«Μια υπέροχη ζωή» (της Όλγας Ιακωβίδου)

Παραμονή Χριστουγέννων, Θεσσαλονίκη, απόγευμα και ο κινηματογράφος Βακούρα ασφυκτικά γεμάτος. Ο λόγος, η επιχρωματισμένη εκδοχή της ταινίας «μια υπέροχη ζωή» του Φρανκ Κάπρα, που η κινηματογραφική λέσχη της ΕΡΤ3 μας πρόσφερε σε πανελλήνια πρώτη, σαν χριστουγεννιάτικο δώρο. Ποιος θα το πίστευε ότι μια ταινία του 1946 θα είχε τέτοια ανταπόκριση. Αγάπη για το παλιό κλασικό σινεμά, περιέργεια, ανάγκη για ένα ευχάριστο διάλειμμα μετά από τη βόλτα στα μαγαζιά ή πριν το χριστουγεννιάτικο ρεβεγιόν; Η αίθουσα πάντως ήταν κατάμεστη από κάθε λογής κόσμο. Σινεφίλ, παιδάκια με παππούδες και γιαγιάδες, νεολαία. Όλοι γίναμε μια μεγάλη παρέα που με σπαρταριστά γέλια χαράς αλλά και δάκρυα συγκίνησης παρακολουθήσαμε την ιστορία του Τζορτζ Μπέιλι, ενός ανθρώπου που πάντα βοηθούσε τους άλλους, είτε ήταν η οικογένεια, είτε οι φίλοι και οι συμπολίτες του, παραβλέποντας ίσως τις προσωπικές του φιλοδοξίες. Σε κάποια δύσκολη στιγμή ο πρωταγωνιστής σκέφτεται να θέσει τέλος στη ζωή του και εκεί αναλαμβάνει ο φύλακας άγγελος του να τον μεταπείσει.

Η ταινία είναι κωμωδία, με ευρηματικό χιούμορ, σφιχτοδεμένη πλοκή, δουλεμένους χαρακτήρες και κοινωνικά μηνύματα. Πόσο γέλιο μας χάρισαν οι σκηνές του χορού αποφοίτησης όταν στο τέλος όλοι πέφτουν στην πισίνα, ο φύλακας άγγελος 200 ετών που παραγγέλνει στο μπαρ και η επίμονη προσπάθεια του να σώσει τον Τζορτζ για να μπορέσει επιτέλους να προαχθεί από «άγγελος δευτέρας τάξεως – χωρίς φτερά» σε «άγγελο πρώτης τάξεως με φτερά». Θαρρείς ότι ευχαριστιέσαι περισσότερο το γέλιο όταν γελάνε μαζί σου και οι υπόλοιποι 300 θεατές της αίθουσας. Και είναι πιο γλυκιά η συγκίνηση όταν τα δάκρυα έχουν πλημμυρίσει και τα μάτια των διπλανών σου. Γενικά όλα τα συναισθήματα είναι πιο έντονα. Η αγωνία και η θλίψη όταν ο ήρωας βρίσκεται σε απόγνωση. Η συγκίνηση στο φινάλε του έργου όταν ο πρωταγωνιστής συνειδητοποιεί πόσο χειρότερη θα ήταν η εκδοχή της ζωής σε όλους αν αυτός δεν είχε γεννηθεί ποτέ, αν έλειπε η δική του επίδραση. Εύκολα μπαίνεις στον πειρασμό να αναρωτηθείς : άραγε πως θα κυλούσε η ζωή αν εγώ δεν υπήρχα ή αν δεν υπήρχε κάποιο αγαπημένο πρόσωπο να αφήσει το αποτύπωμα του στη δική μου ζωή; Υπάρχουν στιγμές που ο άνθρωπος μπορεί να φτάσει στο χείλος του γκρεμού, να νιώθει την απελπισία και τη απόγνωση να βαραίνουν τις πλάτες του. Είναι εκείνη η στιγμή όμως που ενώ όλα μοιάζουν σκοτεινά χρειάζεται να βρει κανείς το κουράγιο να πιστέψει στον εαυτό του και να διαλέξει το φως, τη ζωή. Γιατί η ζωή είναι ένα δώρο. Και ένα παλιό γνωμικό λέει: «μείνε δυνατός, ποτέ δεν ξέρεις ποιόν επηρεάζεις ή ποιον εμπνέεις».

Για την ιστορία, η ταινία κατατάσσεται στις 100 καλύτερες ταινίες σύμφωνα με το αμερικανικό ινστιτούτο κινηματογράφου, αν και στην εποχή της (1946 -1947) δεν σημείωσε εμπορική επιτυχία. Μάλιστα κατηγορήθηκε για κομμουνιστική προπαγάνδα με αφορμή το πιο μισητό πρόσωπο του έργου, τον Πότερ, δηλαδή τον τραπεζίτη της πόλης. Τα υποτιθέμενα κρυφά φιλοκομμουνιστικά μηνύματα ήταν ο παραλληλισμός των πλουσίων με τους κακούς, απεχθείς και άπληστους ανθρώπους. Βέβαια, η πραγματική αιτία ήταν ότι στο σενάριο συμμετείχε ο Ντάλτον Τράμπο, ένας πολιτικοποιημένος διανοούμενος – συγγραφέας. Η «υπέροχη ζωή» έχει τόση προπαγάνδα όση έχει και η χριστουγεννιάτικη ιστορία του Ντίκενς ή ο θείος Σκρούτζ της Ντίσνεϊ. Βέβαια, ο Κάπρα περνάει κάποια κοινωνικά μηνύματα, όπως είναι ο αγώνας για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η εκμετάλλευση των αδύναμων από τους δυνατούς. Κυρίως, όμως, η ταινία προβάλλει τις κλασικές αξίες στις οποίες πιστεύει ο άνθρωπος. Υμνεί την αγάπη, τη φιλία, την αλληλεγγύη στον συνάνθρωπο, την οικογένεια, τη φιλήσυχη ζωή, την πίστη στο Θεό και τους αγγέλους. Τελικά η ταινία φωτίζει το πραγματικό μήνυμα των Χριστουγέννων, την αγάπη για τον άνθρωπο και τη ζωή και την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο.

Ευτυχισμένα Χριστούγεννα!

Όλγα Ιακωβίδου