H μοιχαλίς ως ελευθερία – Γράφει ο Περικλής Κοροβέσης
Υπάρχει ένα τραγούδι του μεγάλου Γάλλου τροβαδούρου, Ζορζ Μπρασένς, για τη μοιχαλίδα. Και εκεί λέει: «Μη λιθοβολείτε τη μοιχαλίδα γυναίκα, εγώ βρίσκομαι από πίσω της».
Πρέπει να το άκουσα για πρώτη φορά από το Δεύτερο Πρόγραμμα, ίσως πριν από μισό αιώνα, και το έγραψα σε ένα μπομπινοφόρο μαγνητόφωνο της Φίλιπς. Τότε έτσι μαζεύαμε τις μουσικές μας. Δεν υπήρχαν λεφτά ούτε για γραμμόφωνο ούτε για δίσκους.
Αυτά ήρθαν αργότερα. Και φυσικά μας έδωσαν ευτυχία. Να έχεις πια όλους σχεδόν τους δίσκους που αγαπάς και όλοι αυτοί οι μεγάλοι μουσικοί να παίζουν για σένα όποτε το θελήσεις δεν είναι λίγο πράγμα. Αν και είμαι ηλεκτρονικά αγράμματος, δεν παύω να θαυμάζω τη σύγχρονη τεχνολογία, χάρη στην οποία με ένα χτύπημα μπορείς να κατεβάσεις όποια μουσική θέλεις.
Το τραγούδι αυτό μου έμεινε στο κεφάλι και κατά διαστήματα πεταρίζει. Και όχι άδικα. Είναι ένας ύμνος στην ελευθερία του ανθρώπου και εδώ, ειδικά της γυναίκας. Τι κάνει μια γυναίκα μοιχαλίδα; Είναι η αναζήτηση του εαυτού της.
Αυτό το κατάλαβαν και ο χριστιανισμός και ο ισλαμισμός. Ο Χριστός είπε για τη μοιχαλίδα: «Ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθο βαλέτω». Σε πλήρη αντίθεση με το Ιουδαϊκό Δίκαιο.
Στο Ισλάμ γυναίκες και άντρες θεωρούνται ίσοι και με τα ίδια δικαιώματα. Ο ιμάμης δεν παίζει τον ρόλο του διαμεσολαβητή μεταξύ των ανθρώπων και του Θεού, αλλά είναι γνώστης του Ισλαμικού Νόμου (υπάρχουν πολλές ερμηνείες του) και είναι ένα είδος κοινωνικού λειτουργού που έχει τον λόγο για όλα όσα αφορούν την κοινότητά του.
Και έτσι μπορεί να συμβουλέψει κάποιον άνεργο να δουλέψει σε μια οινοποιία, αν και το αλκοόλ απαγορεύεται στους μουσουλμάνους, γιατί είναι καλύτερο να δουλεύεις από το να είσαι άνεργος.
Ολες οι θρησκείες έχουν μια απελευθερωτική ερμηνεία και μια άλλη καταπιεστική. Αυτό ισχύει όταν η θρησκεία γίνεται όργανο του κράτους, που είναι και η πιο συνηθισμένη περίπτωση. Οπότε αναιρούνται και τα δύο.
Το κράτος παύει να είναι στην υπηρεσία των πολιτών, ενώ η θρησκεία χάνει τον μυστικισμό της και τα στελέχη της γίνονται κομματάρχες. Και η κυβέρνησή μας, της Αριστερο-Ακροδεξιάς, για πρώτη φορά βέβαια, κουβέντα για την ταμπακιέρα.
Το ίδιο βέβαια και η Ιεραρχία της Εκκλησίας. Πώς δέχεται για αρχιεπίσκοπό της τον Τσίπρα; Μυστήρια πράγματα που δεν ξέρω αν όντως υπάρχει κάποιος που μπορεί να μας τα εξηγήσει. Ισως και να μη χρειάζεται. Απλά να κατανοήσουμε αυτό που βλέπουμε.
Και ας βάλουμε, μια και το έφερε η κουβέντα, και μια άλλη παράμετρο. Τι αμάρτημα έκανε η Εύα και την πληρώνει και ο Αδάμ, και οι πρωτόπλαστοι έγιναν πρόσφυγες και εκδιώχθηκαν από τον Παράδεισο;
Πιθανόν δύο πράγματα: ‘Η ο Παράδεισος ήταν ατελής και είχε μέσα του την αμαρτία ή ο ίδιος ο Θεός έπλασε αμαρτωλούς ανθρώπους. Τότε γιατί τους έκανε; Μπορεί ένας θεός να κάνει λάθος ανθρώπους, όταν οι κατασκευαστές βιομηχανικών προϊόντων σου δίνουν εγγύηση για το μηχάνημα που αγόρασες; Και εδώ πρέπει να ψάξουμε αλλού. Ο εξοβελισμός της Εύας ήταν η κατάργηση της γυναικείας θεότητας.
Οι πρώτες θεότητες που έχουμε είναι οι γυναικείες. Εκθαμβος ο άνθρωπος της παλαιολιθικής περιόδου λάτρεψε το αιδοίο ως πηγή ζωής. Και τα παλιότερα ευρήματα που έχουμε είναι ειδώλια γυναικών με τα πλούσια βυζιά τους και τα αφράτα μουνιά* τους.
Και είμαι πεπεισμένος πως οι πρώτες διακρίσεις στην ανθρωπότητα ήταν κατάργηση των γυναικείων θεοτήτων, που μεταφέρθηκαν μετά και στις θνητές γυναίκες. Οταν μπαίνει μια πρώτη διάκριση, ακολουθούν μυριάδες άλλες. Αυτό που δημιουργούν είναι ο ατομικός φασισμός του καθενός, άσχετα από την πολιτική αναγωγή.
Εντούτοις, οι γυναικείες θεότητες επέζησαν στις μονοθεϊστικές θρησκείες με τη μορφή, κυρίως, της Παναγίας. Αν θυμάμαι καλά, μόλις στη δεκαετία του ’50, η Καθολική Εκκλησία την αναγνώρισε επισήμως ως αγία. Και όπου υπήρχαν ναοί αρχαίων θεοτήτων, π.χ. Αρτεμις, Αθηνά κ.λπ., μετατράπηκαν σε ναούς της Παναγίας με ποικίλα ονόματα.
Τώρα μπορούμε να γυρίσουμε πίσω στις αρχαίες θεότητες για να εξαλειφθούν οι διακρίσεις; Κομμάτι δύσκολο μου φαίνεται. Αλλά πάντα θα υπάρχει μια μοιχαλίδα. Μπορεί να μας την έστειλαν οι αρχαίες θεές. Ας καταπολεμήσουμε τις διακρίσεις. Ο καθένας με όποιον τρόπο μπορεί.
*Από το σανσκριτικό mona που σημαίνει φεγγάρι. Στα αγγλικά έγινε moon.
