αντικαταστήσει το «Κίνημα των Πολιτικών Δικαιωμάτων». Η αντίδραση του ουσιαστικά ήταν μία ρήξη με το καθεστωτικό αμερικανικό πολιτικό σύστημα και καταδείκνυε τον ρατσισμό από όπου κι αν πήγαζε, αναδεικνύοντας παράλληλα και το ταξικό ζήτημα.
«Η εξέγερση των μαύρων δεν είναι μια φυλετική διαμάχη μεταξύ μαύρων και λευκών. Είναι κομμάτι της παγκόσμιας εξέγερσης που ζούμε σήμερα, της εξέγερσης των καταπιεσμένων ενάντια στους καταπιεστές τους», έλεγε συχνά στις ομιλίες του. Το σύνθημα του Μάλκολμ Χ «by any means necessary» έγινε σύνθημα για το Κόμμα των Μαύρων Πανθήρων, της οργάνωσης που αναφερόταν στην ανατροπή του καπιταλισμού και ανέδειξε πρωτοποριακά τους διαχωρισμούς ανάμεσα στους μαύρους καταπιεσμένους και τους μαύρους καταπιεστές, όπως και στους λευκούς καταπιεσμένους και καταπιεστές.
Ο Μάλκολμ Χ υπήρξε μία από τις φλογερότερες και δυναμικότερες φυσιογνωμίες του «Μαύρου Κινήματος» στις δεκαετίες του ‘50 και του ‘60 στις ΗΠΑ, ακόμη και αν από αρκετούς αναγνωρίζεται ως η πλέον αμφιλεγόμενη. Ο Μάλκολμ Χ ταξίδεψε στις δεκαετίες ως το σύμβολο του «Μαύρου Κινήματος» αλλά και της ριζοσπαστικής κοινωνικής πάλης.
