Του Σεβ. Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ
– Η Εκκλησία μας εορτάζει και πανηγυρίζει την μνήμη του Αγίου ενδόξου Νεομάρτυρος Γεωργίου, ο οποίος μαρτύρησε στα Ιωάννινα το 1838.
Ο Άγιος Γεώργιος δεν είχε μεγάλη μόρφωση. Είχε όμως βαθιά συνείδηση της σημασίας της πίστεως. Πιέστηκε επανειλημμένα να αλλαξοπιστήσει, αλλά παρέμεινε σταθερός στον ορθόδοξο φρόνημά του. Αν και απειλήθηκε η ζωή του, δεν υπέκυψε. Και το σπουδαιότερο : ενώ μπορούσε να αποφύγει τον κίνδυνο και να φυγαδευθεί στην ελεύθερη Ελλάδα και να σωθεί, δεν το επεδίωξε. Προτίμησε το μαρτύριο και το θάνατο, για του Χριστού την πίστη την Αγία, παρά την πρόσκαιρη σωτηρία του φυγά.
Η ιερή του αυτή στάση, η γενναία του απόφαση, το ηρωικό φρόνημά του δείχνουν καθαρά ότι κάτι το μεγάλο και υπερκόσμιο πλημμύριζε την καρδιά του και τον οδηγούσε στην εκούσια θυσία, στο μαρτύριο.
Αυτό το μοναδικό, το μεγάλο, το πλήρωμα της καρδιάς του ήταν η θρησκευτική του συνείδηση, η Ορθόδοξή του Παράδοση, το γνήσιο ηθικό του φρόνημα, αρετές που τον στόλιζαν και τον οδήγησαν στο μαρτύριο. Ήταν πραγματικά ένας Ορθόδοξος Ρωμηός.
Ποια όμως είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενός Ορθόδοξου Ρωμηού:
Πρώτον. Είναι ο άνθρωπος της πίστεως.
Ο Απόστολος Παύλος δίνοντας τον ορισμό της πίστεως λέγει ότι: “έστι δε πίστις ελπιζομένων υπόστασις, πραγμάτων έλεγχος μη βλεπομένων” (Εβρ. 11,1). Τα κύρια γνωρίσματα της πίστεως στον ορισμό αυτόν είναι το “υπόστασις” και το “έλεγχος”. Και αυτή η υπόσταση και ο έλεγχος, πέρα από κάθε άλλη ερμηνεία, είναι ο ίδιος ο Χριστός και η ένωση μαζί Του.
Η πίστη είναι ένωση με τον Χριστό. Κατά τον Άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή η πίστη είναι “σχέσις δραστική της υπέρ φύσιν αμέσου του πιστεύοντος προς τον πιστευόμενον Θεόν τελείας γνώσεως”. Γι’ αυτό αμέσως μετά τη Θεία Κοινωνία του Σώματος και του Αίματος του Χριστού ομολογούμε θριαμβευτικά: “Είδομεν το φως το αληθινόν, ελάβομεν Πνεύμα επουράνιον, εύρομεν πίστιν αληθή”.
Η πίστη δεν είναι μία θεωρητική διδασκαλία, ούτε ένα σύστημα υψηλών εννοιών που πρέπει να παραδεχθούμε. Με άλλα λόγια, δεν είναι μία διανοητική θεωρία που έχει η Εκκλησία μας, όπως έχει κάθε άλλη θρησκεία. Η πίστη είναι ζωή. Αυτό σημαίνει ότι συνδέεται στενότατα με όλο μας το είναι και δεν είναι απόρροια του λογικού και της σκέψεως, ούτε θεωρητική αποδοχή μερικών διδασκαλιών. Αυτή δε η ζωή, που συνδέεται με την πίστη και την εκφράζει, είναι η ζωή του Χριστού.
Όταν ο άνθρωπος δει τον Χριστό και ενωθεί μαζί Του, τότε μπορούμε να πούμε ότι πιστεύει στον Χριστό. Η εμφάνιση του Χριστού πάλι δεν είναι θεωρητικό και φανταστικό γεγονός, αλλά πραγματικότητα που την ζει ο Χριστιανός σε τρεις ευλογημένες καταστάσεις. Και πως μπορεί να δει κανείς τον Χριστό;
Α, με τήρηση των εντολών του Χριστού. Στο σημείο αυτό δίνουμε τεράστια σημασία, γιατί “πνευματικότητα” που δεν είναι συνέχεια και συνέπεια της τηρήσεως των εντολών, είναι δαιμονιώδης, σατανική.
Β, με τη σύνδεσή μας με τα θεουργά Μυστήρια. Είναι απαύγασμα της πατερικής σοφίας ότι μέσα στα Μυστήρια της Εκκλησίας μπορούμε να δούμε το Χριστό και να ζήσουμε τα Πάθη Του και την Αγία Του Ανάσταση. Επομένως, μέσα στα Μυστήρια αποκτούμε την ακράδαντη πίστη στον Χριστό. Μέσα από κάθε Θεία Κοινωνία ομολογούμε κι εμείς, όπως ο Απόστολος Θωμάς, “ο Κύριός μου και ο Θεός μου” (Ιω. 20,28).
Γ, με την προσευχή. Σε μερικές στιγμές προσευχής αξιώνονται μερικοί ευλογημένοι “χαριτωμένοι” άνθρωποι, που έχουν τις κατάλληλες προϋποθέσεις, δηλαδή τήρησαν τις εντολές και ζουν στο θείο ποταμό των Μυστηρίων, να δουν το Χριστό και αισθάνονται τότε προσωπική συνάντηση μαζί Του.
Όλα αυτά δείχνουν ότι η πίστη είναι ζωή. Εφαρμόζοντας τις εντολές του Χριστού, ζώντας στα Άγια Μυστήρια και αναπτύσσοντας την προσευχή, μπορούμε να δούμε το Χριστό και να πιστεύσουμε σε Αυτόν.
Αυτά προϋποθέτουν μετάνοια. Μόνο με την αληθινή μετάνοια μπορεί κανείς να πιστεύσει στο Χριστό. Η μετάνοια είναι απαραίτητο στοιχείο του ορθοδόξου ήθους. Πρέπει να τονισθεί ότι δεν έχει σημασία τόσο η “συνέπεια” στις “αρχές” μας, όσο η μετάνοια που καθαρίζει τα μάτια για να δούμε το Χριστό.
Επομένως, δεν πρέπει ποτέ να αισθανόμαστε σαν στρατευμένοι στην πίστη, γιατί τότε νοιώθουμε την πίστη σαν κάτι εξωτερικό, αλλά κεκλημένοι να μετανοήσουμε για να ζήσουμε την πίστη. Ξέρουμε καλά ότι στην Εκκλησία δεν μαθαίνουμε πως σώζονται οι άλλοι, αλλά πως σωζόμαστε εμείς.
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία λέμε ότι όλες οι αρετές είναι ενυπόστατες, δηλαδή συνδέονται με το Χριστό και είναι απόρροια της εν Χριστώ ζωής. Με άλλα λόγια, η δικαιοσύνη, η ειρήνη, η αγάπη, η πίστη, δεν είναι αφηρημένες αξίες και ιδέες, αλλά ο ίδιος ο Χριστός. Εκείνος που ζει με το Χριστό, έχει πίστη, ειρήνη, αγάπη, δικαιοσύνη, κλπ. Άρα και η πίστη είναι θείο δώρο που δίδεται σε αυτόν που αναζητά το Χριστό με καθαρή καρδιά.
Δεύτερον. Ο Ορθόδοξος Ρωμηός είναι ο άνθρωπος της ελευθερίας.
Πως ζει ο Χριστιανός την ελευθερία; Ο Θεός τίμησε τον άνθρωπο με το “αυτεξούσιο”, δηλαδή με δικαίωμα “αυτοδιαθέσεως”, που συνίσταται στη δυνατότητα εκλογής.
Η ελευθερία μας όμως δεν είναι απόλυτη αυτονομία, ασυδοσία. Συνοδεύτηκε απαρχής με κάποια θεϊκή προειδοποίηση: “Όποια μέρα φάτε απ’ αυτό (δηλ. το δένδρο “του γινώσκειν καλόν και πονηρόν”), θα πεθάνετε” (Γεν. 2,17). Ο άνθρωπος δεν είναι αυτοδημιούργητος, για να μπορεί απόλυτα να αυτοορίζεται. Ούτε είναι αυτοζωή, για να ζει αφ’ εαυτού του.
Η ζωή μας είναι δώρο Θεού. Υπάρχουμε και ζούμε κατά χάριν, και βιολογικά, αλλά κυρίως πνευματικά. Σαν συνέπεια της ελευθερίας του, όμως, ο άνθρωπος μπορεί να διαλέξει την κοινωνία με τον Θεό, που είναι η πραγματική ζωή, η να την αρνηθεί, διαλέγοντας τον χωρισμό από το Θεό, που είναι ο θάνατός μας.
Η θέληση του ανθρώπου να μείνει στην κοινωνία του Θεού συνιστά εσωτερική ελευθερία, μας διδάσκει ο Απόστολος Παύλος. Η “εξάρτηση” από το Θεό, την πηγή της ζωής μας, είναι η πραγματική κατάσταση ελευθερίας, όσο κι αν αυτό φαίνεται αντιφατικό στον άνθρωπο. Γιατί, μόνο στην κοινωνία του Θεού ο άνθρωπος είναι πραγματικά άνθρωπος. Στην κοινωνία του Θεού βρίσκει ο άνθρωπος την ενότητα και ολότητά του, ξαναγίνεται σώος, ακέραιος. Σώζεται. Μακριά από το Θεό μένει διεσπαρμένος εσωτερικά και εξωτερικά. Γεμάτος εσωτερικές και εξωτερικές συγκρούσεις, μέσα σε αντιθέσεις, διχασμούς, διαιρέσεις.
Τρίτον. Ο Ορθόδοξος Ρωμηός είναι ο άνθρωπος της ομολογίας.
Η ομολογία δεν είναι μία ανθρώπινη ενέργεια που εξαντλείται σε μία εξωτερική προσπάθεια, αλλά θεανθρώπινη ενέργεια, μία φυσική κατάληξη της εν Χριστώ ζωής.
Οι Προφήτες έδωσαν την μαρτυρία ότι θα έλθει ο νέος αιώνας, θα ανατείλει η σωτηρία. Οι Απόστολοι έδωσαν στον απογοητευμένο κόσμο την μαρτυρία ότι ο νέος αιώνας ήλθε δια του Ιησού Χριστού. Και οι Άγιοι όλων των εποχών – Μάρτυρες, Όσιοι, κλπ.- έδωσαν την μαρτυρία ότι είναι δυνατόν κανείς ζώντας μέσα στην Εκκλησία να βιώσει αυτή την νέα ζωή.
Έτσι μπορούμε να ισχυρισθούμε ότι ο κάθε Άγιος είναι συγχρόνως Προφήτης, Απόστολος, Μάρτυς, κ.α. Είναι Προφήτης, γιατί όπως οι Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης έβλεπαν την πρώτη έλευση του Χριστού, έτσι κι αυτός βλέπει τη δεύτερη έλευση του Χριστού. Είναι Απόστολος, μαθητής του Χριστού, γιατί ζει σε κοινωνία με Αυτόν και τηρεί τις εντολές Του. Είναι Μάρτυς, γιατί συνεχώς δίνει στη ζωή του την μαρτυρία γι’ αυτήν τη νέα ζωή, που έφερε στον κόσμο ο Θεάνθρωπος Χριστός.
Στα 178 χρόνια που συμπληρώνονται φέτος από το μαρτύριο του φουστανελλά ήρωος της πίστεώς μας, του Αγίου των Ιωαννίνων, η φήμη της χάριτός του έχει διαδοθεί στα πέρατα της οικουμένης. Εικόνες του κοσμούν όλους σχεδόν τους τοίχους των νεόδμητων Ναών της πατρίδος μας και του εξωτερικού. Όπου εικονίζονται Νεομάρτυρες, την πρώτη θέση κατέχει ο Άγιος των Ιωαννίνων. Και τούτο, γιατί ο Νεομάρτυς Άγιος Γεώργιος συγκινεί τις ψυχές των ευσεβών χριστωνύμων.
Η μαρτυρική του θυσία συμβολίζει την αντίσταση του πιστού λαού που δεν φείδεται πόνων και θυσιών για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία.
Αναπτερώνει την ελπίδα για μία μόνιμη απελεύθερη από τον ζυγό της αμαρτίας ζωή, όπως μας παροτρύνει ο Απόστολος των εθνών Παύλος: “Τη ελευθερία η ο Χριστός ημάς ηλευθέρωσε, στήκετε, και μη πάλιν ζυγώ αμαρτίας ενέχεσθε” (Γαλ. 5,1)..
Και ενδυναμώνει τους Χριστιανούς στον αγώνα για τη διατήρηση της εθνικής και θρησκευτικής ελευθερίας τους. Είναι πραγματικά ένα σύμβολο αγώνος, ένας Ορθόδοξος Ρωμηός.
Άγιε Γεώργιε πρέσβευε υπέρ ημών των αμαρτωλών. Αμήν.
