Καστοριά

Σχολείο ελεύθερο από τη βία και τον σχολικό εκφοβισμό

gymnasio-OInois

του Χρήστου Κωτσόπουλου, Διευθυντή του Γυμνασίου Οινόης

 

Η άποψη που έχουν οι γονείς για τη βία και το σχολικό εκφοβισμό ενδεχομένως να περιορίζεται σε περιστατικά, όπου ένα μεγαλύτερο και δυνατότερο παιδί απωθεί ένα μικρότερο ασκώντας βία στην αυλή του σχολείου.

Αποτελούν, όμως μόνο τέτοια περιστατικά, εκδηλώσεις του σύνθετου φαινομένου της σχολικής βίας και του εκφοβισμού;

Τα πιο κοινά περιστατικά άσκησης βίας και εκφοβισμού στο χώρο του σχολείου περνούν σχεδόν απαρατήρητα και – δυστυχώς – επιφέρουν διαχρονικές βλάβες σε αυτόν που τα βιώνει. Έτσι, τόσο για τους γονείς των μαθητών, όσο – και κυρίως – για τους εκπαιδευτικούς προκύπτει η ανάγκη για τη διαμόρφωση ενός σχολικού περιβάλλοντος απαλλαγμένου από τη βία και το σχολικό εκφοβισμό. Ευτυχώς, υπάρχουν δοκιμασμένες και συγκεκριμένες συμπεριφορές και πρακτικές που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί, ώστε να περιοριστεί με τον καλύτερο τρόπο το φαινόμενο της βίας και του εκφοβισμού στους σχολικούς χώρους.

Τι προκαλεί, όμως, τη βία και τον εκφοβισμό στους σχολικούς χώρους και πως αναγνωρίζεται το φαινόμενο;

Μπορεί μια αντιπαράθεση ανάμεσα σε μαθητές στο σχολείο να αποτελεί ένα θλιβερό περιστατικό, αλλά δεν είναι εκδήλωση βίας και σχολικού εκφοβισμού. Στη σχολική βία και τον εκφοβισμό ο δράστης αναζητά πάντα τη δύναμη, την κυριαρχία και, σχεδόν πάντα εκφοβίζει κάποιον που επιλέγει να μην αντιδρά στην πρόκληση ή θεωρείται διαφορετικός ή «κατώτερος». Το θύμα μπορεί να προέρχεται από κάποια «αντισυμβατική» οικογένεια, να πιστεύει σε διαφορετική θρησκεία, να ντύνεται με ασυνήθιστα ρούχα ή να διαθέτει διαφορετικά φυσικά και ψυχολογικά χαρακτηριστικά.

Και ποιες είναι οι αναγνωρίσιμες μορφές της βίας και του σχολικού εκφοβισμού;

Το φαινόμενο εκδηλώνεται με διάφορες μορφές και μπορεί να αναγνωριστεί  από τις παρακάτω συμπεριφορές: Το θύμα

  • παραμένει πάντα απομονωμένο,
  • αποχωρεί από το σχολείο με ρούχα, βιβλία ή άλλα υπάρχοντα σκισμένα, κατεστραμμένα ή να του έχουν αφαιρεθεί,
  • έχει ανεξήγητα κοψίματα, γδαρσίματα και μελανιές,
  • φαίνεται να φοβάται να παρευρίσκεται στο χώρο του σχολείου ή να χρησιμοποιεί τα μέσα μεταφοράς,
  • αποφεύγει να συμμετέχει σε οργανωμένες δραστηριότητες με τους συμμαθητές του,
  • αποφεύγει να επισκέπτεται το κυλικείο του σχολείου,
  • φαίνεται να αδιαφορεί ξαφνικά για το σχολείο ή έχει ξαφνικά χαμηλή επίδοση,
  • παρουσιάζεται λυπημένο, κυκλοθυμικό, κλαμένο ή απογοητευμένο,
  • παραπονιέται συχνά για πονοκεφάλους, στομαχόπονους ή άλλες σωματικές παθήσεις

Αλλά, ποιες συμπεριφορές μπορούν να εμποδίσουν την εκδήλωση της βίας και του σχολικού εκφοβισμού στο χώρο του σχολείου;

Θα πρέπει πρωτίστως να διαμορφωθεί ένα περιβάλλον που θα κυριαρχεί ο σεβασμός και η κατανόηση. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να παρέχουν στους μαθητές παραδείγματα που μπορούν να βοηθήσουν τους νέους ανθρώπους να αντιληφθούν την ιδέα ότι οι άνθρωποι από τη φύση τους ομοιάζουν παρά είναι διαφορετικοί, όπως π.χ. μπορούν να έχουν ξανθά, σκούρα ή καστανά μαλλιά, αλλά είναι άνθρωποι ή υπάρχουν οικογένειες που διαφέρουν μεταξύ τους, αλλά παραμένουν οικογένειες που αξίζουν το σεβασμό. Θα πρέπει να παρέχουν τον εαυτό τους ως το καλύτερο παράδειγμα εκδηλώνοντας συμπεριφορές, όπως να δείχνουν σεβασμό και φιλικότητα, να προσεγγίζουν τους μαθητές και να τους προσφωνούν αναγνωρίζοντας την ταυτότητά τους και να απευθύνονται  σε αυτούς με τρόπο επιβεβαιωτικό, ακόμη κι αν πρόκειται για κάτι πολύ απλό. Ακόμη είναι σημαντικό, οι γονείς και – εν προκειμένω – οι εκπαιδευτικοί να εκδηλώνουν φιλική συμπεριφορά σε απομονωμένους μαθητές, καθώς αυτοί γίνονται συνηθέστερος στόχος και μια τέτοια συμπεριφορά από την πλευρά τους θα μπορούσε, ενδεχομένως, να κάνει τους μοναχικούς μαθητές λιγότερο ευάλωτους.  Πολύ σημαντικό, επίσης, είναι οι εκπαιδευτικοί – και οι γονείς – να ενθαρρύνουν τους μαθητές να μην αποφεύγουν τη συναναστροφή με τα θύματα της βίας και του εκφοβισμού στο σχολικό χώρο, καθώς μια τέτοια συμπεριφορά συνηθίζεται από τους μαθητές προκειμένου να μην στοχοποιηθούν και οι ίδιοι και βιώσουν παρόμοιες οδυνηρές καταστάσεις. Τέλος, οι εκπαιδευτικοί στο χώρο του σχολείου μπορούν να βοηθήσουν στην εμπέδωση της κατανόησης από την πλευρά των μαθητών ενθαρρύνοντάς τους να κρίνουν τις καταστάσεις από την προοπτική των θιγόμενων μαθητών. Καταστάσεις καθημερινότητας στο σχολικό χώρο μπορούν να αποτελούν σημαντικές ευκαιρίες για προβληματισμό, ώστε να αναπτυχθεί ένα περιβάλλον κατανόησης και σεβασμού του άλλου και του διαφορετικού  προσώπου.

Ακολούθως, ποιες μπορεί να είναι οι καλές πρακτικές που περιορίζουν τη βία και το σχολικό εκφοβισμό;

Δυστυχώς, μέχρι σήμερα, καμιά πρακτική και προσπάθεια δεν έχει εκριζώσει τη βία και το σχολικό εκφοβισμό. Ωστόσο είναι πολύ σημαντικό, οι μαθητές να είναι προετοιμασμένοι και ευαισθητοποιημένοι απέναντι στο φαινόμενο. Οι ειδικοί αναγνωρίζουν ότι σε όλα τα περιστατικά βίας και εκφοβισμού στο σχολείο εμπλέκονται και συμμετέχουν τρεις ρόλοι · ο δράστης, το θύμα και ο παριστάμενος θεατής. Ο τελευταίος ρόλος είναι το κλειδί για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Η αντίδραση του παριστάμενου θεατή – μαθητή μπορεί να καθορίσει την εμφάνιση ή εξάλειψη του αρνητικού αυτού φαινομένου. Αυτός μπορεί να στείλει το μήνυμα ότι η βία και ο σχολικός εκφοβισμός είναι κάτι αποδεκτό από τη σχολική κοινότητα ή όχι. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει με τα λόγια και με τη συμπεριφορά τους να αναδεικνύουν στους μαθητές την ιδέα ότι καθένας δικαιούται και έχει ευθύνη απέναντι στη σχολική βία και στον εκφοβισμό. Παράλληλα, θα πρέπει να συμβουλεύουν τους μαθητές να συμπάσχουν με το θύμα και να του προσφέρουν τη φιλία και τη συμπάθειά τους, ώστε να τους κρατούν μακριά από την απομόνωση και την έκθεση σε περισσότερη βία και εκφοβισμό.

Οι νέοι άνθρωποι θα πρέπει να εκπαιδευτούν, ώστε να αντιμετωπίζουν τη βία και το σχολικό εκφοβισμό. Όταν δεν μπορούν άμεσα να αποτρέψουν  και να αποθαρρύνουν το δράστη από τις εκφοβιστικές του πρακτικές, θα πρέπει πάντα να στρέφονται σε κάποιον εκπαιδευτικό – ή και γονέα – πάντα διαθέσιμο και σε εγρήγορση. Από την πλευρά τους, οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς θα πρέπει να είναι πάντα διαθέσιμοι και να μην υποκύπτουν στην ευκολία να ερμηνεύουν τέτοια φαινόμενα ως μέρος της ενηλικίωσης ή στη αμφισβήτηση και υποβάθμιση της αλήθειας των λόγων του καταγγέλλοντα περιστατικά βίας και εκφοβισμού.

Συνεπώς, είναι ανάγκη όλοι μας, ο καθένας από τη δική του θέση, να προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε σχολεία, κοινότητες και οικογενειακά περιβάλλοντα, όπου θα κυριαρχεί ο σεβασμός και η αποδοχή προς όλους τους ανθρώπους. Και τότε, στα σχολεία μας δεν θα υπάρχει θέση να φωλιάσει, να ριζώσει και να ανθίσει η βία και ο εκφοβισμός. Οι μαθητές μας, οι νέοι άνθρωποι, είναι ανάγκη από πολύ νωρίς να διδαχθούν και να μάθους ότι όλοι μας είμαστε κατά κάποιον τρόπο ταυτόχρονα όμοιοι και διαφορετικοί και πως όλοι μας αξίζουμε των σεβασμό των άλλων.

 

 

περισσότερα
Back to top button